Ο Μπάιντεν πυροβόλησε την ευρωατλαντική συμμαχία

Ευρείες ανακατατάξεις στη γεωπολιτική σκακιέρα σηματοδοτεί η στρατηγική συνεργασία ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας (AUKUS), με στόχο την ανάσχεση της Κίνας. Η συνεργασία προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της Γαλλίας, οι οποίες αναμένεται να επηρεάσουν και την ευρωατλαντική συμμαχία. Ο Τζο Μπάιντεν έχει υιοθετήσει μια επιθετική προσέγγιση απέναντι στην Κίνα, ενώ Γαλλία και ΕΕ τηρούν πιο επιφυλακτική στάση.

Το γεγονός ότι το Παρίσι ανακάλεσε τους πρεσβευτές του από Ουάσιγκτον και Καμπέρα, εκτός από μια άμεση διπλωματική αντίδραση, ερμηνεύεται και σαν κίνηση επανεξέτασης των διμερών τους σχέσεων στο πλαίσιο των συμμαχιών στον Ινδικό-Ειρηνικό. Συνεπώς, οι διπλωματικές σχέσεις κυρίως ΗΠΑ και Γαλλίας, που είναι  κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ αναμένεται να εισέλθουν σε δύσκολη περίοδο. Η κρίση στις σχέσεις Ουάσινγκτον-Παρισιού αναπόφευκτα θα επηρεάσουν και τις σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ.

Η Γαλλία επανάφερε αμέσως τις εκκλήσεις για στρατηγική αυτονομία της ΕΕ με στόχο να περιοριστεί η εξάρτησή της από την αμερικανική τεχνολογία και την αμερικανική αμυντική ομπρέλα. Παράλληλα, ενδιαφέρον θα έχουν και οι κινήσεις του Μακρόν στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, καθώς σύμφωνα με το νέο του δόγμα, αναπροσαρμόζονται οι σχέσεις κυρίως με Κίνα και Ρωσία.

Ο Μακρόν που οραματίζεται να ηγηθεί της ΕΕ και έχει ταχθεί υπέρ της δημιουργίας αυτόνομης ευρωπαϊκής άμυνας ενδέχεται να γίνει πιο πιεστικός πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα, διευκολυνόμενος και από την αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ. Η ΑUKUS που ουσιαστικά αναβαθμίζει το στρατηγικό ρόλο της Βρετανίας, ενδεχομένως να θεωρηθεί υποβάθμιση του ρόλου της Γαλλίας. Ο Μακρόν δεν ανέχεται να εμφανιστεί η Γαλλία αλλά και δευτερευόντως η ΕΕ, σαν δρώντες που δεν έχουν σημαντικό ρόλο στον Ινδικό-Ειρηνικό.

ΕΕ και Ινδικός-Ειρηνικός

Η νέα στρατηγική της ΕΕ για την συγκεκριμένη περιοχή, δίνει την ευκαιρία στον Μακρόν να την αναδείξει και να θέσει τη Γαλλία σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Η στρατηγική, εκτός άλλων, περιλαμβάνει και μια «διερεύνηση τρόπων διασφάλισης ενισχυμένων ναυτικών δραστηριοτήτων από τα κράτη-μέλη της ΕΕ για την προστασία των θαλάσσιων γραμμών επικοινωνίας και της ελευθερίας της πλοήγησης».

Στόχος της είναι να ενισχύσει το διπλωματικό προφίλ της ΕΕ σε θέματα σημαντικά για την περιοχή και να αυξήσει τη στρατιωτική παρουσία των χωρών της ΕΕ στον Ινδικό-Ειρηνικό. Το Παρίσι έχει επιδιώξει εδώ και χρόνια μια ευρωπαϊκή στρατηγική με στόχο την ενίσχυση οικονομικών, πολιτικών και αμυντικών σχέσεων στην περιοχή του Ειρηνικού-Ινδικού, που εκτείνονται από την Ινδία μέχρι την Κίνα και από την Ιαπωνία μέχρι και τη Νέα Ζηλανδία.

Οι σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ εμφανίζουν κάποιες διαφοροποιήσεις και στο πως αντιμετωπίζουν την Κίνα. Ο Μπάιντεν θεωρεί την Κίνα απειλή για τις ΗΠΑ, ενώ οι Βρυξέλλες τηρούν επιφυλακτική στάση. Επισημαίνεται, ότι παρά την αρνητική στάση του Μπάιντεν, Μακρόν και Μέρκελ οριστικοποίησαν μια σημαντική επενδυτική συμφωνία με την Κίνα στα τέλη του περασμένου έτους. Η Ουάσινγκτον δείχνει απογοητευμένη από την ήπια προσέγγιση που επιδεικνύει η ΕΕ προς την Κίνα, ενώ η AUKUS είναι “κομμένη και ραμμένη” στα μέτρα της στρατηγικής των ΗΠΑ.

Η στρατηγική Μακρόν

Το Παρίσι αισθάνεται ιδιαίτερο θιγμένο από την ακύρωση του τεράστιου αμυντικού συμβολαίου για την κατασκευή συμβατικών υποβρυχίων που είχε συνάψει με την Αυστραλία. Σύμφωνα με την AUKUS, η Αυστραλία θα προμηθευτεί πλέον πυρηνοκίνητα υποβρύχια στο πλαίσιο της συνεργασίας των τριών στον τομέα της τεχνολογίας. Η συμφωνία Γαλλίας-Αυστραλίας είχε θεωρηθεί εμβληματική για τη στρατηγική του Μακρόν στον Ινδικό-Ειρηνικό.

Τα τελευταία χρόνια το γαλλικό Ναυτικό είχε σημαντική παρουσία στον Ινδικό-Ειρηνικό με τακτικές ναυτικές αποστολές με τη συμμετοχή και του αεροπλανοφόρου Charles de Gaulle και με την διεξαγωγή ασκήσεων Quad. Επιπλέον, η Γαλλία και η ΕΕ είχαν αναπτύξει στενή συνεργασία με την Αυστραλία με βάση τη σύγκλιση συμφερόντων στην περιοχή Ειρηνικού-Ινδικού. Η υπογραφή, όμως, της συμφωνίας της Καμπέρα με Ουάσινγκτον και Λονδίνο άλλαξε τα δεδομένα.

Οι γαλλικές ναυτικές δυνατότητες δεν θεωρούνται αμελητέες σε μια θαλάσσια περιοχή που χαρακτηρίζεται από εντάσεις, πειρατεία, παράνομη αλιεία και συχνές φυσικές καταστροφές. Επίσης, ένα ερώτημα που εγείρεται είναι γιατί η Γαλλία δεν έλαβε πρόσκληση να συμμετάσχει στην AUKUS. Μήπως έχει να κάνει με έλλειμμα εμπιστοσύνης για μοίρασμα ευαίσθητων πληροφοριών στην μεταφορά τεχνολογίας για υποβρύχια, drones και τεχνητή νοημοσύνη;

Η στρατηγική συνεργασία ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας αναμένεται να συνδεθεί και με διπλωματικά και εμπορικά δίκτυα στην περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού, κυρίως με την Ιαπωνία. Ο Μακρόν, όπως φάνηκε από την πρώτη αντίδρασή του, δεν φαίνεται διατεθειμένος να ανεχθεί τον παραγκωνισμό της Γαλλίας, αν και τα περιθώριά του δεν είναι και πολύ μεγάλα.