Οι τρεις κινήσεις του Ερντογάν μετά την πτώση της Καμπούλ

«Η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στο Αφγανιστάν θα έδινε στην νέα κυβέρνηση πλεονέκτημα στη διεθνή σκηνή και θα διευκόλυνε το έργο της» υποστήριξε σε συνέντευξη του ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, επαναφέροντας την πρόταση του για τον έλεγχο της ασφάλειας του διεθνούς αεροδρομίου της Καμπούλ, πρόταση που αυτήν την φορά δεν απευθύνεται στους Αμερικανούς, αλλά ουσιαστικά στους Ταλιμπάν.

Με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να χαρακτηρίζει «αναπόφευκτο» το χάος που δημιουργήθηκε από την αποχώρηση των Αμερικανών, προκειμένου να δικαιολογηθεί έναντι των σφοδρών επικρίσεων που αντιμετωπίζει, ο Ερντογάν εμφανίζεται τώρα πρόθυμος να προσφέρει εκδούλευση στους ισλαμιστές μαχητές. Οι Ταλιμπάν αποτελούν de facto αποτελούν την νέα εξουσία στο Αφγανιστάν, αλλά στερούνται διεθνούς αναγνώρισης, καθώς η παγκόσμια κοινότητα και ένα σημαντικό μέρος των ίδιων των Αφγανών, παραμένουν δύσπιστοι για τις πραγματικές προθέσεις τους.

Καθόλου δύσπιστος δεν είναι ο όμως ο Ερντογάν που χαιρέτισε τις «μετριοπαθείς δηλώσεις που έκαναν οι Ταλιμπάν», όπως είχε κάνει προηγουμένως και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Υπενθυμίζεται ότι η τουρκική πρεσβεία συνέχισε κανονικά την λειτουργία της, όπως και η ρωσική και η κινεζική. Φαίνεται πως ο Ερντογάν υπολογίζει σε νέα παζάρια, αυτήν την φορά με τους Ταλιμπάν, δηλώνοντας ξανά πρόθυμος να συναντηθεί με τους ηγέτες τους. “Περασμένα ξεχασμένα” είναι, λοιπόν, για τον Τούρκο πρόεδρο οι δηλώσεις των Ταλιμπάν που χαρακτήριζαν «δύναμη κατοχής» την Τουρκία και η περιφρόνηση τους στις μεσολαβητικές προσπάθειες που είχε αποπειραθεί η τουρκική διπλωματία για το Αφγανιστάν.

Άνοιγμα στα Εμιράτα

Ενώ μαίνονται οι κινήσεις της Τουρκίας στο Αφγανιστάν, ο Ερντογάν είχε συνάντηση με ανώτατο αξιωματούχο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τον σύμβουλο του εμίρη για την Εθνική Ασφάλεια, με τις συνομιλίες τους να επικεντρώνονται στις επενδύσεις και την οικονομική τους συνεργασία. Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε πως είδε «πρόοδο» στις σχέσεις των δύο χωρών, δήλωση που λίγο πριν θα έμοιαζε απολύτως αδιανόητη, με δεδομένες τις κάκιστες σχέσεις Άγκυρας και Άμπου Ντάμπι και τις προσωπικές προσβολές που αντάλλαζε ο Ερντογάν με τους εμίρηδες.

Τα Εμιράτα αντιστρατεύονται τις νεοοθωμανικές φιλοδοξίες του Ερντογάν στην Λιβύη και γενικότερα στην Μέση Ανατολή, ενώ είχαν καταδικάσει σθεναρά και την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Να σημειωθεί πως η Άγκυρα απέδιδε στην «κακοπιστία» του Άμπου Ντάμπι το χάσμα που έχει με έτερα αραβικά κράτη, όπως την Αίγυπτο ή την Σαουδική Αραβία, χάσμα που η Τουρκία έχει ξεκινήσει μία εκστρατεία “γοητείας” για να γεφυρώσει, μέχρι στιγμής με περιορισμένη επιτυχία.

Δεν αποκλείεται, εκτός από τις επενδύσεις, να συζητήθηκε και το Αφγανιστάν, καθώς ο Αφγανός πρόεδρος Γκάνι κατέφυγε στα Εμιράτα, μετά την φυγή του από την Καμπόύλ. Δημοσιεύματα των τουρκικών μέσων ενημέρωσης αναφέρονταν σε αίτημα ασύλου που κατέθεσε ο Αφγανός πρόεδρος στην Κυπριακή Δημοκρατία, για να διαψευστούν προ λίγου από την Λευκωσία.

Πάντως, περιέργως δεν έχουμε δει κάποια αξιοσημείωτη πρωτοβουλία των αραβικών κρατών για το Αφγανιστάν, την στιγμή που η Αλ Κάιντα της Αραβικής Χερσονήσου συνεχάρη τους Ταλιμπάν, με πολλούς διεθνείς αναλυτές να προειδοποιούν πως οι ισλαμιστές μαχητές μπορεί να λειτουργήσουν ως πηγή έμπνευσης για τζιχαντιστικές ομάδες του αραβικού κόσμου.

Πενταετής στρατιωτική συμφωνία

Η δε Τουρκία έχει δείξει πως μπορεί και προσαρμόζει την νεοθωμανική της στρατηγική, ανάλογα με τις εξελίξεις. Εάν πριν εμφανίζονταν έτοιμη να κάνει το “καλό παιδί” του NATO στο Αφγανιστάν, τώρα δεν αποκλείεται ο Ερντογάν να σκέπτεται να λειτουργήσει ως ένα είδος  “γέφυρας” των ισλαμιστών μαχητών με την διεθνή κοινότητα, ενθυμούμενος και τα χρόνια που η Δύση θεωρούσε το τουρκικό ισλαμικό μοντέλο ως υπόδειγμα εξαγωγής στον μουσουλμανικό κόσμο.

Θα πρέπει βέβαια να προσαρμόσει τις φιλοδοξίες του με τις επιδιώξεις έτερων δυνάμεων, όπως του Ιράν, που δηλώνει πρόθυμο να συντονιστεί με την Κίνα και την Ρωσία για «την σταθερότητα του Αφγανιστάν». Βλέποντας πως η Δύση μένει εκτός του “Μεγάλου Παιχνιδιού” στην Κεντρική Ασία (στο οποίο “Μεγάλο Παιχνίδι”, το Αφγανιστάν έχει κομβικό ρόλο), ο Ερντογάν προφανώς και θα παίξει το “ευρασιατικό” και όχι το δυτικό-νατοϊκό χαρτί.

Την ίδια στιγμή η τουρκική διπλωματία διευρύνει την επιρροή της Βαλκάνια, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την συμφωνία πενταετούς στρατιωτικής συμφωνίας που υπεγράφη με την Βόρεια Μακεδονία. Η συμφωνία ήρθε για να διαψεύσει τους ευσεβείς πόθους πολλών πως η Συμφωνία των Πρεσπών θα απομάκρυνε τα Σκόπια από την επιρροή της Άγκυρας, κάτι που ουδόλως φαίνεται να πραγματοποιείται. Να σημειωθεί πως Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία δήλωσαν πρόθυμες να φιλοξενήσουν Αφγανούς μετανάστες, μία κίνηση που πρέπει να την δούμε και σε συνδυασμό με την εργαλειοποίηση του προσφυγικού-μεταναστευτικού που παγίως επιδίδεται η Τουρκία.