Ο κορονοϊός κατεδαφίζει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο

Πόσο μπορεί να κρατήσει αυτή η παγκόσμια πανδημία; Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Mία ιδιαίτερα ανησυχητική ανακοίνωση, έρχεται από το επιδημιολογικό ινστιτούτο της Γερμανίας “Ρόμπερτ Κοχ”, σύμφωνα με την οποία, ο κορονοϊός θα μπορούσε να διαρκέσει έως και δύο χρόνια! Συνεπώς το ερώτημα είναι αν ο σύγχρονος κόσμος των ανοιχτών συνόρων μπορεί να αντέξει μια κρίση τόσο μεγάλης χρονικής διάρκειας.

Παρακολουθώντας τις διεθνείς αγορές και υπολογίζοντας τα μελλοντικά σενάρια που υιοθετούν οι μεγάλοι παίκτες για τις επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, διαπιστώνουμε τρόμο. Τα “αντιβιοτικά” της ρευστότητας που προσέφεραν στις αγορές τους οι κυβερνήσεις των ισχυρότερων οικονομιών, 1 τρισ. οι ΗΠΑ, 400 δισ. η Γαλλία και η Βρετανία, 500 δισ. η Γερμανία, δεν αντέχουν επί μακρόν.

Το πετρέλαιο έχει κατρακυλήσει σε ιστορικό χαμηλό 18 ετών, στα 25 δολ. το βαρέλι, κάνοντας εξαιρετικά ζημιογόνα την άντλησή του για παραγωγούς χώρες. Τα χρηματιστήρια κι όλες οι αγορές κατρακυλάνε συνεχώς με τον τραπεζικό κλάδο να ηγείται των απωλειών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Goldman Sachs αναθεώρησε την εκτίμησή της για το δεύτερο τρίμηνο του 2020 για την αμερικανική οικονομία, προβλέποντας αρνητική μεταβολή από -5% έως -7%!

Μάλιστα, το ΔΝΤ προειδοποίησε από το φθινόπωρο πως, δεδομένων των εύθραυστων κερδών και των υψηλών επιπέδων χρέους, το 40% των εταιρικών ομολόγων του κόσμου (19 τρισ. δολ. συνολικά) δεν θα είναι εξυπηρετήσιμα ακόμα και στην περίπτωση που η κατάρρευση είναι πολύ λιγότερο σοβαρή απ’ ό,τι αυτή του 2008. Τι γίνεται λοιπόν τώρα που η κρίση αυτή φαίνεται να είναι σοβαρότερη;

Καμιά οικονομία δεν είναι θωρακισμένη

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Διότι καμιά οικονομία στον σημερινό υπερσυνδεδεμένο κόσμο δεν είναι θωρακισμένη. Για παράδειγμα, το 75% των μερών κάθε αυτοκινήτου που ολοκληρώνεται στη Βρετανία παράγεται στην ΕΕ. Αν οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες δεν μπορέσουν να ανταποκριθούν στις παραγγελίες τους, τότε τα βρετανικά εργοστάσια, ακόμα κι αν λειτουργούν, δεν θα είναι σε θέση να παραδώσουν ούτε ένα αυτοκίνητο!

Η αδυναμία εργασίας περιορίζει δραματικά την παραγωγή, τις μεταφορές και το εμπόριο. Ο τομέας εισαγωγές-εξαγωγές θα συρρικνωθεί και θα απειλήσει όλους τους τομείς της οικονομίας. Ακόμα και η αγροτική (γεωργική και κτηνοτροφική) παραγωγή και η μεταποίηση χρειάζονται τροφές και φάρμακα που είναι εισαγόμενα. Και ήδη οι πρώτες ελλείψεις άρχισαν να φαίνονται και στην ελληνική αγορά.

Η έκρηξη της ανεργίας με στάση πληρωμών, θα απαιτήσει μεγάλα κρατικά κονδύλια βοήθειας, αλλά δεν θα καταφέρει να στηρίξει τη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Φόροι, δάνεια και ασφαλιστικές εισφορές είναι αδύνατον να πληρωθούν σε τέτοιο κλίμα. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα σαρωθούν και κάποιοι κλάδοι θα καταρρεύσουν με πάταγο, όπως για παράδειγμα οι αερομεταφορές και ο τουρισμός.

