Ο καταλύτης Μακρόν και ο ανασχεδιασμός της ΕΕ

Με τον πάντα απρόβλεπτο Τραμπ στο τιμόνι της Αμερικής να κουνάει το δάχτυλο στην ΕΕ και την Ανατολική Ευρώπη να σηκώνει παντιέρα, οι μέχρι πρότινος απορριπτέες προτάσεις του Μακρόν, κυρίως από τον Σόιμπλε, αρχίζουν να βρίσκουν απήχηση. Γίνονται αντιληπτές σαν ένας μοχλός ανασχεδιασμού της ΕΕ με απώτερο στόχο την πολυπόθητη συνοχή.

Οι πιέσεις Τραμπ στο Βερολίνο, με κατηγορίες για αθέμιτο εμπορικό ανταγωνισμό και οι απειλές για επιβολή προστατευτικών μέτρων, ταρακούνησαν τη γερμανική ηγεσία. Επί πλέον, πρέπει να συνυπολογίσουμε την απαίτηση της Ουάσιγκτον για καταβολή «φόρου ΝΑΤΟ». Δηλαδή για συμμετοχή στις αμυντικές δαπάνες της Συμμαχίας από τις χώρες μέλη που πληρώνουν από ελάχιστα έως λίγα. Οι αλλαγές που απαιτούνται από τις χώρες της ΕΕ και ειδικότερα από τον άξονα Γαλλίας-Γερμανίας είναι μεγάλες.

Πως προκύπτει αυτό το συμπέρασμα; Ας ξεκινήσουμε από τις προτάσεις του νέου Γάλλου προέδρου και κυρίαρχου στην γαλλική πολιτική σκηνή. Επανέλαβε πρόσφατα την προεκλογική πρότασή του για την δημιουργία προϋπολογισμού της Ευρωζώνης, με δημιουργία θέσης υπουργού Οικονομικών στον χώρο του ευρώ. «Χρειαζόμαστε εμβάθυνση της Ευρωζώνης με έναν κοινό προϋπολογισμό και δημοκρατική διακυβέρνηση. Αν δεν το πράξουμε εξασθενούμε την Ευρωζώνη. Θα πρέπει να δομήσουμε ένα πυλώνα ευθύνης και ένα πυλώνα αλληλεγγύης. Έχω την αίσθηση ότι η Γερμανία δεν θα σταθεί εμπόδιο σε αυτό».

Στην προεκλογική εξαγγελία του Γάλλου προέδρου, είχε σπεύσει να απαντήσει με ένα ξερό όχι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε κάτι που έκανε εντύπωση για λόγους πρωτοκόλλου. Όμως, τώρα η Μέρκελ δηλώνει πως η πρόταση Μακρόν είναι ενδιαφέρουσα και σίγουρα θα συζητηθεί σοβαρά. Πρόσθεσε δε, ότι «μπορεί κανείς κάλλιστα να σκεφθεί την περίπτωση ενός ευρώ-προϋπολογισμού, εφόσον είναι σαφές ότι μέσω αυτού ενισχύονται πραγματικά οι δομές». Κατέληξε ότι «δεν θα πρέπει να λέμε τι δεν γίνεται, αλλά απλά να σκεφθούμε τι μπορεί να γίνει και να έχει νόημα».

Τι μεσολάβησε;

Μεσολάβησε η δημοσιοποίηση των θέσεων του Συνδέσμου Γερμανών Βιομηχάνων (BDI) που τάχθηκε υπέρ των γαλλικών προτάσεων. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του συνδέσμου Ντίτερ Κεμπφ, απαραίτητα στοιχεία είναι η μεταρρυθμιστική πειθαρχία, η ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και νέα εργαλεία προκειμένου να καταστεί ανθεκτικότερη η Ευρωζώνη.

Ο πρόεδρος του BDI εκτίμησε ότι ανάμεσα στα μεταρρυθμιστικά μέτρα θα μπορούσαν «να συγκαταλέγονται ακόμη ένας κοινός προϋπολογισμός για την Ευρωζώνη, ένας υπουργός Οικονομικών για το ευρώ και ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, εφόσον αυτά τα βήματα σχεδιαστούν ορθά».

Προειδοποίηση στους απείθαρχους…

Όμως ο Μακρόν δεν αρκέστηκε μόνον σε αυτή την πρόταση. Σε συνέντευξη που παραχώρησε σε οκτώ ευρωπαϊκές εφημερίδες (ανάμεσα στις οποίες είναι η βρετανική Guardian, η γαλλική Le Figaro, η ισπανική El País και η ελβετική Le Temps), ο Μακρόν τόνισε πως υπάρχουν εντάσεις μεταξύ κρατών της δυτικής και της ανατολικής Ευρώπης, εξαιτίας του γεωπολιτικού υπόβαθρου.

Ο Γάλλος πρόεδρος τόνισε πως η ΕΕ θα αποδυναμωθεί αν επιτρέψει στα κράτη μέλη της να αψηφούν κανόνες. «Υπάρχει μια διπλή προδοσία. Αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τις αρχές της ΕΕ, (φωτογραφίζοντας Πολωνία και Ουγγαρία) να στρέψουν την πλάτη στην Ευρώπη και τηρούν μια κυνική προσέγγιση στην Ένωση που τους χορηγεί χρήματα, χωρίς να σέβονται τις αξίες της», είπε χαρακτηριστικά.

Παράλληλα ο νέος ηγέτης της Γαλλίας άνοιξε το θέμα της αμυντικής ανεξαρτησίας της ΕΕ, κάτι που το επιθυμούν και οι Γερμανοί, αλλά δυσκολεύονται από το φόβο της Ουάσιγκτον να βγουν μπροστά. Η Ευρώπη, όπως τόνισε ο Μακρόν, χρειάζεται να υιοθετήσει μια γνήσια κοινή πολιτική άμυνας και ασφάλειας ώστε να μπορέσει να προστατεύσει καλύτερα τον εαυτό της.

Ανασχεδιασμός της Ευρωζώνης

Στη χειμαρρώδη συνέντευξή του ο Μακρόν δεν δίστασε να διαφοροποιηθεί από την υιοθετημένη από την Ευρώπη θέση της Ουάσιγκτον για τη Συρία. «Η νέα προοπτική μου για το θέμα αυτό είναι ότι δεν θεωρώ την αποχώρηση του Μπασάρ αλ Άσαντ προϋπόθεση για οτιδήποτε, διότι κανένας δεν μου έχει δείξει έναν διάδοχο που να διαθέτει νομιμοποίηση… Χρειαζόμαστε τη συνεργασία των πάντων, και ειδικά της Ρωσίας, για να τις εξαλείψουμε», συμπλήρωσε.

Κάτι σαν ριζικός ανασχεδιασμός της ΕΕ προκύπτει από τις γαλλικές ιδέες. Ανασχεδιασμός που θα επιφέρει μεγαλύτερη ισορροπία και συνοχή στη λειτουργία της Ένωσης. Και αυτό είναι κοντά, όχι μόνον επειδή το θέλει ο Μακρόν, όχι γιατί η Μέρκελ έγινε καλή, όσο διότι η αμερικανική απειλή φοβίζει το Βερολίνο για τις συνέπειες μιας απομόνωσης.

Και ο Σόιμπλε; Αν διαβάζουμε και εκτιμούμε σωστά, ο Σόιμπλε δεν έχει θέση στη νέα γερμανική κυβέρνηση ακόμα και αν μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου έχουμε πάλι μεγάλο συνασπισμό.