Ποια χώρα ξεπλένει τον “ματωμένο” χρυσό του Σουδάν

Σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, στη συνεχιζόμενη μάχη για τον έλεγχο του Σουδάν, οι παραστρατιωτικοί του Νταγκλό βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στον χρυσό – ο οποίος μεταφέρεται λαθραία στο εξωτερικό – και στους στενούς δεσμούς τους με τη ρωσική μισθοφορική ομάδα Wagner, γνωστή πλέον ως Africa Corps.

Ο χρυσός υπήρξε ο βασικός μοχλός του πολέμου στο Σουδάν, με τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης να εμπλέκονται ευρέως στο εμπόριο του. Βέβαια και οι δύο πλευρές έχουν πουλήσει και διακινήσει λαθραία μεγάλες ποσότητες χρυσού, προκειμένου να τροφοδοτούν το πολεμικό τους οπλοστάσιο.

«Πολύπλοκα οικονομικά δίκτυα που δημιουργήθηκαν από τους παραστρατιωτικούς RSF, πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου, τους επέτρεψαν να αποκτήσουν όπλα, να πληρώνουν μισθούς, να χρηματοδοτούν εκστρατείες στα μέσα ενημέρωσης, να ασκούν λόμπινγκ και να αγοράζουν την υποστήριξη άλλων πολιτικών και ένοπλων ομάδων», ανέφεραν στην έκθεση οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ, στις αρχές του έτους.

Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στα Εμιράτα

Ο λαθραίος χρυσός του Σουδάν βρίσκει τον τελικό του δρόμο στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), μέσω των οποίων εισέρχεται στην παγκόσμια αγορά. Ο χρυσός του Σουδάν έθεσε τα θεμέλια για τη σχέση των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης με την Wagner, για την οποία ο χρυσός από τα σουδανικά ορυχεία έχει γίνει μια πολύτιμη πηγή εσόδων, μέσω των οποίων συμβάλλει και στην χρηματοδότηση του πολέμου της Ρωσίας με την Ουκρανία.

Το 2022 (στατιστικά στοιχεία για το 2023 δεν είναι ακόμη διαθέσιμα) τα Εμιράτα εισήγαγαν 39 τόνους χρυσού από το Σουδάν, αξίας άνω των δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων, με τις αποστολές σουδανικού χρυσού να συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Λαθρέμποροι και Ρώσοι διαμεσολαβητές μεταφέρουν επίσης σουδανικό χρυσό στο Τσαντ, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, το Νότιο Σουδάν και την Ουγκάντα, που με τον ένα ή άλλο τρόπο καταλήγει και πάλι στα Εμιράτα.

Σύμφωνα με εμπορικά δεδομένα του ΟΗΕ, μέσω αυτών των δρομολογίων περισσότεροι από 60 τόνοι χρυσού έφτασαν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα το 2022. Σε μία επιτροπή (Μάιος 2023) με θέμα τους επιχειρηματικούς κινδύνους, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών επεσήμανε ότι τα Εμιράτα λαμβάνουν «σχεδόν όλο» τον χρυσό που εξάγεται από το Σουδάν.

Πλούσιοι πολέμαρχοι, φτωχός λαός

Χάρη στο λαθρεμπόριο χρυσού με τα Εμιράτα, ο διοικητής των παραστρατιωτικών RSF, στρατηγός Νταγκαλό, έγινε ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους του Σουδάν. Τα κέρδη αυτά του έχουν δώσει την δυνατότητα να χρηματοδοτεί τον πόλεμο των παραστρατιωτικών του ενάντια στις σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF). Ο Νταγκαλό έχει χρησιμοποιήσει τους πόρους αυτούς για να δημιουργήσει τουλάχιστον 50 εταιρείες σε βιομηχανίες, εντός και εκτός του Σουδάν. Έχει χρήματα σε τράπεζες στα Εμιράτα και στηρίζει την προπαγάνδα των RSF στα αφρικανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, τα Εμιράτα στέλνουν όπλα και άλλες προμήθειες στον Νταγκαλό, συχνά υπό την κάλυψη αποστολών ανθρωπιστικής βοήθειας. Κατά την έκθεση, ένας Σουδανός έμπορος χρυσού στο Ντουμπάι – που σχετίζεται με τις παραστρατιωτικές δυνάμεις του – έλαβε 50 κιλά χρυσού τον Μάιο του 2023, έναν μήνα από όταν ξέσπασε ο εμφύλιος στο Σουδάν.

Συγκεκριμένα, με το ξέσπασμα του εμφυλίου οι παραστρατιωτικοί των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης άρχισαν να λαμβάνουν μέσω Λιβύης βαρέα όπλα, συμπεριλαμβανομένων φορητών πυραύλων εδάφους-αέρος, χάρη στον Όμιλο Wagner και τον Λίβυο Στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Στον εμφύλιο της Τρίπολής, ο Χαφτάρ είχε την υποστήριξη τόσο των Εμιράτων, όσο και των παραστρατιωτικών της RSF.

