Ποιοί αντιδρούν στα μέτρα για τον κορονοϊό στην Ιταλία

Η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει ήταν όταν ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε ανήγγειλε πράξη νομοθετικού περιεχομένου που επέβαλε σε μπαρ καφετέριες και εστιατόρια να κατεβάζουν τα ρολά στις 6:00′ το απόγευμα. Ήταν η απάντηση της ιταλικής κυβέρνησης στη ανεξέλεγκτη πλέον αύξηση των κρουσμάτων και των θανάτων, που επανέφερε την Ιταλία μπροστά στο επίφοβο φάντασμα ενός νέου lockdown.

Παρόλο που και η δεξιά αντιπολίτευση υποστήριξε τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, οι αντιδράσεις των Ιταλών δεν ήταν καθόλου ήπιες. Μέσα σε σχεδόν μια εβδομάδα είχαμε συγκρούσεις διαδηλωτών και αστυνομίας σχεδόν σε όλη τη χώρα. Την Τρίτη ήταν η φασιστική οργάνωση Φόρτσα Νουόβα του Ρομπέρτο Φιόρε (φίλου του Ιωάννη Λαγού), πλαισιωμένη από μερικές δεκάδες χούλιγκανς της Ρόμα και της Λάτσιο. Συνολικά εκατό περίπου άτομα που κατέλαβαν τη μεγάλη Πιάτσα ντελ Πόπολο της Ρώμης και για περίπου 20 λεπτά συγκρούστηκαν με την αστυνομία, ρίχνοντας κροτίδες, ανεμίζοντας σημαίες “τρικολόρε” και χαιρετώντας φασιστικά.

Ο Φιόρε και η οργάνωση του επεδίωκαν με την εκδήλωση τους αυτή να τεθούν επικεφαλής του κινήματος “αρνητών” του κορονοϊού και των εχθρών της μάσκας. Είχαν προηγηθεί, το Σεπτέμβριο και στις αρχές Οκτωβρίου, δυο συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εναντίον των κυβερνητικών μέτρων διοργανωμένες από το ετερογενές αυτό κίνημα με σχετική επιτυχία.

Οι Ιταλοί “αρνητές” αποτελούν μια άμορφη μάζα που δεν έχει σαφή πολιτικό προσανατολισμό, καθώς αποτελείται για άτομα πολύ χαμηλού μορφωτικού επιπέδου που ενημερώνονται από διαδόσεις και συνομωσιολογικές ιστοσελίδες. Ανάμεσα στους πιο δραστήριους ακτιβιστές του Διαδικτύου είναι ένας οπαδός της δυναστείας των Βουρβόνων, που επιδιώκει την παλινόρθωση του Βασιλείου της Νάπολης (εξέλιπε το 1815), ενώ από τις φυλακές του Τορίνου δραστηριοποιείται ένας λαθρέμπορος ναρκωτικών που συνελήφθη πρόσφατα στην Ίμπιζα.

Πρωτεύοντα ρόλο στη διάδοση ψευδών ειδήσεων και συνομωσιολογικών θεωριών παίζουν και οι δήθεν “ενημερωτικές” ιστοσελίδες του Ομίλου Καζαλέτζο. Ο εν λόγω δημοσιογραφικός όμιλος μέχρι πριν από λίγους μήνες ήταν ο επικοινωνιακός πυλώνας του “Κινήματος 5 Αστέρων” και τώρα είναι σε κατά μέτωπον αντιπαράθεση με το κόμμα του Μπέπε Γκρίλο.

Αντιδράσεις μετριοπαθών

Αν κρίνει κανείς από τα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας της Τρίτης, η προσπάθεια των νεοφασιστικών ομάδων να αναδειχτούν ως προστάτες της ελευθερίας των Ιταλών απέναντι στο μοχθηρό “δημοκρατικό υγειονομικό κράτος”, μάλλον απέτυχαν. Την επομένη ακόμη και η Τζόρτζα Μελόνι, επικεφαλής των Αδελφών της Ιταλίας, κόμμα που φλερτάρει ανοιχτά με το φασισμό, καταδίκασε τις “άσκοπες βιαιότητες” των οπαδών του Ρομπέρτο Φιόρε.

Την εβδομάδα που είχε προηγηθεί, την ημέρα ακριβώς που ο πρωθυπουργός ανήγγειλε τα νέα αυστηρότατα μέτρα, το κέντρο της Νάπολης πήρε φωτιά μέχρι αργά το βράδυ, καθώς εκατοντάδες νεαροί συγκρούστηκαν με την αστυνομία. Εδώ δεν είχαμε ούτε φασιστικούς χαιρετισμούς ούτε αρνητές της μάσκας και της επιδημίας. Ήταν άνθρωποι της εστίασης και των μπαρ, πλαισιωμένοι από ετοιμοπόλεμους ανθρώπους της νύχτας. Και οι δυο κατηγορίες θεώρησαν, με το δίκιο τους, ότι το αυστηρό κυβερνητικό μέτρο έπληττε σοβαρά τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες, με εισαγωγικά ή χωρίς.

Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες, χωρίς όμως να σημειωθούν επεισόδια, καθώς οι διαδηλωτές φρόντισαν, διακριτικά κι ευγενικά, να απομονώσουν τους άνδρες των συμμοριών. Η Νάπολη είναι η πόλη της Ιταλίας με τα πιο υψηλά επίπεδα ανεργίας.

Λίγες ημέρες αργότερα, το ίδιο σενάριο επαναλήφθηκε και στο Παλέρμο της Σικελίας. Κι εδώ οι διοργανωτές της εκδήλωσης στην κεντρική πλατεία Κουάτρο Κάντι ήταν οι επαγγελματίες της εστίασης, άνθρωποι που δεν είχαν καμία πρόθεση να προκαλέσουν ταραχές. Πριν ακόμη ξεκινήσει, όμως, η εκδήλωση, ορισμένες ομάδες με νεαρούς άρχισαν να πετούν κροτίδες στους αστυνομικούς και τους δημοσιογράφους, τραυματίζοντας σοβαρά έναν εικονολήπτη της RAI. Λίγο αργότερα προσπάθησαν να εισέλθουν στην πλατεία και οι λιγοστοί φασίστες της Φόρτσα Νουόβα που είχαν διοργανώσει εκδήλωση σε άλλο μέρος της πόλης.

Η αστυνομία όμως τους σταμάτησε και τους διέλυσε χωρίς να μπορέσουν να αντιδράσουν. Έτσι οι συγκρούσεις διήρκεσαν λιγότερο από μισή ώρα και δεν επεκτάθηκαν σε άλλα σημεία της σικελικής πρωτεύουσας. Σύμφωνα με ανακοίνωση των καραμπινιέρων, τις ταραχές προκάλεσαν ομάδες χούλιγκαν της τοπικής ομάδας σε συνεργασία με τοπικές οικογένειες της Κόζα Νόστρα.

“Ελευθερία, ελευθερία”

Την Κυριακή 25 Οκτωβρίου είχαμε επεισόδια και στο κέντρο του Μιλάνου. Ξεκίνησαν όταν η αστυνομία προσπάθησε να διαλύσει 300 περίπου νέους, σχεδόν όλοι μαθητές λυκείου, που είχαν διοργανώσει μέσω Ίνσταγκραμ συγκέντρωση στην πλατεία Λορέτο (εκεί όπου κρέμασαν ανάποδα τον Μουσολίνι) και κατευθύνθηκαν προς τα γραφεία της Περιφέρειας Λομβαρδίας, φωνάζοντας “ελευθερία, ελευθερία”. Στο Μιλάνο οι συγκρούσεις με την αστυνομία διήρκησαν δύο ή τρείς ώρες κι επεκτάθηκαν σε μεγάλο μέρος του κέντρου της πόλης, με απόπειρες οδοφραγμάτων και σπασμένες βιτρίνες.

Τελικά η αστυνομία μήνυσε 28 άτομα για βανδαλισμό και αντίσταση. Από αυτούς, 13 είναι ανήλικοι, οι Ιταλοί πολίτες είναι 18, οι ξένοι, δεύτερης ή τρίτης γενιάς, είναι 10. Σύμφωνα με την αστυνομία, μόνο μια μαθήτρια είχε σχέσεις με αναρχική κατάληψη. Την επομένη όμως όλες οι ιστοσελίδες της μιλανέζικης αριστεράς, αλλά και η εφημερίδα il manifesto, εκφράστηκαν ευνοϊκά για τους διαμαρτυρόμενους “πιτσιρικάδες”. Οι ίδιοι προτίμησαν να σχολιάσουν την “επαναστατική περιπέτεια” τους στον Ινσταγκραμ, λέγοντας με ενθουσιασμό ότι έζησαν σκηνές σαν εκείνες που δείχνει το βίντεο κλιπ “Thoiry” του ράπερ Quentin 40.

Επίσης τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν και το σημείο αναφοράς των νεαρών που τη Δευτέρα μαζεύτηκαν στην Πλατεία Καστέλο, στην καρδιά του Τορίνου. Τη διαδήλωση είχε διοργανώσει μια ιστοσελίδα “αρνητών” η οποία βρήκε αμέσως ανταπόκριση και υποστήριξη στους χούλιγκανς της Γιουβέντους και της Τορίνο. Κυρίως όμως είχαν μαζευτεί εκεί παρέες νέων που είχαν έρθει από τα υποβαθμισμένα περίχωρα της πόλης. Όταν οι μερικές εκατοντάδες συγκεντρωμένοι προσπάθησαν κακήν κακώς να οργανώσουν πορεία επενέβη η αστυνομία και σχεδόν αμέσως οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν σε όλο το κέντρο της πόλης, με απανωτές επιθέσεις στα πολυτελή καταστήματα και τη σχετική λεηλασία.

