Ποιοι απαρτίζουν τον κλειστό κύκλο του Πούτιν

Το προσωνύμιο του Ρώσου προέδρου είναι “ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο“. Δεν είναι εμπνευσμένο μονάχα από το παρελθόν του στην KGB, αλλά και από το γεγονός ότι παρά την πολύχρονη έκθεσή του, έχει συντηρήσει με απόλυτα μυστικότητα την προσωπική του ζωή. Ελάχιστοι έρχονται σε καθημερινή επαφή μαζί του. Ακόμα λιγότεροι απαρτίζουν τον στενό κύκλο του Πούτιν. Όσο για εκείνους που εμπιστεύεται; Αυτοί είναι κυριολεκτικά μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού.

Η συνεδρίαση του ρωσικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας με τον πρόεδρο να κάθεται μόνος του, κάμποσα μέτρα μακριά από τους υφισταμένους του και εκείνοι να περιμένουν τη σειρά τους αμήχανα είναι ενδεικτική της απόστασης που διατηρεί. Απόσταση προσαρμοσμένη στα ρωσικά αυτοκρατορικά ήθη και έθιμα. Ακόμα και η καθημερινότητα και τα χούγια του είναι σχετικά άγνωστα. Οι εικόνες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι προσεχτικά επιλεγμένες και με στόχο να δομήσουν το προφίλ που καλλιεργεί το Κρεμλίνο. Κάποιοι, όμως, έχουν αφιερώσει όλη τους τη ζωή, συλλέγοντας πληροφορίες για τον άνθρωπο και πολιτικό Πούτιν, πέρα από την δημόσια περσόνα που έχει μεθοδικά δημιουργήσει.

Σε αντίθεση με τους περισσότερους ηγέτες που ξεκινούν την ημέρα τους πρωί, ο Ρώσος πρόεδρος ξυπνάει αργά, σχεδόν το μεσημέρι. Τότε τρώει και το πρωινό του, το οποίο αποτελείται από τυρί κότατζ, ομελέτα και δημητριακά. Του αρέσουν τα αυγά ορτυκιών. Πίνει χυμό φρούτων και όχι καφέ. Το φαγητό του είναι φρέσκο, καθώς τα αγαπημένα του προιόντα αποστέλλονται τακτικά από τα αγροκτήματα του Πατριάρχη Κύριλλου, του θρησκευτικού ηγέτη της Ρωσίας.

Καφέ θα πιεί μετά από το κολύμπι του, στο οποίο επιδίδεται όλο τον χρόνο. Την ίδια στιγμή έχουν αρχίσει και συρρέουν τα καθημερινά του ραντεβού. Συνεργάτες, σύμβουλοι και υπουργοί τοποθετούνται σε τεράστιες σάλες με βαριά ξύλινα έπιπλα, περιμένοντας, ενίοτε με τις ώρες, την ακρόασή τους. Όταν τον συναντούν λαμβάνουν οδηγίες να μην τον πλησιάσουν πολύ και να περιμένουν τη δική του χειραψία, η οποία συχνά αποφεύγεται.

Μετά από τα πρώτα ραντεβού του περνάει αρκετή ώρα στο γυμναστήριο. Εκεί βρίσκονται δεκάδες οθόνες και παρακολουθεί ειδήσεις. Απολαμβάνει τα βάρη και τα ποδήλατα γυμναστικής. Στην πραγματικότητα αρχίζει να δουλεύει αργά το απόγευμα. Τότε είναι που καλεί στους στενότερους του συνεργάτες, μιας και είναι η ώρα που έχει τη μεγαλύτερη διανοητική διαύγεια.

Ο στενός κύκλος του Πούτιν

Ενημερώνεται καθισμένος στο βαρύ ξύλινο γραφείο του. Δεν υπάρχουν κινητά, ούτε οθόνες. Χρησιμοποιεί τις πιο ασφαλείς τεχνολογίες: κόκκινους φακέλους με έντυπα έγγραφα και σταθερά τηλέφωνα της Σοβιετικής Ένωσης, τα γνωστά και ως Warera. Η ενημέρωσή του περιλαμβάνει τρία σκέλη. Οι άνθρωποι που υποδέχεται καθημερινά στο γραφείο του είναι τέσσερις. Πρόκειται για τους στενότερους συνεργάτες του και τους μοναδικούς που επιτρέπεται να εκφέρουν ανοιχτά την άποψή τους.

