Κρίσιμες εκλογές στα Σκόπια, πρόκριμα για την Αθήνα

Κρίσιμες προεδρικές εκλογές διεξάγονται σήμερα στην Βόρεια Μακεδονία και όπως όλα δείχνουν θα χρειαστεί και δεύτερος γύρος. Οι εκλογές έχουν ιδιαίτερη σημασία για την πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική προοπτική της. Αποτελούν όμως πρόκριμα και για την Αθήνα, καθώς το κυρίαρχο ζήτημα είναι η συμφωνία των Πρεσπών, μια συμφωνία που έχει πολιτικές επιπτώσεις και στις δύο χώρες.

Στις σημερινές εκλογές στην γείτονα μετέχουν τρεις υποψήφιοι: Ο  Στέβο Πεντάροφσκι, η Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα και ο Μπλέριμ Ρέκα. Τον Πεντάροφσκι, ο οποίος ήταν εθνικός συντονιστής της Βόρειας Μακεδονίας για το ΝΑΤΟ, υποστηρίζουν η «Σοσιαλδημοκρατική Ένωση» (SDSM) του Ζάεφ, το DUI του Αλί Αχμέτι, καθώς και μικρότερα κόμματα που μετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό.

Η καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο των Σκοπίων, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, υποστηρίζεται από το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το VMRO-DPMNE, από το οποίο προέρχεται ο απερχόμενος πρόεδρος της χώρας Γκιόργκι Ιβάνοφ. Αουτσάιντερ, αλλά και ενδεχόμενος ρυθμιστής, ο καθηγητής Πανεπιστημίου στο Τέτοβο, Μπλέριμ Ρέκα, υποστηρίζεται από τα αντιπολιτευόμενα αλβανικά κόμματα «BESA» και «Συμμαχία για τους Αλβανούς».

Απειλή η αποχή

Για την εκλογή προέδρου απαιτείται ποσοστό 50%, από το οποίο όμως φαίνεται να απέχουν πολύ και οι τρεις υποψήφιοι και έτσι θεωρείται πλέον δεδομένο ότι θα ακολουθήσει δεύτερος γύρος, στις 5 Μαΐου, με την συμμετοχή των δύο υποψηφίων που θα συγκεντρώσουν σήμερα τις περισσότερες ψήφους.

Σύμφωνα με δύο πρόσφατες δημοσκοπήσεις, ο Πεντάροφσκι προηγείται με ποσοστό περίπου 28% έναντι 24% που συγκεντρώνει η  Σιλιάνοφσκα, ενώ ο Μπλέριμ Ρέκα κινείται στο 12%. Οι ίδιες δημοσκοπήσεις έδιναν ωστόσο ποσοστό 30% στην αδιευκρίνιστη ψήφο, γεγονός που αποδίδεται και στην σύγχυση που επέφερε στο εκλογικό σώμα η Συμφωνία των Πρεσπών.

Με αυτά τα δεδομένα ωστόσο, στον δεύτερο γύρο φαίνεται να περνούν ο Πεντάροφσκι και η Σιλιάνοφσκα, κάτι που ευνοεί τον πρώτο, ο οποίος διαθέτει απήχηση και στους Αλβανούς ψηφοφόρους, αφού υποστηρίζεται και από το συγκυβερνών αλβανικό κόμμα DUI. Αντιθέτως, η απήχηση της Σιλιάνοφσκα στους Αλβανούς ψηφοφόρους, που αποτελούν το 25% του πληθυσμού της Βόρειας Μακεδονίας, είναι σχεδόν μηδαμινή, κυρίως εξαιτίας των θέσεών της για την μακεδονική ταυτότητα του κράτους.

Αν και δεν υπάρχει επίσημη θέση κανενός κόμματος για μποϋκοτάζ της διαδικασίας, όπως συνέβη προσφάτως με το δημοψήφισμα, η αποχή εξακολουθεί να αποτελεί μια μεγάλη απειλή και αυτό γιατί, για να θεωρηθεί έγκυρος ο δεύτερος γύρος θα πρέπει το ποσοστό συμμετοχής να ξεπεράσει το 40%.