«Φύγε καραγκιόζη!»

Δέκα οι συλληφθέντες, από τους οποίους οι πέντε είναι σεσημασμένοι χούλιγκανς. Την επομένη όμως η αστυνομία μάζεψε από τα περίχωρα άλλους 36 νεαρούς, οι περισσότεροι ήταν ανήλικοι, με κατηγορίες που βασίζονταν στο υλικό που οι ίδιοι είχαν σπεύσει να αναρτήσουν στο Ίνσταγκραμ: φωτό, βίντεο και κείμενα, που έδειχναν την ενθουσιώδη συμμετοχή τους στην καταστροφή της βιτρίνας του Γκούτσι και άλλων ξακουστών μόδιστρων, τα καινούρια παπούτσια που λεηλάτησαν και τελικά την ικανοποίηση τους που “έδωσαν να καταλάβουν” στους “πλούσιους” του κέντρου.

Την Πέμπτη στην πλατεία Ντουόμο του Μιλάνο είχαν συγκεντρωθεί, φορώντας μάσκες, οι εργαζόμενοι της εστίασης και των μπαρ, οι οποίοι έστρωσαν συμβολικά το τραπέζι μπροστά στο γοτθικού ρυθμού ναό. Μια πολιτισμένη διαμαρτυρία, όπου τη μόνη ένταση την προκάλεσε ο Ματέο Σαλβίνι. Ο αρχηγός της Λέγκας προσπάθησε να διεισδύσει μεταξύ των διαμαρτυρόμενων, αλλά εκδιώχτηκε αμέσως δια βοής: «Φύγε καραγκιόζη!». Αυτό ήταν μέχρι τη στιγμή που γράφουμε το πλαίσιο της διαμαρτυρίας των Ιταλών.

Συνομωσιολογικές ανοησίες

Συνομωσιολογικές ανοησίες πλέκονται με πραγματική οικονομική κρίση, κοινωνική περιθωριοποίηση και νεανική υπαρξιακή ανησυχία. Αλλά εκπλήσσει το γεγονός ότι στις αρχές του Καλοκαιριού, όταν ο περιφερειάρχης Λομβαρδίας Φοντάνα άρχισε να λαμβάνει δικαστικές κλίσεις (στο σύνολο έξι) για σοβαρές οικονομικές ατασθαλίες κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown, κανένας Μιλανέζος δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να βγει στους δρόμους και να διαμαρτυρηθεί.

Στο δεύτερο κύμα της επιδημίας, έχουμε λοιπόν μια ετερογενή κινητοποίηση με στοιχεία μαζικότητας, η οποία αρνείται να ενταχθεί στις παραδοσιακές κατηγοριες της πολιτικής. Οι νεοφασιστικές ομάδες έκαναν μεγάλες προσπάθειες να λειτουργήσουν ως μαθητευόμενοι μάγοι και να αναδειχτούν ως εκπρόσωποι εκείνων των μεσαίων τάξεων, κυρίως αυτοαπασχολούμενων, που κινδυνεύουν να καταστραφούν οικονομικά. Να “καβαλήσουν την τίγρη”, θα έλεγα, όπως τιτλοφόρησε το βιβλίο του ο Γιούλιους Έβολα, ένας από τους πιο επιδραστικούς θεωρητικούς του ιταλικού νεοφασισμού.

Επίσης ελάχιστη υπήρξε και η επιρροή κάποιων αναρχικών ομάδων, όπως οι “Μπλακ Μπλοκ” και οι “εξεγερσιακοί” του Αλφρέντο Μπονάνο. Οι ομάδες αυτές μπορεί να έχουν αναπτύξει δραστηριότητα σε σχολεία, γειτονιές και κάποιες καταλήψεις, αλλά η παρουσία και η επιρροή τους στις τωρινές κινητοποιήσεις είναι ασήμαντη.

Εν κατακλείδι, στις ιταλικές πλατείες φάνηκε να κυριαρχεί μέχρι τώρα η κοινωνική αποσύνθεση και η απαξίωση της πολιτικής. Ίσως το αποτέλεσμα αυτό να είναι αναπόφευκτο, αφού αποφασίσαμε ότι μόνον τα χρηματιστήρια (οι περιβόητες “αγορές”), έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι στη θέση της απαξιωμένης πολιτικής αποκτούν λόγο κι επιρροή αναλφάβητοι δημαγωγοί, ψυχασθενείς κι εγκληματίες.