Ο ρόλος των αμερικανικών think tanks στον πόλεμο της Ουκρανίας

Εν ολίγοις, όταν ακούτε έναν μελετητή δεξαμενής σκέψης να σχολιάζει τον πόλεμο της Ουκρανίας, το πιθανότερο είναι ότι ακούτε κάποιον του οποίου ο εργοδότης χρηματοδοτείται από εκείνους που επωφελούνται από τον πόλεμο, αλλά πιθανότατα δεν θα το μάθετε ποτέ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το 78 τοις εκατό των κορυφαίων δεξαμενών σκέψης εξωτερικής πολιτικής στις ΗΠΑ, λαμβάνουν χρηματοδότηση από το Πεντάγωνο ή τους εργολάβους του.

Ο κεντρικός ρόλος που διαδραματίζουν τα think tanks στην καθοδήγηση της εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ δεν εξηγήθηκε καλύτερα από κανέναν άλλον, παρά από το χρηματοδοτούμενο από την κυβέρνηση των ΗΠΑ μέσο ενημέρωσης “Voice of America”, το οποίο σε αναφορά του αναφέρει: «Υπάρχουν περισσότερες από 1800 δεξαμενές σκέψης στις Ηνωμένες Πολιτείες, σχεδόν 400 εδρεύουν στην Ουάσιγκτον. Τέτοιοι θεσμοί έχουν επικριθεί στο παρελθόν για την τεράστια επιρροή τους στη διαμόρφωση της πολιτικής των ΗΠΑ. Πολλοί από αυτούς που ασχολούνται με τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και την πολιτική, είχαν ως αφετηρία τις αίθουσες αυτών των ιδρυμάτων».

Εκτός από την επιρροή στη δημόσια πολιτική, τέτοιοι θεσμοί αποτελούν συχνά χώρο εκπαίδευσης για όσους επιθυμούν να αποκτήσουν ερείσματα στα μέσα ενημέρωσης ή στους διαδρόμους εξουσίας. Στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους, ο αντιπρόεδρος Ντικ Τσένι, ο υπουργός Άμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ και η υπουργός Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις προέρχονταν όλοι από δεξαμενές σκέψης της Ουάσιγκτον.

Είναι σημαντικό να γνωρίζει το κοινό όταν οι δεξαμενές σκέψης εκδίδουν μια έκθεση, εάν αυτές επηρεάστηκαν από τον χρηματοδότη τους ή όχι. Ορισμένες δεξαμενές σκέψης είναι ανοιχτές και διαφανείς στο είδος της έρευνας που κάνουν, έτσι ώστε όσοι διαβάζουν αυτήν την έρευνα να μπορούν να κρίνουν την ανεξαρτησία τους. Κατ’ ουσίαν όμως, λίγοι Αμερικανοί γνωρίζουν, πόσο μάλλον κατανοούν τον κεντρικό ρόλο των δεξαμενών σκέψης στη χάραξη πολιτικής των ΗΠΑ.

Λιγότεροι γνωρίζουν ακόμη τη σύγκρουση συμφερόντων που υπάρχει μεταξύ των εταιρειών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που χρηματοδοτούν αυτές τις δεξαμενές σκέψης, τις πολιτικές που προτείνονται και τα νομοσχέδια που εγκρίνονται και είναι απότοκα επιρροής. Εξαιτίας αυτής της έλλειψης κατανόησης, πολλοί Αμερικανοί πιστεύουν ότι η αμερικανική πολιτική καθορίζεται στην Ουάσιγκτον, μέσω της εκλογικής διαδικασίας. Στην πραγματικότητα, η πολιτική των ΗΠΑ συγκαθορίζεται από μη εκλεγμένα εταιρικά συμφέροντα χρηματοδότησης που προωθούν τις επιθυμητές πολιτικές τους, ανεξάρτητα από το ποιος ελέγχει το Κογκρέσο ή ποιος βρίσκεται επί του παρόντος στον Λευκό Οίκο.

Επίδραση στον πόλεμο της Ουκρανίας

Η επιρροή της αμυντικής βιομηχανίας είναι ακόμη μεγαλύτερη στις 10 κορυφαίες δεξαμενές σκέψης εξωτερικής πολιτικής με το ποσό της αμυντικής χρηματοδότησης να είναι τεράστιο. Για παράδειγμα, το CSIS , το Κέντρο για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια (CNAS) και το Ατλαντικό Συμβούλιο ανέφεραν ότι λαμβάνουν περισσότερα από ένα εκατομμύριο δολάρια ετησίως από τον αμυντικό τομέα.

