Κρίσιμη δοκιμασία Τουρκίας-ΗΠΑ στη Συρία – Πέντε προτάσεις της Άγκυρας

Ο αλ-Σάραα δε, ο de facto ηγέτης της Συρίας, αποκάλυψε πρόσφατα τις προϋποθέσεις του για την επίλυση της διαμάχης με τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF, ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία των Κούρδων). Οι επαφές αντιπροσωπειών των SDF στη Δαμασκό δεν είναι κάτι νέο. Ακόμα και επί καθεστώτος Άσαντ υπήρξαν διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση συναίνεσης που θα εξυπηρετούσε το καθεστώς και τους SDF. Οι δύο πλευρές συνεργάστηκαν στρατιωτικά στο Αφρίν, συμμάχησαν στη Μανμπίτζ, ενώ συγκρούστηκαν και διαφώνησαν σε περιοχές ανατολικά της Ντέιρ Εζόρ.

Η στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας, σε συνεργασία με τη συριακή ένοπλη αντιπολίτευση στην ανατολική Συρία, γνωστή ως “Επιχείρηση Πηγή Ειρήνης” το 2019, αποτέλεσε σημείο καμπής. Το καθεστώς Άσαντ, σε αντίδραση, εισήλθε στις περιοχές αυτές και εγκαταστάθηκε στη Μανμπίτζ, ενώ παράλληλα ενισχύθηκε η πετρελαϊκή συνεργασία του με τους SDF. Παρά τις ρωσικές μεσολαβήσεις, οι επαφές μεταξύ της Δαμασκού και των SDF αποτυγχάνουν διαρκώς, λόγω της αδιαλλαξίας και των δύο πλευρών. Οι SDF επιμένουν στην αυτοδιοίκηση της ανατολικής Συρίας, ενώ ο Άσαντ υποστήριζε την κεντρική διοίκηση του κράτους.

Με την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, η νέα συριακή διοίκηση βρίσκεται σε δίλημμα για τη διαχείριση των SDF. Η κατάρρευση των δυνάμεων του Άσαντ στο Χαλέπι επέτρεψε στους SDF να κινηθούν προς το αεροδρόμιο Κουέιρες και άλλες στρατηγικές θέσεις, προκαλώντας τη συριακή αντιπολίτευση να αντιδράσει στρατιωτικά, με την υποστήριξη της Τουρκίας.

Η νέα συριακή διοίκηση θεωρεί πλέον, τους SDF αναπόσπαστο μέρος του καθεστώτος Άσαντ και πιστεύει ότι η εξουδετέρωσή τους είναι απαραίτητη, είτε μέσω διπλωματίας είτε στρατιωτικά.

Οι απαιτήσεις SDF-Δαμασκού

Οι SDF απαιτούν πέντε βασικά σημεία για την επίτευξη συμφωνίας:

• Αυτοδιοίκηση της ανατολικής Συρίας.
• Συμμετοχή στη μεταβατική κυβέρνηση.
• Οργανωτική παρουσία στον συριακό στρατό.
• Διαχείριση φυλακών μαχητών του ISIS.
• Συμμετοχή στη διαχείριση του πετρελαίου.

Η νέα συριακή διοίκηση δείχνει ευελιξία στο ζήτημα της αυτοδιοίκησης και της πετρελαϊκής συνεργασίας, αλλά επιμένει σε όρους που περιορίζουν την αυτονομία των SDF. Παραμένουν, ωστόσο, σοβαρές διαφωνίες όσον αφορά τις φυλακές του ISIS και τη στρατιωτική δομή της πολιτοφυλακής.

Οι απαιτήσεις της νέας συριακής διοίκησης:

• Αναγνώριση της κεντρικής εξουσίας της Δαμασκού.
• Απομάκρυνση μη συριακών μαχητών από τους SDF και διακοπή δεσμών με το PKK.
• Επαναχάραξη της αυτοδιοίκησης και ανάκτηση ελέγχου στα σύνορα και τις επαρχίες Ράκκα και Ντέιρ Εζόρ.

