Ο νέος ρόλος της Κίνας και οι φόβοι του Τραμπ

Νέα κλιμάκωση καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες στις σχέσεις Κίνας-Ηνωμένων Πολιτειών, την ώρα που ο Τραμπ προσπαθεί να “ξαναβάλει μπρος” στην αμερικανική οικονομία και το Πεκίνο ετοιμάζεται, όχι πλέον για την επόμενη ημέρα, αλλά για την επόμενη εποχή. Στο πλαίσιο αυτό, η διαμάχη για την εξάπλωση του κορωνοϊού και τις “ελευθερίες” στο Χονγκ Κονγκ δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Δεν μπορεί να κρύψει, άλλωστε, ούτε τους αμερικανικούς φόβους για την τεράστια παραγωγική ικανότητα της Κίνας ούτε την αξίωση του Πεκίνου για έναν ισότιμο ρόλο στη διεθνή σκηνή.

Αυτήν την αξίωση κατέστησε σαφή με το παραπάνω ο επικεφαλής της κινέζικης διπλωματίας, Ουάνγκ Γι, προτείνοντας στις ΗΠΑ να συνεργαστούν με την Κίνα στην καταπολέμηση της πανδημίας, αντί να σπαταλούν χρόνο, κατηγορώντας το Πεκίνο. Ο Γι απέδωσε μάλιστα αυτήν την τακτική στοχοποίησης σε έναν “πολιτικό ιό” που εξαπλώνεται στις ΗΠΑ με στόχο την σπίλωση της Κίνας.

Αν και δεν κατηγόρησε ευθέως τον Τραμπ για “κυνήγι μαγισσών”, όπως συνηθίζει να αποκαλεί ο αμερικανός πρόεδρος την εναντίον του, αθέμιτη πολλές φορές, κριτική από τους αντιπάλους του, ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας κάλεσε ουσιαστικά την Ουάσιγκτον να αποδεχθεί μια πραγματικότητα. «Είμαστε η μεγαλύτερη αναπτυσσόμενη χώρα στον κόσμο και είστε η μεγαλύτερη ανεπτυγμένη χώρα» είπε, απευθυνόμενος στη αμερικανική ηγεσία, για να τονίσει στη συνέχεια ότι αυτό καθιστά και τις δύο χώρες υπεύθυνες για την παγκόσμια ειρήνη και ανάπτυξη.

Με “αέρα νικητή”

Μπήκε μάλιστα και στην ουσία, τονίζοντας ότι η Ουάσιγκτον και το Πεκίνο  πρέπει «να αρχίσουν να συντονίζουν μακροοικονομικές πολιτικές» για τις οικονομίες τους, αλλά και για την παγκόσμια οικονομία. Παραλλήλως, εξέφρασε τη διαθεσιμότητα της Κίνας για συνεργασία με τις ΗΠΑ, στο πλαίσιο όμως του «αμοιβαίου σεβασμού». Ο Γι μίλησε με έναν “αέρα νικητή” καθώς, δύο εικοσιτετράωρα νωρίτερα, στην εναρκτήρια ομιλία του στο Εθνικό Λαϊκό Συνέδριο, που αποτελεί το κορυφαίο πολιτικό γεγονός στην Κίνα, ο πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ είχε διακηρύξει την «μείζονα στρατηγική επιτυχία» του Πεκίνου στη μάχη κατά του κορωνοϊού.

Την ίδια ώρα, στις ΗΠΑ, ο Τραμπ επιχειρεί το σταδιακό άνοιγμα της αμερικανικής οικονομίας, εν μέσω έντονων επικρίσεων για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνησή του αντιμετώπισε την πανδημία. Αρχικά πολέμιος του lockdown, ο Ρεπουμπλικάνος ήθελε πάση θυσία να διασώσει τα ομολογουμένως θετικά μεγέθη της οικονομίας, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τις υγειονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, που αναγκαστικά θα οδηγούσαν σε δεκάδες χιλιάδες θανάτους. Τελικά δεν γλίτωσε ούτε τα φέρετρα (οι νεκροί στις ΗΠΑ είναι περίπου 100 χιλιάδες) ούτε τις καταστροφικές συνέπειες στην οικονομία, που ήδη μετρά την απώλεια περίπου 38 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας.

Οι ΗΠΑ, όπως και όλες οι χώρες της Δύσης, είχαν τον χρόνο να αντιδράσουν. Για διαφορετικούς λόγους, ωστόσο, βρέθηκαν εντελώς “γυμνές” και έψαχναν μάσκες και αναπνευστήρες, όταν ο ιός είχε περάσει για τα καλά την πόρτα τους. Πολλοί ηγέτες Δυτικών χωρών, ανάμεσά τους ο Τραμπ, επικρίθηκαν γι αυτό το γεγονός και μάλιστα ακόμα και από υπέρμαχους της παγκοσμιοποίησης, αποτέλεσμα της οποίας ήταν οι ελλείψεις που εμφανίστηκαν στον αναπτυγμένο κόσμο.

Η αντεπίθεση του Τραμπ  

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και προσωπικά ο Τραμπ επιχειρούν το τελευταίο δίμηνο μια “εξαγωγή” αυτής της εσωτερικής κρίσης, κατηγορώντας το Πεκίνο ότι απέκρυψε στοιχεία και αφήνοντας να αιωρείται ακόμη και η υπόνοια ότι ο ιός παρασκευάστηκε από το περίφημο Ιολογικό Κέντρο της Ουχάν.