Αυτές και άλλες ομάδες σκέψης που λαμβάνουν σημαντική χρηματοδότηση και έχουν κυριαρχήσει στο τοπίο των μέσων ενημέρωσης που σχετίζεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχουν υποστηρίξει δημόσια προτάσεις για πιο στρατιωτικοποιημένες απαντήσεις των ΗΠΑ στον πόλεμο της Ουκρανίας, σε σύγκριση με τους ομολόγους τους σε δεξαμενές σκέψης, που δέχονται ελάχιστη ή καθόλου χρηματοδότηση από τον αμυντικό τομέα.

Αναφορές αυτών των κορυφαίων δεξαμενών σκέψης σχετικά με τον πόλεμο της Ουκρανίας εμφανίστηκαν, μεταξύ άλλων, σε άρθρα στους New York Times, The Washington Post και The Wall Street Journal. Σημειωτέον, ότι τα μέσα ενημέρωσης είχαν περισσότερες από επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν έκθεση δεξαμενής σκέψης με υποστήριξη του αμυντικού τομέα, από ό,τι να αναφέρουν μια δημοσιοποίηση χωρίς αυτήν. Αποτέλεσμα έρευνας κατέδειξε, ότι από τις 1.247 αναφορές από τα συγκεκριμένα μέσα ενημέρωσης, οι 1.064 (ή το 85 τοις εκατό) ήταν αναφορές δεξαμενών σκέψης με χρηματοδότηση από τον αμυντικό τομέα.

Ωστόσο, γνωρίζουμε μόνο την έκταση της χρηματοδότησης του CSIS, του Κέντρου για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια ( CNAS ) και του Ατλαντικού Συμβουλίου, επειδή και αυτές οι δεξαμενές σκέψης είναι διαφανείς σχετικά με τους χορηγούς τους και απαριθμούν όλους τους χρηματοδότες, στους ιστοτόπους τους. Δυστυχώς, πολλές από τις κορυφαίες δεξαμενές σκέψης δεν είναι τόσο αποκαλυπτικές. Στην πραγματικότητα, σχεδόν το ένα τρίτο των κορυφαίων δεξαμενών σκέψης εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ δεν αποκαλύπτουν δημόσια τους δωρητές τους.

Ανάγκη για μεταρρύθμιση

Το Κογκρέσο θα πρέπει να υποχρεώσει τα think tank να αποκαλύπτουν τους χρηματοδότες τους. Δεδομένου του εξέχοντος ρόλου των δεξαμενών σκέψης στη διαδικασία χάραξης πολιτικής και των τεράστιων ποσών χρημάτων που λαμβάνουν από την αμυντική βιομηχανία, τις ξένες κυβερνήσεις και άλλα ειδικά συμφέροντα, είναι επιτακτική ανάγκη το κοινό και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να γνωρίζουν ποιος χρηματοδοτεί τον ειδικό της δεξαμενής σκέψης. Τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να αναφέρουν επίσης τυχόν πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων, που αφορούν σημαντικές αποφάσεις της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Με το να μην παρέχουν αυτές τις πληροφορίες, τα μέσα ενημέρωσης εξαπατούν τους αναγνώστες, τους ακροατές ή τους θεατές τους. Δεδομένου του αυξανόμενου όγκου ερευνών που τεκμηριώνουν πώς η χρηματοδότηση των δεξαμενών σκέψης επηρεάζει τη λειτουργία τους, το λιγότερο που μπορούν να κάνουν τα μέσα ενημέρωσης είναι να ενημερώσουν τους αναγνώστες τους για το πότε μια πηγή μπορεί να είναι προκατειλημμένη, ειδικά όταν σχολιάζουν ζητήματα πολέμου και ειρήνης.

Κλείνοντας, καθώς η δύναμη των δεξαμενών σκέψης συνεχίζει να αυξάνεται, τίθεται το ερώτημα: ποιος τις χρηματοδοτεί – και γιατί; Συντριπτικά, τόσο τα φιλελεύθερα όσο και τα συντηρητικά think tanks στις ΗΠΑ χρηματοδοτούνται από τη βιομηχανία όπλων. Η επιλογή της αποστρατικοποίησης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και της μείωσης του στρατιωτικού προϋπολογισμού είναι επομένως όλο και περισσότερο εκτός δημοκρατικού ελέγχου. Αρκετές έρευνες από τους New York Times αποκάλυψαν, ότι η βιομηχανία των δεξαμενών σκέψης έχει αναπτυχθεί πάρα πολύ τις τελευταίες δεκαετίες και έχει διαφθείρει την πολιτική με ένα επιχειρηματικό μοντέλο που πουλά πρόσβαση και επιρροή. Κατ’ ουσίαν οι δεξαμενές σκέψης έχουν μετατραπεί σε λομπίστες, με άλλο όνομα.