Οι άνδρες αυτοί είναι γνωστοί και ως siloviki (αξιωματικοί). Ο Σεργκέι Ναρίσκιν είναι ο επικεφαλής της ρωσικής υπηρεσίας εξωτερικών πληροφοριών (SVR) από το 2016 και αλλοτινός προσωπάρχης του Κρεμλίνου. Ο 67χρονος Ναρίσκιν έγινε γνωστός μετά την πρόσφατη δημόσια ταπείνωσή του από τον Πούτιν, ενώ στο παρελθόν είχε προσελκύσει τα φώτα της δημοσιότητας εξαιτίας ορισμένων δημόσιων δηλώσεών του. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ο ισχυρισμός του ότι τον Αλεξέι Ναβάλνι τον δηλητηρίασαν πράκτορες της Δύσης για να ρίξουν το φταίξιμο στη Ρωσία.

Ο δεύτερος της επίλεκτης παρέας είναι Νικολάι Πατρούσεφ. Πρόκειται για τον κορυφαίο Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του Πούτιν. Ο 70χρονος Πατρούσεφ έχει κατ’ επανάληψη επιτεθεί στη Δύση με ακραία σχόλι. Του έχει αποδοθεί η δήλωση ότι υπάρχουν μέρη στη Δύση όπου «έχει νομιμοποιηθεί ο γάμος ανθρώπων με ζώα»! Είναι πατέρας και του υπουργού Γεωργίας, Ντμίτρι Πατρούσεφ, την υπουργοποίηση του οποίου λέγεται ότι προώθησε με νύχια και με δόντια.

Ο τρίτος είναι ο Σεργκέι Σοϊγκού, υπουργός Άμυνας από το 2012. Ο 66χρονος είναι άνθρωπος απολύτου εμπιστοσύνης του Πούτιν, φίλος, κουμπάρος και μόνιμη παρέα του στις διακοπές του. Λίγες εβδομάδες πριν την ρωσική εισβολή είχε χαρακτηρίσει τους Ουκρανούς εθνικιστές «απάνθρωπους», ενώ βρίσκεται δίπλα στον Ρώσο πρόεδρο καθ’όλη τη διάρκεια της εισβολής.

Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς τον Αλεξάντερ Μπορτνίκοφ. Πρόκειται για τον επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB) από το 2008. Τα τελευταία χρόνια θεωρείται στενός συνεργάτης του Πούτιν. Έχει εκτοπίσει πολλούς εσωτερικούς αντιπάλους του και βρίσκεται μονίμως καλεσμένος στην παραθεριστική κατοικία του Πούτιν. Λέγεται ότι σιχαίνεται τους μετριοπαθείς τεχνοκράτες. Ήταν υπέρμαχος της εισβολής στην Ουκρανία και στην υιοθέτηση σκληρής γραμμής έναντι της Δύσης.

Από τα χρόνια της KGB

Οι τρεις από τους τέσσερις άνδρες γνωρίζονται με τον Ρώσο πρόεδρο από τη δεκαετία του 1980. Έχουν εργαστεί μαζί του ως πράκτορες της KGB. Μετά από δεκαετίες φιλίας και συνεργασίας, ο καχύποπτος με όλους ηγέτης της Ρωσίας τους έχει συμπεριλάβει στον στενό κύκλο του. Συναντιούνται κάθε μέρα αργά το απόγευμα. Πίνουν τσάι ή βότκα και του δίνουν από έναν χοντρό δερματόδετο φάκελο ο καθένας. Εκεί βρίσκεται η ημερήσια έκθεσή για ό,τι αφορά στο εσωτερικό μέτωπο που συντάσσει η εγχώρια υπηρεσία πληροφοριών. Ο δεύτερος φάκελος περιλαμβάνει την ημερήσια έκθεση για τις διεθνείς υποθέσεις. Ο τρίτος φάκελος έχει να κάνει με τα της οικονομίας και ο τέταρτος με όλα τα σημαντικά και άκρως απόρρητα που πρέπει να γνωρίζει ο Ρώσος πρόεδρος.