Πέντε προτάσεις Φιντάν

Η κατάσταση περιπλέκεται από την εμπλοκή περιφερειακών και διεθνών δυνάμεων: Η Τουρκία θεωρεί την εξάλειψη των SDF ζωτικής σημασίας για την ασφάλειά της και απαιτεί τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας. Έχει ήδη πραγματοποιήσει στρατιωτικές επιχειρήσεις στις περιοχές Αφρίν, Τελ Αμπιάντ και Ρας αλ-Άιν. Σε συνέντευξη του ο Τούρκος ΥΠΕΞ ανακοίνωση πέντε προτάσεις για το Συριακό:

• Οργάνωση ενόπλων ομάδων: Ο Φιντάν υπογραμμίζει την ανάγκη ενοποίησης των ένοπλων ομάδων της Συρίας σε έναν ενιαίο εθνικό στρατό για να αποτραπεί η συνέχιση του εμφυλίου πολέμου και να διασφαλιστεί η σταθερότητα της χώρας.
• Ισορροπία στα δικαιώματα και την ασφάλεια: Ζητά την προστασία των δικαιωμάτων των Κούρδων, τον αφοπλισμό των ομάδων που η Τουρκία χαρακτηρίζει «τρομοκρατικές» (π.χ. YPG) και την εξασφάλιση της ασφάλειας μέσω κρατικού ελέγχου.
• Περιφερειακή και διεθνής συνεργασία: Τονίζεται η ανάγκη συντονισμού με περιφερειακούς και διεθνείς παράγοντες, όπως οι χώρες του Αραβικού Συνδέσμου, οι ΗΠΑ και η ΕΕ, για την ανοικοδόμηση της Συρίας.
• Σχέσεις με ΗΠΑ και Ισραήλ: Ο Φιντάν κριτικάρει τη στήριξη των ΗΠΑ προς το YPG και αναφέρει τις επικρίσεις για τη στάση του Ισραήλ στη Συρία, ενώ εκφράζει προσδοκίες για στενότερη συνεργασία με την κυβέρνηση Τραμπ.
• Σχέσεις Τουρκίας-Ιράν: Ο Φιντάν θεωρεί ότι η αποχώρηση του Ιράν από τη Συρία αποτελεί ευκαιρία για βελτίωση των διμερών σχέσεων, μειώνοντας τις αντιπαραθέσεις.

Το δε Ιράν αντιμετωπίζει τους SDF με δυσπιστία, καθώς αποτελούν εμπόδιο στη σύνδεση Τεχεράνης-Δαμασκού. Παράλληλα, ανησυχεί για τη συνεργασία των SDF με τις ΗΠΑ. Το Ισραήλ εκμεταλλεύεται τις εντάσεις στην περιοχή για να αποδυναμώσει τη Δαμασκό και το Ιράν. Σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, Οι SDF είναι ο βασικός σύμμαχός τους κατά του ISIS, αλλά η Ουάσινγκτον αποφεύγει να πάρει σαφή θέση για το μέλλον της διοικητικής δομής της ανατολικής Συρίας.

Το μέλλον της ανατολικής Συρίας

Η κατάσταση είναι ρευστή και εξαιρετικά περίπλοκη. Οι SDF βρίσκονται σε σταυροδρόμι, προσπαθώντας να εξισορροπήσουν τις σχέσεις τους με τη Δαμασκό, την Ουάσινγκτον και τις περιφερειακές δυνάμεις.

Ο πρόεδρος Τραμπ έχει επανειλημμένα ζητήσει την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία. Αν και οι Ρεπουμπλικάνοι είναι πλέον πανίσχυροι, ελέγχοντας (και) το Κογκρέσο, η στρατηγική του Τραμπ μπορεί να προκαλέσει εντάσεις, καθώς θα κληθεί να επιλέξει ανάμεσα στην υποστήριξη των SDF και τη συνεργασία με την Τουρκία.

Εκτιμάται ότι ο Τραμπ θα προτιμήσει την Άγκυρα. Ωστόσο, το ερώτημα είναι τι αντάλλαγμα θα ζητήσει από τον Ερντογάν για να ικανοποιήσει τα τουρκικά αιτήματα. Το μέλλον της ανατολικής Συρίας παραμένει αβέβαιο, με κάθε απόφαση να έχει κρίσιμες επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή.