Ουκρανικό: Τα δυτικά αφηγήματα, η πραγματικότητα και ο λογαριασμός

Η Ουκρανία αποφάσισε να πολεμήσει αντί να διαπραγματευθεί, πιστεύοντας τις υποσχέσεις της νατοϊκής ηγεσίας για νικηφόρα έκβαση του πολέμου. Αυτό που δεν κατάλαβε το Κίεβο είναι ότι στη πολιτική δεν υπάρχει τίποτε πιο ασήμαντο από μια υπόσχεση. Έπεσε θύμα αφηγημάτων των αμερικανικών κύκλων που δεν αντιπροσώπευαν την πραγματικότητα. Τα αληθινά κίνητρα και προθέσεις στο Ουκρανικό κρύβονταν πίσω από ένα στομφώδη λόγο, με αποτέλεσμα το πραγματικό περιεχόμενο λέξεων-κλειδιών να εξανεμίζεται μέσα στη σύγχυση.

Το αρχικό αφήγημα διαβεβαίωνε ότι με τη νατοϊκή βοήθεια ο ρωσικός στρατός θα υποστεί μια ταπεινωτική ήττα. Επαχθείς οικονομικές κυρώσεις θα επιβληθούν από ΗΠΑ-ΕΕ ώστε να καταρρεύσει η ρωσική οικονομία. Η νίκη της Ουκρανίας ήταν εξασφαλισμένη. Κρυμμένος πίσω από τις λέξεις ήταν ο αληθινός στόχος: Αλλαγή καθεστώτος, δηλαδή, αντικατάσταση της κυβέρνησης Πούτιν από μια “ευέλικτη” κυβέρνηση, πρόθυμη να περιοριστεί σε μια περιθωριακή παρουσία της Ρωσίας στην παγκόσμια σκηνή.

Κανένας κορυφαίος νατοϊκός δεν δηλώνει ότι η προστασία των Ουκρανών – σε αντίθεση με την εκμετάλλευση της γενναιότητας τους για την ήττα της Ρωσίας – είναι το κεντρικό του μέλημα. Αντιθέτως, Αμερικανοί πολιτικοί εκθειάζουν τα οφέλη από το να θυσιάζουν τη ζωή τους Ουκρανοί και όχι Αμερικανοί (“πολεμώντας τη Ρωσία μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό”). Η δυστυχής Ουκρανία θυσιάζεται στο βωμό της ρωσοφοβίας.

Οι στόχοι του αφηγήματος αποδείχθηκαν καταφανώς απρόσιτοι, οπότε οι νατοϊκοί προώθησαν νέο αφήγημα: Η διεθνής απομόνωση της Ρωσίας θα φέρει τη νίκη της Ουκρανίας και θα πληγώσει τη Κίνα. Η Ρωσία είναι σύμμαχος της Κίνας που θεωρείται ο συστημικός αντίπαλος της αμερικανικής ηγεμονίας. Το αφήγημα ισχυρίζεται ότι η εξουδετέρωση της Ρωσίας θα επιτυγχάνονταν με τη διεθνή απομόνωσή της που θα έφερνε την οικονομική κατάρρευση της, και άρα τη νίκη της Ουκρανίας.

Αφήγημα και πραγματικότητα

Το χάος μεταξύ πραγματικότητας και αφηγήματος κάνει τη προσαρμογή του αφηγήματος στις περιστάσεις να γίνεται με όλο και πιο βίαιο τρόπο. Οι χώρες που διαφωνούν με την απομόνωση της Ρωσίας κατοικούνται από το 70% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού. Η “απομονωμένη” Ρωσίας ηγείται των BRICS έχοντας στενή συνεργασία με τις μεγαλύτερες χώρες του κόσμου (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, Νότιος Αφρική) και με πολλές άλλες (Αργεντινή, Σαουδική Αραβία, Ιράν κλπ.).

Το αφήγημα της απομόνωσης γύρισε μπούμερανγκ, δίνοντας την ευκαιρία στον Πούτιν να συνδέσει τα αίτια του πολέμου με την αντιπαλότητα μεταξύ Δύσης και αναπτυσσόμενων κρατών που υπήρξαν θύματά της (αποικιοκρατία, εκμετάλλευση). Η διάταξη των δυνάμεων στην ισραηλοπαλαιστινιακή κρίση φαίνεται να δικαιώνει αυτή την αντιπαλότητα. Ο “απομονωμένος” Πούτιν συνομιλεί με όλους τους ηγέτες της περιοχής (Νετανιάχου, Σίσι, Αμπντάλα, Αμπάς, Άσαντ κ.α.).

Αφού κυρώσεις και απομόνωση απέτυχαν παταγωδώς, το νεότερο αφήγημα ήταν για εσωτερική κατανάλωση (απάντηση στην εντεινόμενη κριτική στο εσωτερικό των ΗΠΑ κατά της πολιτικής της κυβέρνησης Μπάιντεν): Υπάρχουν σημαντικά παράπλευρα οφέλη για τις ΗΠΑ από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σύμφωνα με το αφήγημα, η ουκρανική επιχείρηση ήταν μια επιτυχία της αμερικανικής πολιτικής αφού πέτυχε:

• Εδραίωση του ΝΑΤΟ υπό τον αμερικανικό έλεγχο και επέκτασή του σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη στα σύνορα της Ρωσίας.
• Τερματισμό της εξάρτησης της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια, αντικαθιστώντας τη με αμερικανικό LNG και πετρέλαιο.

Η πραγματική πρόθεση του πρώτου ισχυρισμού είναι το άνοιγμα μιας αγεφύρωτης αβύσσου μεταξύ Ρωσίας και υπόλοιπης Ευρώπης. Αυτό που παραβλέπει ο δεύτερος ισχυρισμός είναι το υψηλό κόστος της αμερικανικής ενέργειας, δυσβάστακτο για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, με αποτέλεσμα οι Ευρωπαίοι να καθίστανται οικονομικοί υποτελείς των ΗΠΑ.

Διαφορά στρατηγικής

Η ψευδαίσθηση της ουκρανικής επιτυχίας στο πεδίο της μάχης βασίστηκε σε μια λανθασμένη ιδέα για το πώς μετριέται η νίκη. Το δυτικό στρατιωτικό μοντέλο έδωσε έμφαση στον έλεγχο του εδάφους. Αντίθετα, η ρωσική στρατιωτική σκέψη επικεντρώθηκε στην καταστροφή των εχθρικών δυνάμεων με τη χρήση οποιασδήποτε στρατηγικής ταίριαζε στις επικρατούσες συνθήκες.

Η επιθετική τακτική των Ουκρανών οδήγησε στη ρίψη όλων των πόρων τους στη μάχη, ξεκινώντας εκστρατείες για την έξωση των Ρώσων από Ντονμπάς και Κριμαία. Χωρίς κάποια σημαντική επιτυχία, ενεπλάκησαν σε πόλεμο φθοράς που τους έφερε σε μειονεκτική θέση. Μετά ήρθε η καλοκαιρινή απόπειρα ολομέτωπης επίθεσης που αποδείχθηκε αυτοκτονική.

Οι Ουκρανοί έπεσαν στη παγίδα των Ρώσων και έπαιξαν με τους όρους που οι τελευταίοι τους επέβαλαν. Η Μόσχα σύντομα θα είναι έτοιμη να εκμεταλλευτεί το αποφασιστικό της πλεονέκτημα, ώστε να υπαγορεύσει όρους σε Κίεβο, Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες. Το διαζύγιο των νατοϊκών ηγεσιών με τη πραγματικότητα κάνει την κατάσταση ακόμα πιο δραματική. Ενώ έχουν υποστεί μια σοβαρή ήττα, η αντιμετώπιση αυτής της πραγματικότητας είναι η αντικατάσταση της με τακτικές παραπλάνησης.

Τί αποτελεί ήττα και τί νίκη

H φράση του Θουκυδίδη «άλλαζαν την καθιερωμένη σημασία των λέξεων, ώστε να ταιριάζει με τις πράξεις τους» πάει γάντι στις νατοϊκές ελίτ που επαναπροσδιορίζουν το τι είναι “ήττα”, έτσι ώστε να ταιριάζει με τον ισχυρισμό τους ότι η Ρωσία ηττήθηκε επειδή η ηρωική Ουκρανία και μια σταθερή Δύση την εμπόδισαν να κατακτήσει ολόκληρη τη χώρα! Έτσι, η κατάκτηση του 1/4 περίπου του ουκρανικού εδάφους (στρατηγικής σημασίας, όπως η Κριμαία) από τη Ρωσία θεωρείται “ήττα” της Ρωσίας! Κάτι, σαν να καταλάβουν οι Τούρκοι τη Θράκη και η ελληνική κυβέρνηση να λέει ότι ηττήθηκαν γιατί δεν έφθασαν στην Αθήνα. Οι νατοϊκές ελίτ φαίνεται να εισπνέουν τη δική τους προπαγάνδα, η οποία εγγυάται παραληρηματικές πολιτικές.

Με την ένταση της επανάληψης του αφηγήματος στα ΜΜΕ οι νατοϊκοί περνούν στο δυτικό κοινό ό,τι τους βολεύει. Τα καθοδηγούμενα ΜΜΕ:

• Αποφεύγουν πλέον οποιαδήποτε αναφορά στην αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα, στη συντριβή της ρωσικής οικονομίας και στη διάρρηξη της σινορωσικής εταιρικής σχέσης.
• Κάνουν λόγο για διαφύλαξη της ακεραιότητας του ουκρανικού κράτους, παραβλέποντας ότι Ντονμπάς και Κριμαία έχουν αποκοπεί οριστικά από τη Ουκρανία.
• Στρέφουν τα φώτα της δημοσιότητας πάνω στην Κίνα ως θανάσιμης απειλής για τη Δύση, ενώ απαξιώνουν τη σημασία της Ρωσίας.

Τα ΜΜΕ πιστεύουν ότι στο παιχνίδι της παραπληροφόρησης επικρατεί αυτός που θα κερδίσει τις καρδιές και τα μυαλά των αδαών. Ας θυμηθούμε τον Mark Twain: «Οι δημοσιογράφοι έχουν ήδη ρίξει πολύ σκοτάδι στην υπόθεση και είναι πιθανό ότι, αν συνεχίσουν, σύντομα δεν θα μάθουμε απολύτως τίποτα γι’ αυτή».

Τρεις αλήθειες

Όπως σημειώνουν οι κοινωνιολόγοι, στην αμερικανική κοινωνία η καλλιεργημένη αμνησία διευκολύνεται σε μεγάλο βαθμό από δύο ευρύτερες τάσεις: Πρώτον, τη λατρεία της άγνοιας, μιας και ένα μυαλό χωρίς γνώση θεωρείται η απόλυτη ελευθερία. Δεύτερον, μια δημόσια ηθική σύμφωνα με την οποία οι ανώτατοι αξιωματούχοι έχουν την άδεια να αντιμετωπίζουν αυθαίρετα την αλήθεια, εφόσον λένε και πράττουν έτσι ώστε να κάνουν το αμερικανικό κοινό να νιώθει καλά.

Η ισχυρότερη συλλογική μνήμη των Αμερικανών για τους πολέμους των ΗΠΑ είναι η επιθυμία να τους ξεχάσουν. Οι δε Ευρωπαίοι προσποιούνται ότι πιστεύουν τα δυστοπικά αφηγήματα, πότε για να αισθάνονται δικαιωμένοι, πότε για να ησυχάσουν τη συνείδηση τους. Το κοινό της Δύσης  σύντομα θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη τελική πράξη του ουκρανικού δράματος που θα περιλαμβάνει τον απολογισμό των τραγικών συνεπειών του πολέμου. Η Ουκρανία έχει απωλέσει ένα τεράστιο κομμάτι του ανθρώπινου δυναμικού της, έχει χάσει σημαντικό τμήμα της επικράτειάς της και έχει υποστεί την καταστροφή ζωτικής σημασίας υποδομών της.

Αργά ή γρήγορα, ο λαός της Ουκρανίας θα αντιληφθεί τρεις αλήθειες: Πρώτον ότι αν δεν είχε εμποδίσει  η Δύση  τη συνθήκη με τη Ρωσία στην αρχή του πολέμου, η Ουκρανία θα ήταν σήμερα ανέπαφη και σε ειρήνη. Δεύτερον, ότι η τραγωδία της χώρας του οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην απύθμενη άγνοια των νατοϊκών για τα ρωσικά πράγματα που τους οδήγησε σε έναν λανθασμένο υπολογισμό κυριολεκτικά κάθε πτυχής του ουκρανικού ζητήματος. Και τρίτον, ότι το ΝΑΤΟ υπάρχει σήμερα για να χειρίζεται την απειλή που δημιουργεί η ύπαρξη του.