Παιχνίδια Μέρκελ και Μακρόν στο παζλ των Βαλκανίων

Ευρωπαϊκή υπόθεση θέλει να καταστήσει το θέμα των Δυτικών Βαλκανίων και ιδιαίτερα την διένεξη για το Κόσοβο η Άγγελα Μέρκελ, όμως για την ώρα πέφτει πάνω στα προσκόμματα που προβάλει ο Μακρόν. Η όρεξη Γερμανίας και Γαλλίας άνοιξε βέβαια με την συμφωνία των Πρεσπών, υπάρχουν ωστόσο και άλλες παράμετροι που πιέζουν το Βερολίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες.

Στο πλαίσιο αυτό Μέρκελ και Μακρόν κάλεσαν την Δευτέρα στο Βερολίνο τους ηγέτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων σε μια ανοιχτή συνάντηση με στόχο την προώθηση της ασφάλειας και της ανάπτυξης στην περιοχή. Η συνάντηση έγινε με πρωτοβουλία της καγκελαρίου, η οποία, όπως επισήμανε το Spiegel, επιδιώκει να πετύχει εκεί που η Μογκερίνι και η Κομισιόν απέτυχαν. Στην επίλυση δηλαδή της διένεξης του Κοσόβου.

Μέρκελ και Μακρόν είχαν ξεκαθαρίσει εξαρχής, ότι στην συνάντηση δεν πρόκειται να προταθεί κάποια λύση, καθώς και ότι οι συνομιλίες δεν αποτελούν «ενταξιακές διαπραγματεύσεις». Επισήμαναν ωστόσο, περισσότερο η Μέρκελ, ότι η προσήλωση του Βερολίνου και του Παρισιού είναι στην ευρωπαϊκή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων.

Το Κόσοβο στο επίκεντρο

Η Μέρκελ επέκρινε την απόφαση του Κοσόβου να επιβάλει δασμούς στα σερβικά προϊόντα, μια ενέργεια που άνοιξε έναν νέο κύκλο έντασης ανάμεσα στην Πρίστινα και το Βελιγράδι. Υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι τα προβλήματα των Δυτικών Βαλκανίων είναι «αλληλένδετα» τόνισε ότι η ΕΕ δεν μπορεί να συνάπτει συμφωνίες με μεμονωμένες χώρες που θα είναι σε βάρος άλλων χωρών της περιοχής.

Στο σημείο αυτό, συνεπικουρούμενη και από τον Μακρόν, υπερθεμάτισε για άλλη μία φορά της συμφωνίας των Πρεσπών, αναφέροντάς την ως παράδειγμα επίλυσης διαφορών. Μέρκελ και Μακρόν κράτησαν όλο το προηγούμενο διάστημα χαμηλά τον πήχη για τα αποτελέσματα της συνάντησης και αυτό είχε ως αποτέλεσμα και οι προσκεκλημένοι ηγέτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων να προσέλθουν με χαμηλές προσδοκίες.

Με το Κόσοβο ως βασικό θέμα, στο επίκεντρο της συνάντησης βρέθηκαν ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, και ο Κοσοβάρος πρόεδρος Χάσιμ Θάτσι. Ενδιαφέρον είχαν ωστόσο και οι τοποθετήσεις των άλλων  ηγετών των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, μέσα από τις οποίες φάνηκε για άλλη μία φορά η πολυπλοκότητα των «βαλκανικών διαφορών».

Με τον φόβο της Λεπέν

Παρότι δεν υπήρξε κάποια σημαντική πρόοδος, ο Βούτσις χαρακτήρισε την συνάντηση χρήσιμη και ανέφερε ότι έγιναν προσπάθειες από την Μέρκελ και τον Μακρόν για την συνέχιση του διαλόγου. Η Πρίστινα δεν έκανε ωστόσο πίσω στο θέμα των δασμών, αν και συμφώνησε για μια νέα συνάντηση, με περιορισμένη σύνθεση, την 1^η Ιουλίου στο Παρίσι.

Η ημερομηνία αυτή δεν δίνει απλώς δύο μήνες στις εμπλεκόμενες πλευρές (Σερβία και Κόσοβο) να επανεξετάσουν κάποια ζητήματα. Το σημαντικότερο είναι ότι πέφτει μετά τις ευρωεκλογές, από τα αποτελέσματα των οποίων θα ξεκαθαρίσουν αρκετά πράγματα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την στάση του Μακρόν.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Γάλλος πρόεδρος υπό τον φόβο της Λεπέν έχει φρενάρει ακόμη και την έκθεση της Κομισιόν για την διεύρυνση, η οποία κανονικά έπρεπε να δημοσιευθεί τον Απρίλιο. Ο Γάλλος πρόεδρος ζήτησε να μην γίνει αυτό πριν τις 29 Μαϊου, την πρώτη δηλαδή μετεκλογική συνεδρίαση της Επιτροπής, φοβούμενος κυρίως την αντίδραση των Γάλλων εθνικιστών, όταν θα μάθουν ότι η ΕΕ ξεκινά ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, όπως με την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία.

Βαθιές πληγές, δυσεπίλυτα προβλήματα

Η συνάντηση του Βερολίνου έδειξε όμως και τις βαθιές διαφορές που έχουν τα νεοσύστατα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων. Ο Βούτσις εξέφρασε την ικανοποίησή του για την στάση που κράτησαν στο θέμα του Κοσόβου οι πρωθυπουργοί της Κροατίας, της Σλοβενίας και του Μαυροβουνίου, επέκρινε όμως την στάση του πρωθυπουργού της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Ντένις Ζβίζντιτς. Και αυτό γιατί ο Βόσνιος πρωθυπουργός υποστήριξε ότι ο Βούτσιτς επιτέθηκε κατά της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας (Republika Srpska), η οποία αποτελεί την μία από τις δύο διοικητικές οντότητες της χώρας του. Η άλλη είναι η Ομοσπονδία Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η οποία περιλαμβάνει όλα τα μη ελεγχόμενα από τους Σέρβους εδάφη της χώρας.

Δυσαρεστημένος δήλωσε ο Βούτσιτς και με τον Ζάεφ, ο οποίος με το μάτι στις επαναληπτικές προεδρικές εκλογές της Κυριακής, δικαιολόγησε την Πρίστινα για την επιβολή δασμών στα σερβικά προϊόντα. Ο Ζάεφ χρειάζεται τους Αλβανούς των Σκοπίων για να εκλέξει πρόεδρο τον Πεντάροφσκι, μιας εκλογής από την οποία εξαρτάται το πολιτικό του μέλλον. Για να μην δυσαρεστήσει λοιπόν τους Αλβανούς της χώρας του, συντάχθηκε και με τους Αλβανούς της Πρίστινας.

Ο άλλος πόλος της συνάντησης, ο πρόεδρος του Κοσόβου Χάσιμ Θάτσι, έκανε λόγο για μια «επίπονη συνάντηση, χωρίς συγκεκριμένο αποτέλεσμα», υποστηρίζοντας ότι η Πρίστινα είναι ανοιχτή σε διάλογο. Λίγες ώρες αργότερα ωστόσο έβαλε πάγο στα σχέδια της Μέρκελ και έπλεξε το εγκώμιο των Αμερικανών. «Κανένας δεν μπορεί να προοδεύσει στα Δυτικά Βαλκάνια χωρίς τις ΗΠΑ» είπε ο Θάτσι, προσθέτοντας ότι η ΕΕ «είναι αδύναμη και διαιρεμένη» και «δεν έχει το πνεύμα του ηγέτη».

Την ώρα πάντως που η ΕΕ δείχνει αδύναμη και μουδιασμένη στα Βαλκάνια δραστηριοποιούνται και άλλοι. Η Σερβία διαθέτει μακραίωνες σχέσεις με την Μόσχα και κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Πούτιν υπογράφηκαν δεκάδες συμφωνίες συνεργασίας, πρωτίστως στην ενέργεια και τις μεταφορές. Παραλλήλως μέσω της Σερβίας, η Ρωσία επιχειρεί ανοίγματα και στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο. Ο Βούτσις όμως επέστρεψε ιδιαίτερα ικανοποιημένος και από το Πεκίνο, όπου συμμετείχε στο φόρουμ για τον νέο «Δρόμο του Μεταξιού», ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων μετέχουν και στην «Πρωτοβουλία 17+1» για την συνεργασία με την Κίνα.