Ο χρυσός κινεί τον πόλεμο

Τα όπλα που εισρέουν στο Σουδάν βοήθησαν τους παραστρατιωτικούς του Νταγκαλό να αντέξουν στον πόλεμο έναντι των πιο ισχυρά εξοπλισμένων σουδανικών ενόπλων δυνάμεων, όμως με βαρύ τίμημα για τους αμάχους: Εκτιμάται ότι οι παραστρατιωτικοί της RSF έχουν σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες αμάχους στην πρωτεύουσα Χαρτούμ και την περιοχή του δυτικού Νταρφούρ. Μόνο στη πόλη Ελ Τζενέινα, την πρωτεύουσα του Δυτικού Νταρφούρ, ο ΟΗΕ εκτιμά ότι έως και 15.000 άμαχοι έχουν σκοτωθεί στις μάχες από τότε που ξέσπασε η σύγκρουση, τον Απρίλιο του 2023 (μία εκτίμηση κατά 25% υψηλότερη από την αρχική για 12.000 θανάτους).

Παρατηρητές του ΟΗΕ ανέφεραν ότι μέσω ενός νοσοκομείου που χρηματοδοτείται από τα Εμιράτα (που ιδρύθηκε στο Amdjarass του Τσαντ) το Άμπου Ντάμπι προμηθεύει υλικό στους παραστρατιωτικούς της RSF. Σύμφωνα με τον στρατηγό Γιασίρ Αλ Άτα, τον δεύτερο στην ιεραρχία των σουδανικών ενόπλων δυνάμεων, τα Εμιράτα στα τέλη του 2023 έστειλαν ακόμα και αεροπλάνα στις δυνάμεις των παραστρατιωτικών. Το Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υποστηρίζουν πως δεν προμηθεύουν με όπλα κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη του σουδανικού εμφυλίου.

Ο αναλυτής Ελφαντίλ Ιμπραχίμ έγραψε πρόσφατα στο περιοδικό National Interest ότι η ευθυγράμμιση των Εμιράτων με τις δυνάμεις των RSF θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις επενδύσεις του στο Σουδάν. Τα Εμιράτα πρόκειται να κατασκευάσουν μία λιμενική εγκατάσταση αξίας έξι δισεκατομμυρίων δολαρίων στο λιμάνι Abu Amama στην Ερυθρά. Τα Εμιράτα κατέχουν επίσης 2.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα σουδανικής γεωργικής γης, μεγάλο μέρος των οποίων βρίσκεται σε εδάφη που ελέγχονται από τις σουδανικές ένοπλες δυνάμεις, που έχουν κάθε λόγο να μην βλέπουν με καλό μάτι την στήριξη τους στους παραστρατιωτικούς της RSF. Σύμφωνα με τον αναλυτή, η στήριξη των Εμιράτων στις δυνάμεις της RSF είναι μία χαμένη υπόθεση, όμως παραβλέπει πως το Άμπου Ντάμπι στην πραγματικότητα επωφελείται από το εμπόριο του χρυσού, ο οποίος τροφοδοτεί τον πόλεμο του Σουδάν.

Παγκόσμιος κόμβος ξεπλύματος χρυσού

Τα Εμιράτα είναι παγκόσμιος κόμβος για το ξέπλυμα χρυσού και μακράν ο μεγαλύτερος προορισμός για χρυσό που διακινείται από όλη την Αφρική. Μια πρόσφατη έκθεση από την ελβετική μη κυβερνητική οργάνωση Swissaid υπολόγισε ότι 405 τόνοι μεταφέρθηκαν λαθραία από την υποσαχάρια Αφρική στα Εμιράτα το 2022, καθιστώντας τα εκείνη την χρονιά τον μεγαλύτερο εισαγωγέα παράνομου αφρικανικού χρυσού. Ειδικοί του κλάδου λένε ότι μεγάλοι όγκοι λαθρεμπορίου χρυσού, που δεν δηλώνονται ποτέ στις χώρες προέλευσής τους, γίνονται ξαφνικά νόμιμοι όταν διαβιβάζονται μέσω των Εμιράτων. Οι εκθέσεις αυτές δείχνουν τον ηγετικό ρόλο τους στο ξέπλυμα του παράνομου χρυσού.

Μεταξύ 2020 και 2022, η London Bullion Market Association – ένας παγκόσμιος οργανισμός εμπορίας χρυσού – και η Financial Action Task Force, ένας διακυβερνητικός φορέας που καταπολεμά το ξέπλυμα χρήματος, πίεσαν το Άμπου Ντάμπι να αντιμετωπίσει το ξέπλυμα χρήματος από το λαθραίο εμπόριο χρυσού. Ως απάντηση η ηγεσία των Εμιράτων προχώρησε σε κάποια βήματα, επιβάλλοντας τον έλεγχο των ανταλλακτηρίου χρυσού, με βάση τα διεθνή πρότυπα. Όμως, παραμένουν ακόμα σημαντικά κενά, ιδιαίτερα στις αγορές χρυσού της χώρας, όπου ο χρυσός ανταλλάσσεται με μετρητά.