Ορατή η συμφωνία Κούρδων-Άσαντ, εγκλωβισμένος ο Ερντογάν

Αναπόφευκτη θεωρούν πλέον οι Κούρδοι της Συρίας μια συμφωνία με την Δαμασκό σε ότι αφορά την διοίκηση των αυτόνομων κουρδικών περιοχών. Οι απειλές του Ερντογάν, η επικείμενη αποχώρηση των Αμερικανών και η επιρροή της Μόσχας στην Δαμασκό έφεραν πιο κοντά τις δύο πλευρές και πλέον διαφαίνεται λύση.

Την άποψη αυτή εξέφρασε και ο Κούρδος στρατιωτικός διοικητής των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), Ρεντούρ Χαλίλ, ζητώντας παραλλήλως την διατήρηση των κουρδικών δυνάμεων στην περιοχή. Είχαν προηγηθεί βεβαίως συναντήσεις της ηγεσίας των Κούρδων στην Ρωσία, όπου παρουσίασαν μάλιστα και έναν οδικό χάρτη για μια συμφωνία με τον Άσαντ.

Οι Κούρδοι επιδιώκουν η συμφωνία με τον Άσαντ να είναι υπό την αιγίδα της Ρωσίας, η Μόσχα ωστόσο δεν έχει δώσει ακόμη επίσημη απάντηση για τον οδικό χάρτη. Η πρόσκληση πάντως που απηύθυναν την περασμένη εβδομάδα οι Κούρδοι πολιτοφύλακες προς τον συριακό στρατό να αναλάβει τον έλεγχο της Μανμπίτζ  συνηγορεί και αυτή στο αναπόφευκτο μιας γενικότερης συμφωνίας με την Δαμασκό.

Αιχμή του δόρατος κατά των τζιχαντιστών

Η κουρδική μειονότητα της Συρίας, μετά από δεκαετίες κοινωνικού αποκλεισμού και περιθωριοποίησης, κατάφερε, από το 2011 που ξέσπασε ο πόλεμος, να καταλάβει το 30% των εδαφών της χώρας, κυρίως στα βόρεια και βορειοανατολικά. Στις περιοχές αυτές οι Κούρδοι έχουν εγκαταστήσει μια de facto αυτόνομη διοίκηση, αλλά και δομές κοινωνικού κράτους που είναι πρωτόγνωρες για τις χώρες της περιοχής.

Καθώς υπήρξαν η αιχμή του δόρατος στην μάχη εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, στο πλαίσιο της αραβοκουρδικής συμμαχίας των SDF, οι Κούρδοι πολιτοφύλακες της YPG εξελίχθηκαν σε στρατηγικό σύμμαχο των Αμερικανών. Αυτοί ανέλαβαν άλλωστε τον κύριο όγκο των χερσαίων επιχειρήσεων εναντίον των τζιχαντιστών στην Συρία, υποστηριζόμενοι από την πολεμική αεροπορία και το πυροβολικό του διεθνούς συνασπισμού του οποίου ηγούνται οι ΗΠΑ.

Το σκηνικό άλλαξε μετά την αιφνιδιαστική απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία, μία ενέργεια που έστρεψε τους Κούρδους στην αναζήτηση μιας νέας συμμαχίας, αυτήν την φορά με την Δαμασκό και τον Άσαντ. Μετά από δική τους έκκληση άλλωστε ο συριακός στρατός αναπτύχθηκε, για πρώτη φορά τα τελευταία έξι χρόνια, στα περίχωρα της πόλης Μάνμπιτζ.

Πρότυπο η Μανμπίτζ

Μιλώντας από την πόλη Αμούντα, η οποία βρίσκεται στα βορειοανατολικά και εντάσσεται στην περιοχή εναντίον της οποίας θέλει να επιχειρήσει στρατιωτικά ο Ερντογαν, ο Κούρδος στρατιωτικός διοικητής των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων Ρεντούρ Χαλίλ, σημείωσε ότι οι διαπραγματεύσεις με την Δαμασκό για μια τελική λύση συνεχίζονται.

Ο Χαλίλ αναφερόταν σε μια λύση για την Μάνμπιτζ, η οποία θα αποτελέσει τον οδηγό και για άλλες περιοχές. «Αν μια ρεαλιστική λύση, η οποία θα διατηρεί τα δικαιώματα των κατοίκων της περιοχής, επιτευχθεί για την Μάνμπιτζ, αυτή θα εφαρμοστεί και για τις υπόλοιπες περιοχές ανατολικά του Ευφράτη» επισήμανε ο Κούρδος διοικητής. Τις περιοχές δηλαδή που ελέγχει ο κουρδοαραβικός συνασπισμός στην  ανατολική επαρχία Ντέιρ Εζόρ.

Οι εξελίξεις αυτές δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο τα σχέδια του Ερντογάν για νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις στα εδάφη των Κούρδων της Συρίας. Τις έχει αναστείλει άλλωστε για όσο στην περιοχή θα υπάρχουν Αμερικανοί, οι οποίοι σύμφωνα με τον Τραμπ θα αποχωρούν αργά. Συνεχίζει ωστόσο να συγκεντρώνει στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορα με την Συρία και να ενισχύει αντικαθεστωτικούς αντάρτες που μάχονται τους τζιχαντιστές.