Με την αναστολή λειτουργίας των τουριστικών καταλυμάτων, οι εποχικοί δεν θα προσληφθούν τώρα. Ακόμα και αν γίνει αυτό τον Ιούνιο, σημαίνει πως το διάστημα που θα δουλέψουν, δεν θα συμπληρώσουν τα ένσημα που ζητά ο ΟΑΕΔ για να πάρουν το επίδομα μετά την τουριστική περίοδο.

Πλήγμα στην ψυχολογία των καταναλωτών

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που μένουν χωρίς εργασία, θα αποσύρουν τις αποταμιεύσεις τους από τις τράπεζες και θα κοκκινίσουν τις πιστωτικές τους κάρτες, ενώ νέες καταθέσεις δεν πρόκειται να υπάρξουν μέχρι την επιστροφή σε ασφαλή ομαλότητα. Πλην, όμως, η ψυχολογία των καταναλωτών, θα έχει υποστεί τέτοιο σοκ, που η επαναφορά σε κλίμα εμπιστοσύνης θα καθυστερήσει πολύ και θα εξαρτηθεί από τις πολιτικές απαντήσεις. Θα εξαρτηθεί από το ζητούμενο μείγμα οικονομικής πολιτικής και την ανακατανομή του εθνικού εισοδήματος, ενισχύοντας τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.

Και αν οι ισχυρές οικονομίες έχουν τη δυνατότητα να ρίξουν χρήμα στην αγορά, τι θα συμβεί με τις οικονομίες που δεν έχουν αντίστοιχη δυνατότητα; Τι θα συμβεί στις χώρες της ΕΕ όταν το κοινό νόμισμά τους εξαρτάται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και πρωτίστως, από τη βούληση της Γερμανίας και της Γαλλίας;

Παγκόσμιο πρόβλημα χωρίς παγκόσμια λύση

Δυστυχώς, η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση έχει ουσιαστικά διαλυθεί και η κάθε χώρα καλείται να ανταποκριθεί στις δυσκολίες, ουσιαστικά μόνη της. Το καλό για τη δική μας χώρα, είναι πως υπάρχει ένα μεγάλο πλεόνασμα περίπου 35 δισ. που άφησε πίσω της η κυβέρνηση Τσίπρα. Το κακό είναι ότι το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που ακολουθούσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν δουλεύει.

Και καθώς οι περιβόητες μεγάλες επενδύσεις που θα απογειώσουν την ανάπτυξη στο 4% σε ετήσια βάση είναι (και ήταν) όνειρο προεκλογικό, οι επόμενες μέρες μετά τη λήξη της πανδημίας, θα είναι πολύ δύσκολες. Η χώρα απομονωμένη από τα διεθνή κέντρα και με περιορισμένη πολιτική και οικονομική επιρροή στα Βαλκάνια, δύσκολα θα βρει καύσιμα για την ανάπτυξη.

Δυστυχώς, με ευθύνη του Αμερικανού προέδρου, έχουν καταρρεύσει οι θεσμοί της παγκόσμιας διακυβέρνησης, όπως ο ΟΗΕ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), ενώ η απληστία του πλούτου που ελέγχει τις πολιτικές εξουσίες, στερεί εισοδήματα που προσφέρουν το καύσιμο της ζήτησης στην αγορά. Η κρίση αυτή ήρθε για να μείνει, αν δεν αναθεωρηθούν τα νεοφιλελεύθερα δόγματα.

Το αναπάντητο σήμερα ερώτημα είναι πώς θα συμπεριφερθούν οι κοινωνίες μετά τη λήξη της πανδημίας. Θα υποταχθούν φοβισμένες στις διαταγές των πολιτικών αρχόντων, ή θα απαιτήσουν αλλαγές του μοντέλου που συνεχίζει να κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους;