Οι δύο συνεπώνυμοι γιατροί, η πατροκτονία και η χάρη

Πρόσφατα εκδόθηκε στις ΗΠΑ το βιβλίο ενός παθολόγου που ουσιαστικά έσωσε από τα κάτεργα έναν συνάδελφό του, ο οποίος σάπιζε στη φυλακή ως τρομερός πατροκτόνος, καταδικασμένος για πατροκτονία, παρότι ήταν βαριά άρρωστος και το έγκλημά του οφειλόταν κυρίως στην πάθησή του, ενώ επιπλέον ο πατέρας του τον είχε κακοποιήσει σεξουαλικά. Όμως ίσως τίποτα από αυτά να μην είχε γίνει γνωστό, αν ο παθολόγος-συγγραφέας δεν ήταν συνονόματος του δράστη.

Οι ψυχολόγοι έχουν κάνει μάλιστα και έρευνες που δείχνουν ότι ο άνθρωπος αισθάνεται πάντα ενστικτωδώς συμπάθεια προς τους συνονόματους του. Εν προκειμένω, δεν υπήρχε μόνον ταύτιση ονόματος, αλλά και ειδικότητας. Η ιστορία αυτή ξεκινά με μια σύμπτωση: ο 40χρονος οικογενειακός γιατρός και παθολόγος Μπέντζαμιν Γκίλμερ ψάχνει δουλειά κοντά στο πατρικό του και βρίσκει μια κλινική στη Βιρτζίνια.

Όταν αρχίζει να ασκεί το επάγγελμα, οι ασθενείς του μιλούν με τα καλύτερα λόγια για τον προκάτοχό του, τον “παλιό Γκίλμερ”. Του λένε ότι ο συνονόματος του Βινς Γκίλμερ είχε ανοίξει την κλινική πριν από περίπου 15 χρόνια και ότι ήταν πολύ καλός άνθρωπος, αλλά ξαφνικά σκότωσε τον πατέρα του. Δεν είχαν καμία συγγένεια μεταξύ τους, αλλά ο “νέος” Γκίλμερ δεν μπορούσε να μην αναρωτηθεί τι έκανε δολοφόνο έναν τόσο καλό άνθρωπο.

Μαθαίνει ότι ο συνονόματός του, σκότωσε τον πατέρα του και καταδικάσθηκε σε ισόβια το 2004. Ο παθολόγος Μπέντζαμιν Γκίλμερ από περιέργεια τον επισκέπτεται στη φυλακή. Όταν συναντά τον Βινς Γκίλμερ παθαίνει σοκ: ο 50χρονος κατάδικος είναι σαν ένα άγριο ζώο σε κλουβί και είναι αδύνατο να κουβεντιάσεις μαζί του. Ο νέος παθολόγος αποφασίζει να σκαλίσει το θέμα, καθώς αντιμετώπισε τον συνάδελφό του όχι τόσο με συναδελφική αλληλεγγύη πλέον, όσο με το ενδιαφέρον του γιατρού προς τον ασθενή του.

Ο γιατρός και η πατροκτονία

Πώς έγινε δολοφόνος ένας αγαπητός όπως έμαθε από την κοινότητα γιατρός, ένας άνθρωπος που φρόντιζε ακόμα και τους ανασφάλιστους, που όταν είχε ασθενή με κατάθλιψη τον έβγαζε βόλτα στο πάρκο, που δεχόταν ως πληρωμή ακόμα και καλαμπόκια και έδειχνε απόλυτα φυσιολογικός καθ΄ όλα; Πώς μπορεί να έπνιξε με σκοινί τον πατέρα του, να απέκοψε τα δάχτυλά του (προφανώς για να μην ταυτοποιηθεί η σορός) και να ξεφορτώθηκε το πτώμα σε μακρινό σημείο, συνεχίζοντας την επομένη (και μέχρι τη σύλληψή του, τρεις εβδομάδες αργότερα) να εξετάζει κανονικά τους ασθενείς του; Και γιατί το δικαστήριο δεν έλαβε υπ’ όψη του τις κραυγές του ότι ο πατέρας του τον κακοποιούσε σεξουαλικά επί χρόνια ή οι ένορκοι δεν είδαν το πασιφανές, ότι επρόκειτο δηλαδή για διαταραγμένο άτομο;

Ο φόνος έγινε την ημέρα που ο πατέρας, Ντάλτον Γκίλμερ, πήρε εξιτήριο από την ψυχιατρική κλινική και τον παρέλαβε ο γιος του για κατ’ οίκον νοσηλεία. Ο νέος γιατρός άρχισε να προβληματίζεται και για την πιθανότητα της κληρονομικής προδιάθεσης στο νόσημα. Όμως αποκαλύφθηκε τελικά ότι ο καθ’ όλα φυσιολογικός συνάδελφός του που μεταμορφώθηκε μέσα σε λίγες μέρες σε δολοφόνο, έπασχε από μια σπάνια πάθηση που προκαλεί εγκεφαλική εκφύλιση. Επιπλέον, ένα χρόνο πριν από το φόνο, ο δράστης είχε ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα και είχε υποστεί κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Μπορεί να έπαιξαν και εκείνες το ρόλο τους στην δραματική αλλαγή στη συμπεριφορά του.