Ο Ερντογάν δεν θέλει την προσέγγιση των Κούρδων με τον Άσαντ, γιατί δυναμώνει και τους δύο, τους οποίους θεωρεί εχθρούς. Ενστάσεις σε αυτήν την προσέγγιση υπάρχουν  και από δυτικούς, οι οποίοι βλέπουν επίσης μια περαιτέρω ενίσχυση του Άσαντ και περιορισμό του δικού τους ρόλου. Ο Χαλίλ πάντως υποστηρίζει, ότι οι διαπραγματεύσεις με την Δαμασκό, οι οποίες ουσιαστικά ξεκίνησαν τον περασμένο Ιούλιο, δείχνουν «θετικά σημάδια» και ζητά από την Μόσχα να αναλάβει ρόλο εγγυητή. Ο ίδιος αποκλείει ωστόσο την αποχώρηση των Κούρδων μαχητών από τις περιοχές τους. «Ίσως η αποστολή τους να αλλάξει, αλλά δεν θα αποσυρθούμε από τη γη μας» είπε χαρακτηριστικά, χωρίς να απορρίψει την «ένταξή τους στον εθνικό στρατό της Συρίας».

Θέλουν εγγυήσεις οι ΗΠΑ

Το ζήτημα της ασφάλειας των Κούρδων μαχητών έχει τεθεί και από τους Αμερικανούς, οι οποίοι πλέον συναρτούν την αποχώρησή τους με τις εγγυήσεις που θα δώσει η Άγκυρα. Αυτό τουλάχιστον δήλωσε ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, Τζον Μπόλτον, προσθέτοντας  ότι οι ΗΠΑ θα ζητήσουν και μέτρα προστασίας των αμερικανικών δυνάμεων που θα αποχωρούν.

Μία ημέρα πριν τον Μπόλτον αναφορά στην ασφάλεια των Κούρδων έκανε και ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, η δήλωση του οποίου ότι η Ουάσινγκτον δεν θα επιτρέψει «σφαγή των Κούρδων», προκάλεσε νέα ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Παρόλο όμως που η αντίδραση της Άγκυρας ήταν έντονη προήλθε από χαμηλά κλιμάκια, αφού στον Πομπέο δεν απάντησε ο Τσαβούσογλου, αλλά ο εκπρόσωπός του. Η τουρκική πλευρά επέμεινε βεβαίως στις γνωστές θέσεις της, χαρακτηρίζοντας τους Κούρδους της YPG τρομοκράτες και αποδίδοντας στον Πομπέο και τους Αμερικανούς «σκοπιμότητα ή ανησυχητική έλλειψη πληροφόρησης».

Πομπέο και Μπόλτον έκαναν τις δηλώσεις τους για τους Κούρδους λίγες ημέρες αφότου ο συριακός στρατός αναπτύχθηκε στην Μανμπίτζ και σε μία χρονική στιγμή που το υποστηριζόμενο από την Άγκυρα Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης (ΜΕΑ) χάνει, επί του πεδίου, εδάφη, τα οποία ανακτούν οι τζιχαντιστές. Ο Ερντογάν όμως, όταν ο Τραμπ πήρε την απόφαση να αποσύρει τους Αμερικανούς στρατιώτες, υποσχέθηκε ότι μπορεί να φέρει σε πέρας τον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Επισήμως η αμερικανική θέση είναι ότι η απόφαση του Τραμπ δεν αλλάζει. Το αρχικό «φεύγουμε» έγινε όμως «φεύγουμε αργά» και τώρα με τον Πομπέο και κυρίως τον Μπόλτον γίνεται «φεύγουμε αν». Είναι εμφανές ότι οι Αμερικανοί κλιμακώνουν τις πιέσεις προς τον Ερντογάν, προκειμένου η Άγκυρα να αποδεχθεί, με κάποιο τρόπο, μία κατάσταση στην βόρεια Συρία, που θα περιλαμβάνει την ασφάλεια των Κούρδων. Τι θα γίνει όμως αν ο Τούρκος πρόεδρος δεν την αποδεχθεί;

Σε μια τέτοια περίπτωση είτε θα πρέπει να παραμείνουν στην Συρία οι Αμερικανοί, κάτι που θέλει μεγάλη μερίδα πολιτικών στην Ουάσινγκτον, είτε ο Ερντογάν να περιοριστεί σε “χειρουργικές” επιθέσεις εναντίον των Κούρδων, ξεχνώντας τα σχέδια για μια γενικευμένη επιχείρηση. Και αυτό όμως θα γίνει ακόμη πιο δύσκολο, αν τελικά επιτευχθεί μια συμφωνία των Κούρδων με την Δαμασκό, καθώς θα καθιστά αυτομάτως κάθε τουρκική επιχείρηση εναντίον τους εχθρική ενέργεια προς τον Άσαντ, φίλο και σύμμαχο του Πούτιν.