Ο Τραμπ εξωθεί τη Χαμάς σε νέα Ιντιφάντα

του Γιώργου Λυκοκάπη  – 

Δεν πρόλαβε η Χαμάς να ολοκληρώσει τη στροφή της προς μία πιο ρεαλιστική προσέγγιση για το Παλαιστινιακό και η απόφαση του προέδρου Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ σαν πρωτεύουσα του Ισραήλ εξωθεί την ισλαμική αυτή οργάνωση να οπισθοδρομήσει στο μονοπάτι της σύγκρουσης. Έχει ήδη ανακοινώσει την κήρυξη μίας νέας Ιντιφάντα, η οποία αυτή τη φορά θα εξελιχθεί σ’ ένα κλίμα γενικευμένης αγανάκτησης όχι μόνο στον αραβικό κόσμο, αλλά και γενικότερα. Ακόμα και οι πιο πιστοί σύμμαχοι της Ουάσιγκτον έχουν διαχωρίσει τη θέση τους, διαβλέποντας τον εμπρηστικό χαρακτήρα της απόφασης του Τραμπ.

Η Χαμάς είχε εισέλθει σε τροχιά εγκατάλειψης του ουτοπικού στόχου της άρνησης ύπαρξης του Ισραήλ ως κράτους. Είχε με ντοκουμέντο θέση ως στόχο την ίδρυση ενός κυρίαρχου ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967. Και για να προωθήσει αυτό τον στόχο είχε πριν λίγο καιρό έρθει σε συμφωνία με την παλαιστινιακή αρχή για να της παραδώσει τον έλεγχο της Γάζας.

Η Χαμάς θεωρείται από πολλές κυβερνήσεις φονταμενταλιστική και τρομοκρατική. Τα σύνορα του 1967 αφορούν την Λωρίδα της Γάζας (συνορεύει με την Αίγυπτο, ελέγχεται από την Χαμάς), την Δυτική Όχθη (συνορεύει με την Ιορδανία, ελέγχεται από την Φατάχ αντίπαλο της Χαμάς) και την Ιερουσαλήμ. Μετά τον “πόλεμο των έξι ημερών” το 1967 και την ταπεινωτική ήττα των αραβικών στρατών, οι περιοχές αυτές πέρασαν στο Ισραήλ. Είναι τα κατεχόμενα εδάφη, με τον ντόπιο παλαιστινιακό πληθυσμό να ζει υπό τραγικές συνθήκες, καθώς το Ισραήλ ακολούθησε στρατηγική μαζικού εποικισμού τους, ο οποίος απαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο.

Τα εδάφη αυτά θα αποτελέσουν την βάση για το παλαιστινιακό κράτος, όταν και αν ιδρυθεί ποτέ. Όπως αναφέρει η ίδια η οργάνωση, η σύγκρουση με το Ισραήλ θα έχει περισσότερο “πολιτική παρά θρησκευτική σημασία“. Θυμίζει την τακτική της σιιτικής Χεζμπολάχ του Λιβάνου που ανάγκασε το Ισραήλ να αποσυρθεί από το νότιο τμήμα που κατείχε για δεκαετίες.

Μονόδρομος ο συμβιβασμός;

Η Χαμάς δεν είχε άλλη επιλογή από τον συμβιβασμό. Στην Αίγυπτο το δικτατορικό καθεστώς του στρατάρχη Σίσι καταδιώκει με σφοδρότητα το κόμμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (η Χαμάς είχε στενή σχέση με την Αδελφότητα). Οι σχέσεις με τον Άσαντ της Συρίας, παλαιό σύμμαχο της, είναι πλέον εχθρικές. Η Χαμάς είναι σουνιτική και υποστήριξε τη σουνιτική αντιπολίτευση μόλις άρχισε ο συριακός εμφύλιος. Δεν μπορεί να ελπίζει, βεβαίως, ούτε στο σιιτικό Ιράν.

Ο Ερντογάν που εμφανίστηκε ως ο νέος προστάτης των Παλαιστινίων δεν είναι επαρκές στήριγμα. Δέχθηκε, πάντως, να φιλοξενήσει την έδρα της οργάνωσης στην Κωνσταντινούπολη. Στόχος του Τούρκου ηγέτη είναι να αναβαθμίσει τη θέση του ως “γεφυροποιός” μεταξύ της ηγεσίας της Χαμάς και της διεθνούς κοινότητας.