Ο Πούτιν έχει εμμονή με τις πληροφορίες. Δεν παραπονιέται ποτέ για το μέγεθος των φακέλων. Όσο πιο φουσκωμένοι και λεπτομερείς τόσο το καλύτερο. Κατόπιν αιτήματός του, εδώ και λίγα χρόνια φτάνουν στα χέρια του επιλεγμένα δημοσιεύματα του διεθνούς και ρωσικού Τύπου. Πάντα ξεκινάει με τα της Ρωσίας. Δεν εξαιρούνται ούτε οι κουτσομπολίστικες ταμπλόιντ, μιας και ο ίδιος πιστεύει ότι αυτές επηρεάζουν εκατομμύρια αναγνώστες και δεν πρέπει να τις αγνοούν. Καταβροχθίζει τα άρθρα του έγκριτου Τύπου και ειδικά όσα αναφέρονται σε εκείνον. Έχει ξεχωρίσει τον Αντρέι Κολέσνικοφ της Kommersant. Οι συνεργάτες του ισχυρίζονται ότι αφού τα διαβάζει λίγα μέτρα μακριά από εκείνους που κουβεντιάζουν χαμηλόφωνα, επιστρέφει στην παρέα και όλοι μαζί τα σχολιάζουν.

Η συνάντηση των πέντε αυτών ανδρών διαρκεί ώρες, αν δεν υπάρχουν άλλες υποχρεώσεις, όπως ταξίδια, δείπνα και επίσημοι καλεσμένοι. Εκτός από συνεργάτες λειτουργούν και ως συντροφιά του κλειστού Πούτιν. Είναι το ακροατήριό του. Μαζί κουβεντιάζουν ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, τηλεφωνήματα ξένων ηγετών, ενώ έχουν λάβει εντολή να μην του κρύβουν τίποτα. Ειδικά τα άσχημα νέα.

Χάνει εύκολα την υπομονή του, όταν κάποιος από τους συνεργάτες του πλατιάζει ή επιχειρεί να στρογγυλέψει μία κατάσταση. Σε περίπτωση που δυσαρεστηθεί, η συνεδρίαση λύεται και εκείνος που τον τάραξε φεύγει με την ουρά στα σκέλια, δίχως να λάβει πρόσκληση για δείπνο με τους υπόλοιπους. Οι υπόλοιποι παραμένουν μέχρι αργά, ή μέχρι να τους δοθεί η εντολή να επιστρέψουν στη Μόσχα. Και τότε παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής.

Στο παλάτι Novo-Ogaryovo

Ο Πούτιν δεν μένει στη ρωσική πρωτεύουσα. Αντιπαθεί την κίνηση, τη ρύπανση, την ανθρώπινη συμφόρηση. Έχει επιλέξει το παλάτι στο Novo-Ogaryovo ως μόνιμη κατοικία του. Το σπίτι είναι στα δυτικά της πόλης και διαθέτει το δικό του πάρκο. Χρειάζεται 25 λεπτά να φτάσει στο Κρεμλίνο, αν από το 2012 και μετά το αποφεύγει. Ακόμα και τα Σαββατοκύριακα οι τέσσερις αυτοί συνεργάτες, με διάφορες προσθήκες της τελευταίας στιγμής καταφτάνουν στην προεδρική κατοικία για απογευματινές συναντήσεις. Τότε συναντούν και τον δάσκαλο αγγλικών του Πούτιν, με τον οποίο εξασκείται. Αν και δεν μιλάει ποτέ αγγλικά σε επίσημες συναντήσεις, γνωρίζει καλά τη γλώσσα.

Την Κυριακή είναι η μοναδική ημέρα που δεν τηρεί κάποιους είδους επίσημο πρόγραμμα. Αφιερώνει χρόνο στην οικογένειά του και δεν επικοινωνεί με τους συνεργάτες του, εκτός και αν πρόκειται για ανάγκη. Υπάρχουν φορές τις Κυριακές που προσεύχεται ή εξομολογείται. Η σχέση του με την θρησκεία είναι περίπλοκη. Τα κυριακάτικα απογεύματα είναι συνήθως αφιερωμένα σε ομαδικά σπορ. Τηρώντας έναν άτυπο κανόνα, οι συνεργάτες τους είναι εκεί και οι οικογένειές τους ποαρακολουθούν τους άνδρες να παίζουν χόκεϊ επί πάγου. Ακόμα και αν δεν συμμετέχουν, ζητωκραυγάζουν υπέρ του προέδρου. Είναι, άλλωστε, το αγαπημένο του άθλημα.