Αυτό όμως δεν θεωρείται απολύτως βέβαιο, καθώς περίπου το ένα τέταρτο των κατοίκων της χώρας, ίσως και περισσότερο, ζει στο εξωτερικό, εξαιτίας του μεγάλου κύματος μετανάστευσης των προηγούμενων δεκαετιών. Από την άλλη, το «μούδιασμα» που επέφερε σε μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος η Συμφωνία των Πρεσπών υπάρχει κίνδυνος να αποτρέψει ικανή μερίδα ψηφοφόρων από την προσφυγή στις κάλπες.

Αν όμως στον δεύτερο γύρο το ποσοστό συμμετοχής δεν ξεπεράσει τελικά το 40%, τότε οι προεδρικές εκλογές θα ακυρωθούν και θα προκηρυχθούν νέες. Σε αυτήν την περίπτωση, καθήκοντα Προέδρου θα ασκεί προσωρινά ο πρόεδρος της Βουλής, Ταλάτ Τζαφέρι. Ο Τζαφέρι όμως προέρχεται από το αλβανικό κόμμα DUI και ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ερεθίσει ακόμη περισσότερο τα εθνικιστικά αντανακλαστικά των οπαδών του VMRO-DPMNE, αλλά και όλων εκείνων που αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την συμφωνία των Πρεσπών.

Πρόκριμα για την Αθήνα

Η πολιτική κατάσταση στην Αθήνα και τα Σκόπια δεν είναι ίδια. Το γεγονός όμως ότι κεντρικό ζήτημα των σημερινών εκλογών στην γείτονα είναι η συμφωνία για το Μακεδονικό, καθιστά σε κάποιο βαθμό την σημερινή διαδικασία πρόκριμα και για τις πολιτικές εξελίξεις στην Αθήνα.

Στα Σκόπια, ο Ζάεφ έχει δεσμευθεί ότι αν ο υποψήφιός του Πεντάροφσκι ηττηθεί, θα αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη και θα δρομολογήσει τις διαδικασίες για πρόωρες βουλευτικές εκλογές, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα το ζητήσει η αντιπολίτευση. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα αποτελεί άλλωστε αποδοκιμασία της συμφωνίας, αφού ο Πεντάροφσκι και ο Ζάεφ υπερθεματίζουν για αυτήν, την ώρα που ο απερχόμενος Ιβάνοφ προσπάθησε να την αποτρέψει και η Σιλιάνοφσκα έχει δηλώσει ότι θα την σεβαστεί συνταγματικά, όχι όμως και προσωπικά.

Η Συμφωνία των Πρεσπών παραμένει ψηλά όμως και στην αντιπολιτευτική κριτική της ελληνικής αντιπολίτευσης προς την κυβέρνηση Τσίπρα. Η συμφωνία αυτή άλλωστε άλλαξε τον κομματικό χάρτη του ελληνικού Κοινοβουλίου, διέλυσε τρεις ΚΟ και τα αντίστοιχα κόμματα και καταβαράθρωσε δημοσκοπικά τον ΣΥΡΙΖΑ, ιδιαίτερα στην Βόρεια Ελλάδα.

Από την άποψη αυτή οι σημερινές εκλογές στα Σκόπια και οι σχεδόν βέβαιη επανάληψή τους στις 5 Μαϊου δεν αποτελούν απλώς ένα τεστ για την κυβέρνηση Ζάεφ, αλλά και ένα πρόκριμα για τις εκλογικές αναμετρήσεις που ακολουθούν στην Ελλάδα, με πρώτες τις αυτοδιοικητικές και τις ευρωεκλογές.

Οι πολιτικές συνθήκες βέβαια στις δύο χώρες δεν είναι ίδιες. Ο Τσίπρας έχει το πλεονέκτημα της εξόδου της χώρας από τα μνημόνια και αντιπαραθέτει την «κοινωνική» πολιτική της κυβέρνησής του σε μια προσπάθεια να μειώσει τους κραδασμούς που προκαλεί η συμφωνία των Πρεσπών.

Η αντίδραση ωστόσο του εκλογικού σώματος, όταν πρόκειται για εθνικό θέμα, είναι πάντα ισχυρή και συμβαίνει σε κάθε χώρα. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα στην Ελλάδα στις άμεσες πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν την ψήφιση της συμφωνίας, διαφαίνεται στην σημερινή διαδικασία στα Σκόπια και το είδαμε και στην Βρετανία, στις διαδικασίες για την επίλυση του Brexit, το οποία έλαβε χαρακτηριστικά  εθνικού θέματος.