Δεν αποκλείεται φυσικά να έπαιξε ρόλο στη διάπραξη του φόνου και το γεγονός ότι ο γιος δεν ήταν σε θέση να φροντίσει τον σχιζοφρενή πατέρα και ίσως να αποφάσισε να δώσει βίαιο τέλος στο κοινό τους μαρτύριο. Επίσης σημαντικό ρόλο μπορεί να έπαιξε και το γεγονός ότι ο δράστης ήδη όφειλε 270.000 δολάρια για την περίθαλψη του σχιζοφρενούς πατέρα του, αλλά και το ότι έφθασε να χρωστάει τόσο πολλά για την φροντίδα εκείνου που τον είχε κακοποιήσει σεξουαλικά ως παιδί. Ανεξαρτήτως αυτών των σημαντικών κινήτρων, δεν έπαυαν να υφίστανται πολλά κενά στην εκδίκαση της υπόθεσης και ο νέος παθολόγος αποφάσισε να βγάλει άκρη, ειδικά για την ψυχική κατάσταση του συνονόματού του.

Κατάφερε τελικά ο κατάδικος να εξεταστεί από ειδικούς και να του δοθεί χάρη. Λόγω κορονοϊού, ο ψυχικά ασθενής γιατρός που σάπιζε στη φυλακή ως ειδεχθής δολοφόνος, δεν έχει μεταφερθεί ακόμη στην κατάλληλη κλινική και παραμένει φρουρούμενος σε ειδικό τομέα. Αν και ο κατάδικος γιατρός έμαθε τα δυσάρεστα νέα, ότι πάσχει από μια θανατηφόρο εκφυλιστική πάθηση, δήλωσε ανακουφισμένος και ευτυχής. Άρχισε η χορήγηση φαρμάκων, που δεν θεραπεύουν το νόσημα, αλλά αντιμετωπίζουν κάποια συμπτώματά του Ο κατάδικος δήλωσε σε συνεντεύξεις του ότι «επιτέλους ξέρει τι του συμβαίνει, κάτι που παίρνει ένα μεγάλο ψυχικό βάρος από πάνω του».

Η αδικία του αμερικανικού δικαστικού συστήματος

Στην όλη αδικία έπαιξε ρόλο και το αμερικανικό δικαστικό σύστημα. Ο γιατρός, όντας σε παραλήρημα, τσακωνόταν με όλους του δικηγόρους και στη δίκη ατυχώς κατέληξε να εκπροσωπεί τον εαυτό του. Δεν έλαβε τις ψυχιατρικές γνωματεύσεις που δικαιούτο και καταδικάστηκε σε ισόβια. Όταν διαπιστώθηκε έστω και δώδεκα χρόνια αργότερα ότι ο κατάδικος είχε εγκεφαλοπάθεια, επειδή δεν είχε αρκετό χρόνο στη διάθεσή του ώστε να αντιμετωπίσει μια χρονοβόρα δικαστική διαδικασία για την μετατροπή της αρχικής ποινής του, οι υπερασπιστές του (ουσιαστικά ο συνονόματός του γιατρός) ζήτησαν από τον κυβερνήτη της Βιρτζίνια να αποδοθεί ένα είδος μερικής χάρης, ώστε ο καταδικασθείς να νοσηλευθεί σε ειδικό ίδρυμα.

Ο τότε κυβερνήτης (2017), παρότι είδε τον πλήρη φάκελο και τις γνωματεύσεις, απέρριψε το αίτημα. Το 2019 απέρριψε το αίτημα και ο διάδοχός του κυβερνήτης, παρότι ήταν γιατρός και μάλιστα νευρολόγος. Η υπερασπιστική ομάδα άρχισε πια να χάνει κάθε ελπίδα. Ο παθολόγος-ντετέκτιβ πήγε στη φυλακή με τα φτερά πεσμένα για να ανακοινώσει τα δυσάρεστα στον συνάδελφό του. Όμως ο τελευταίος τον αγκάλιασε κλαίγοντας από συγκίνηση:

«Σε ευχαριστώ για όσα έκανε για εμένα. Χωρίς εσένα δεν θα ήξερα τι μου συμβαίνει. Τώρα τουλάχιστον ξέρω και έχω κάποιον για πρώτη φορά να αγωνίζεται για εμένα». Και ενώ ήταν όλοι πολύ στενοχωρημένοι, κυκλοφόρησε το βιβλίο του γιατρού για την περιπέτεια του συνονόματού του. Ο συγγραφέας-ντετέκτιβ έστειλε το βιβλίο και στον κυβερνήτη που είχε απορρίψει το αίτημα χάριτος. Ο κυβερνήτης που προφανώς δεν είχε διαβάσει αρχικά τον φάκελο που του είχε υποβληθεί, διάβασε το βιβλίο και ξαφνικά ανακοίνωσε ότι άλλαξε γνώμη και απέδωσε χάρη στον γιατρό.

Ακόμα και ο γιατρός-δικηγόρος που έδωσε μάχη για την απελευθέρωση του ασθενούς πατροκτόνου, ξέρει ότι η εκφυλιστική εγκεφαλοπάθεια δεν ερμηνεύει απολύτως το έγκλημα που διαπράχθηκε. Πολλοί άνθρωποι πέθαναν από το ίδιο νόσημα, χωρίς να έχουν σκοτώσει κανέναν. Όμως εν προκειμένω μπορεί να υποκρύπτεται παράλληλα και σχιζοφρένεια, ή επιδείνωση από το τροχαίο με τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Μπορεί να έφταιγε η σεξουαλική κακοποίηση ή τα χρέη για τη νοσηλεία του σχιζοφρενή πατέρα.

Ο άνθρωπος που μπόρεσε να σπουδάσει για να γίνει γιατρός και φρόντιζε με αγάπη τους ασθενείς του μια μέρα, απλά, δεν άντεξε άλλο. Το θέμα νομικά ήταν πως ανεξαρτήτως των πολλών “γιατί”, δεν μπορεί ένα κράτος δικαίου να έχει στο γενικό πληθυσμό της φυλακής έναν άνθρωπο με σοβαρή ψυχική διαταραχή, χωρίς να του παρέχει ούτε καν χάπια ή να του εξασφαλίζει έστω διάγνωση της πάθησής του.