Μία πρόσκληση στα κυριακάτικα αυτά παιχνίδια είναι κάτι σαν λαχείο στο ευρύτερο περιβάλλον του Πούτιν. Αποτελούν το ύψιστο σημάδι οικειότητας και δεν είναι λίγοι εκείνοι που περηφανεύονται για την παρουσία τους εκεί. Το γήπεδο γεμίζει με σωματοφύλακες. Οι πιο γνωστοί ολιγάρχες κάνουν εμφάνιση. Αναγκάζουν, μάλιστα, τους σωματοφύλακές τους να φορέσουν μπλούζα με το νούμερο του προέδρου.

Η αντίπαλη ομάδα αποτελείται από σωματοφύλακες και λίγους θαρραλέους φίλους. Δεν λείπουν και τα διάφορα κατοικίδια του προέδρου και του περίγυρού του. Δεν υπάρχει, άλλωστε, κάτι που τον διασκεδάζει περισσότερο από σκυλιά και, μάλιστα, άτακτα. Η αγαπημένη του παρέα είναι αυτή ενός μαύρου λαμπραντόρ που αρνείται να υπακούσει στοιχειώδεις οδηγίες, με το προσωπικό να τρέχει πίσω του, καθαρίζοντας τις ακαθαρσίες του. Στο δωμάτιό του τα σκυλιά είναι τα μόνα που έχουν πρόσβαση. Αυτά και οι άνθρωποι της προσωπικής του ασφάλειας. Ο φόβος του για δηλητηρίαση είναι γνωστός. Αποφεύγει να φάει και να πιεί οτιδήποτε δεν του έχουν προσφέρει οι άνθρωποι της απολύτου εμπιστοσύνης του.

Οι “μεγαλύτεροι προδότες”

Οι τέσσερις προαναφερθέντες υποστηρίζουν ότι έχουν δει μία διαφορετική εικόνα του βλοσυρού Πούτιν. Ο Νικολάι Πατρούσεφ είχε κάποτε διηγηθεί ότι ένα ζεστό καλοκαιρινό βράδυ ο Πούτιν άρχισε να μιλά ανοιχτά για τη μοίρα της χώρας του. Ρώτησε τους παρευρισκόμενους ποιοι ήταν οι μεγαλύτεροι Ρώσοι προδότες. Πριν προλάβουν να απαντήσουν εκείνος απάντησε: ο Νικόλαος Β΄ και ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. «Έριξαν την χώρα στα τάρταρα», πρόσθεσε.

Λίγο αργότερα, αποσύρθηκε για να διαβάσει. Βαριέται τα μυθιστορήματα, προτιμάει τα βιβλία ιστορίας. Έχει αδυναμία και στις βιογραφίες. Αγαπημένες του είναι αυτή του Ιβάν του Τρομερού, της Αικατερίνη Β’ και του Μεγάλου Πέτρου. Κατά καιρούς έχουν κυκλοφορήσει διάφοροι τίτλοι που υποτίθεται ότι κοσμούν το κομοδίνο της κρεβατοκάμαράς του. Οι ελάχιστοι δικοί του άνθρωποι, που γνωρίζουν τα γούστα του, επιβεβαιώνουν ότι δεν είναι παθιασμένος αναγνώστης.

Αντιθέτως, δίνει μεγάλη σημασία στο ντύσιμό του. Είναι παροιμιώδεις οι ιστορίες για διάφορες μόδιστρους που έχουν φύγει κλωτσηδόν, μετά από προσπάθειά τους να “πουλήσουν μόδα” στο Ρώσο πρόεδρο. Ο Πούτιν έχει καταλήξει να φοράει μονάχα ραμμένα κοστούμια σε συντηρητικά χρώματα. Σε ένα δείπνο, φανερά μεθυσμένος, ο Σοϊγκού ανέφερε περήφανα ότι ο Ρώσος πρόεδρος τον καλεί πάντα στην πρόβα για τα νέα του κοστούμια. Κάποιος φρόντισε να τον σκουντήξει. Και εκείνος σώπασε.