Στην πραγματικότητα, η Χαμάς εξαρτάται όλο και περισσότερα από τα συντηρητικά κράτη του Κόλπου. Αυτά την πίεσαν για τον σχετικό συμβιβασμό. Όταν το Ισραήλ βομβάρδιζε μαζικά τα προηγούμενα χρόνια τις θέσεις της Χαμάς στην Γάζα, η σιωπή του Ριάντ και των υπολοίπων ήταν εκκωφαντική. Μοιάζει να λέγανε κρυφά στο Ισραήλ ό,τι έλεγε ο Ιρακινός πρωθυπουργός Νούρι Σάϊντ στον Άγγλο ομόλογο του Ήντεν για τον Αιγύπτιο εθνικιστή ηγέτη Νάσερ στην κρίση του Σουέζ το 1955 “χτύπα τον και χτύπα τον σκληρά”!

Η εκλογή Τράμπ

Η εκλογή του Τραμπ υπήρξε επίσης καθοριστική. Προεκλογικά δήλωνε πως θα είναι πολύ καλύτερος φίλος του Ισραήλ σε σχέση με τον Ομπάμα. Είχε, άλλωστε, δεσμευθεί από την προεκλογική περίοδο ότι θα μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ από την διεθνώς αναγνωρισμένη πρωτεύουσα Τελ Αβίβ, στην κατεχόμενη Ιερουσαλήμ.

Οι ακραίοι εθνικιστικοί και θρησκευτικοί κύκλοι του Ισραήλ είχαν ενθουσιαστεί με την δέσμευσή του, καθώς θεωρούν την ιερή πόλη σαν ιστορική πρωτεύουσα τους. Τώρα που ο Αμερικανός πρόεδρος κάνει πράξη την προεκλογική υπόσχεσή του, το τοπίο σ’ όλη τη Μέση Ανατολή και πρωτίστως στην Παλαιστίνη γίνεται εκρηκτικό.

Η ειρήνη δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση για τη Χαμάς. Έχει λαϊκό έρεισμα, διότι ιστορικά έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο κοινωνικής πολιτικής (ακόμα και νοσοκομεία) στην Γάζα. Από την άλλη, όμως, τα στελέχη της είναι διαπαιδαγωγημένα διαφορετικά. Και εάν μετά δυσκολίας η ηγεσία τα οδήγησε στο μονοπάτι μίας ειρηνικής στρατηγικής, η απόφαση του προέδρου Τραμπ τινάζει τα πάντα στον αέρα και εξωθεί τα πράγματα στη σφαίρα της σύγκρουσης.

Η ισραηλινή προσέγγιση

Ας μην ξεχνάμε ότι στο τιμόνι του Ισραήλ είναι η πιο ακραία, η πιο εθνικιστική κυβέρνηση του Ισραήλ στη νεότερη ιστορία του. Όχι μόνο απορρίπτει τον οποιονδήποτε συμβιβασμό, αλλά και δείχνει να προτιμάει τη σύγκρουση. Όταν ο διαβόητος δεξιός πρωθυπουργός, ο στρατηγός Αριέλ Σαρόν είχε δώσει εντολή πριν μερικά χρόνια να αποσυρθούν δια της βίας οι Ισραηλινοί έποικοι από την Γάζα, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου είχε διαφωνήσει και είχε προκύψει διάσπαση του κόμματος Λικούντ.

Στην πορεία είχε συμμαχήσει με τα πιο ακροδεξιά, τα πιο θρησκόληπτα κόμματα του Ισραήλ και έτσι κατάφερε να πάρει την εξουσία. Συνεχίζει την πολιτική των εποικισμών στα κατεχόμενα, παραβιάζοντας κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Και βεβαίως τώρα τρίβει τα χέρια της για την απόφαση του προέδρου Τραμπ, θεωρώντας ότι έχει την ισχύ να καταστείλει μία νέα Ιντιφάντα και έχει τις διπλωματικές πλάτες των ΗΠΑ για να αντιμετωπίσει το διπλωματικό κόστος. Ο δράστης, άλλωστε, βρίσκεται στην Ουάσιγκτον και όχι στο Ισραήλ.

Εγκαταλείποντας την θέση ότι “οι σιωνιστές κατακτητές πρέπει να διωχτούν από κάθε εκατοστό των αραβικών εδαφών“, η Χαμάς άνοιξε τον δρόμο για την επανένωση των Παλαιστινίων σε επίπεδο πολιτικού συστήματος και κρατικής δομής με στόχο τη λύση των δύο κρατών. Η ηγεσία του Ισραήλ, όμως, πιστεύει ότι “ήρθε το τέλος της ιδέας για ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος“. Με την απόφασή του, ο πρόεδρος Τραμπ εξωθεί τη Χαμάς σε παλινδρόμηση. Μόνο που αυτή τη φορά δεν είναι πολιτικά απομονωμένη. Το αντίθετο…