Η αντιπαράθεση αυτή συμπαρέσυρε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η αντίδραση του οποίου στην πανδημία ελέγχεται, ενέπλεξε την Ταϊβάν, που είναι σε χρόνια διαμάχη με την ηπειρωτική Κίνα, και ξανάφερε στο προσκήνιο την κατάσταση στο Χονγκ Κονγκ, με αφορμή την επείγουσα ψήφιση από την Κίνα νόμου για την Εθνική Ασφάλεια στην ημιαυτόνομη, πρώην βρετανική αποικία.

Ο νόμος αναμένεται να ψηφιστεί την Πέμπτη και κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ άρχισαν να ξαναβγαίνουν στους δρόμους, υποστηρίζοντας ότι στρέφεται εναντίον των “ελευθεριών” που απολαμβάνουν στο πλαίσιο της πολιτικής “μία χώρα δύο συστήματα”. Το Πεκίνο δείχνει, ωστόσο, αποφασισμένο να τον εφαρμόσει και μάλιστα άμεσα. Οι διαδηλωτές αντιδρούν κυρίως στην πρόβλεψη για την εγκατάσταση βάσεων των κινεζικών υπηρεσιών Πληροφοριών στο Χονγκ Κονγκ και τη δυνατότητα έκδοσης πολιτών του στην ηπειρωτική Κίνα.

Δεν είναι μόνον το Χονγκ Κονγκ 

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι το “Σύνταγμα του Χονγκ Κονγκ” προβλέπει πως η ημιαυτόνομη περιοχή μπορεί η ίδια να αποκτήσει έναν νόμο για την Εθνική Ασφάλεια. Πρόκειται όμως, για έναν όρο που δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Μάλιστα, η τελευταία απόπειρα που έκανε η τοπική κυβέρνηση, το 2003, απέτυχε παταγωδώς, καθώς βρήκε μπροστά της ένα κύμα τεράστιων σε όγκο διαδηλώσεων. Το ίδιο συνέβη και στο δεύτερο μισό του περασμένου έτους, μέχρι η εμφάνιση της επιδημίας να βάλει τέλος στις πολύμηνες αιματηρές διαδηλώσεις.

Σήμερα, ωστόσο, δεν βρισκόμαστε στο 2003, ενώ η πανδημία φαίνεται ότι έχει αλλάξει δραστικά το προηγούμενο status. Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών το έκανε άλλωστε ξεκάθαρο, τονίζοντας ότι «η σημερινή Κίνα δεν είναι η Κίνα ενός αιώνα πριν, ούτε και ο κόσμος». Με αφορμή μάλιστα τις αγωγές εναντίον του Πεκίνου, και πρώτη αυτή που κατέθεσε η Πολιτεία του Μιζούρι σχετικά με την κινέζικη αντίδραση στην εξάπλωση της επιδημίας, ο Γι προειδοποίησε τις ΗΠΑ ότι «ονειροβατούν» και «θα εξευτελιστούν», εαν επιχειρήσουν να παραβιάσουν την κυριαρχία και την αξιοπρέπεια της Κίνας «με αγωγές χωρίς διακρίσεις».

Από την πλευρά της, η Ουάσιγκτον επιμένει στις κατηγορίες για ολιγωρία, κάτι που μερικώς παραδέχεται και η Κίνα αλλά μόνο σε επίπεδο τοπικών αξιωματούχων. Παραλλήλως ανοίγει τον δρόμο για την προώθηση οπλικών συστημάτων στην Ταϊβάν και αντιδρά σθεναρά στο θέμα του Χονγκ Κονγκ, με τον Τραμπ να απειλεί με νέες κυρώσεις. Οι δασμοί όμως έχουν αντίκτυπο και στην αμερικανική οικονομία, αφού η Κίνα απαντά με αντίμετρα, ενώ, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, σχεδόν καταφέρνει να ισοσκελίσει τη ζημιά, αυξάνοντας τις ενδοασιατικές εμπορικές συναλλαγές.

Ο Τραμπ βρίσκεται όμως σε μια κρίσιμη προεκλογική εκστρατεία, τη θετική  πορεία της οποίας έχει ανακόψει η πανδημία, ακυρώνοντας και το στρατηγικό πλεονέκτημά του: αυτό της ανάκαμψης της οικονομίας. Ο Ρεπουμπλικάνος άλλαξε την προεκλογική ατζέντα, αναδεικνύοντας σε πρώτο πλάνο την αντιπαράθεση με την Κίνα. Κατηγόρησε μάλιστα το Πεκίνο ότι θα μπορούσε να κάνει τα πάντα, προκειμένου να αποτρέψει την εκλογή του.

Η Κίνα αρνείται, από την πλευρά της, οποιαδήποτε απόπειρα ανάμιξης στις αμερικανικές εκλογές. Εμπλέκεται όμως, ακόμη και χωρίς να το επιδιώκει, καθώς στην αντιπαράθεση Τραμπ-Μπάιντεν κυριαρχεί πλέον το ποιος θα μπορέσει να “χαλιναγωγήσει” καλύτερα την Κίνα. Και αυτό την ώρα που το Πεκίνο δείχνει, ότι δεν έχει τέτοια διάθεση.