Πως η Τουρκία εκβιάζει το Κόσοβο για το Ισραήλ

Οι διπλωματικές σχέσεις Κοσόβου-Ισραήλ έχουν προκαλέσει την έντονη αντίδραση της Άγκυρας, που προειδοποίησε τον υποψήφιο κοσοβάρο πρωθυπουργό Άλμπιν Κούρτι να μην προχωρήσει στο άνοιγμα πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ. Η κυβέρνηση της Άγκυρας εκμεταλλεύεται την άσκηση επιρροής που διαθέτει στην Πρίστινα με στόχο να διαταράξει τις διπλωματικές επαφές Κοσόβου-Ισραήλ προς όφελός της.

Ο Κούρτι βρέθηκε σε δύσκολη θέση πριν ακόμα αναλάβει το πόστο του καθώς η συνάντησή  με τον Τούρκο πρέσβη της Πρίστινα επικεντρώθηκε στην απόφαση του Κοσόβου να ανοίξει πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ. Η Τουρκία δεν το επιθυμει γιατί θεωρεί ότι υπονομεύει την πολιτική της σχετικά με το Παλαιστινιακό. Το Κόσοβο είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα με πλειοψηφία  μουσουλμανικού πληθυσμού που την 1η Φεβρουαρίου σύναψε διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ και αποφάσισε να ανοίξει πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ και η σημειολογία αυτή ενοχλεί την Άγκυρα.

Όμως, την απόφαση έλαβε η απερχόμενη κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αβντουλάχ Χότι, όταν συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς στον Λευκό Οίκο επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ, στο πλαίσιο της επανέναρξης διαλόγου για την επίλυση της διαμάχης Σερβίας-Κοσόβου. Όμως, ο Κούρτι που το κόμμα του “Αυτοδιάθεση” επικράτησε στις βουλευτικές εκλογές της 14ης Φεβρουαρίου, λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες της Άγκυρας και μετά τη συνομιλία του με τον Τούρκο πρέσβη υποσχέθηκε να επανεξετάσει το ζήτημα.

Σε δήλωσή του ανέφερε ότι η «τοποθεσία που θα βρίσκεται η πρεσβεία πρέπει να εξεταστεί μετά τον έλεγχο των εγγράφων της απερχόμενης κυβέρνησης». Ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν έχει προειδοποιήσει το Κόσοβο ότι το άνοιγμα πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ θα αποδειχθεί επιζήμιο για τις μελλοντικές σχέσεις με τη χώρα του. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου από την πλευρά του ανέφερε ότι «αποδίδω μεγάλη σημασία στην απόφαση του Κοσόβου να ανοίξει την πρεσβεία του στην Ιερουσαλήμ και ανυπομονώ να σας φιλοξενήσω στο Ισραήλ για τα εγκαίνιά της».

Επιρροή Τουρκίας

Οι επιστολές εστάλησαν τον Φεβρουάριο για να συγχαρούν τον Κούρτι για τη νίκη του στις βουλευτικές εκλογές και δημοσιεύθηκαν από τον εκπρόσωπο του στη σελίδα του στο Facebook, στο πλαίσιο των συγχαρητηρίων από ηγέτες της διεθνής κοινότητας. Επισημαίνεται, ότι η Τουρκία αποτελεί τον τρίτο κορυφαίο επενδυτή στο Κόσοβο, διαχειρίζεται το αεροδρόμιο της χώρας καθώς και μια εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας. Ήταν και από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Κοσόβου από τη Σερβία το 2008.

Παράλληλα, επιδιώκει ένα σημαντικό ρόλο για την τουρκική μειονότητα του Κοσόβου, απαιτώντας, σύμφωνα με το Nordic Monitor, έναν αυξημένο αριθμό Τούρκων σε προσεχή απογραφή και έχει προειδοποιήσει για τις συνέπειες εάν δεν πάρει αυτό που θέλει. Η απογραφή του Απριλίου 2011 ήταν η πρώτη διεθνώς αναγνωρισμένη διαδικασία για την καταμέτρηση του πληθυσμού από το 1981. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η τουρκική κοινότητα αποτελείται 18.738 άτομα ή 1,08% του συνολικού πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου.

Επιπλέον, υπηρεσίες όπως η Τουρκική Υπηρεσία Ανάπτυξης και Συνεργασίας (TIKA) και το Ίδρυμα Maarif έχουν αναπτύξει έντονη δραστηριότητα στο Κόσοβο. Το Maarif λειτουργεί από το 2017 σχολεία που υποστηρίζονται από την τουρκική κυβέρνηση. Η TIKA αποτελεί την “αιχμή του δόρατος” της τουρκικής θρησκευτικής και εθνικιστικής προπαγάνδας και από το 2011 έχει αποκαταστήσει περίπου 30 θρησκευτικές δομές της οθωμανικής περιόδου και έχει κατασκευάσει 20 νέα τζαμιά.

Η Άγκυρα έχει αποδείξει ότι ασκεί επιρροή στο Κόσοβο καθώς το 2018 έξι Τούρκοι πολίτες συνελήφθησαν εκεί και μεταφέρθηκαν στην Τουρκία για να δικαστούν με την υποψία ότι είναι υποστηρικτές του Φετουλάχ Γκιουλέν. Οι συλλήψεις πραγματοποιήθηκαν μετά από συνεργασία των κοσοβάρικων υπηρεσιών ασφαλείας με την τουρκική κρατική υπηρεσία πληροφοριών ΜΙΤ.

Εύθραυστες ισορροπίες 

Οι διπλωματικές σχέσεις Κοσόβου και Ισραήλ αναπόφευκτα επηρεάζονται από την τουρκική παρέμβαση, που έχει στόχο να περιορίσει τον αριθμό των μουσουλμανικών χωρών, στο να  ανοίξουν πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ. Ο Ερντογάν, ο οποίος εμφανίζεται και ως “προστάτης” των Παλαιστινίων αλλά και όλων των μουσουλμάνων, έχει πολιτικά κίνητρα καθώς επιδιώκει να τους χρησιμοποιήσει ως μοχλό πίεσης απέναντι στο Ισραήλ.

Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι οι πολιτικές ισορροπίες στο Κόσοβο παραμένουν εύθραυστες και επηρεάζονται από ξένα κέντρα εξουσίας. Η πρώτη κυβέρνηση Κούρτι ανατράπηκε το Μάρτιο του 2020 μετά από πρόταση μομφής που κατέθεσε η τότε συγκυβερνών Δημοκρατική Λίγκα του Κοσόβου (LDK) και που ψηφίστηκε από την αντιπολίτευση.

Αναλυτές την απέδωσαν σε έμμεση παρέμβαση των ΗΠΑ που πίεζαν τον Κούρτι να καταργήσει τους δασμούς 100% που είχαν επιβληθεί στη Σερβία και όχι ένα ποσοστό τους. Ένα ερώτημα που εγείρεται είναι εάν θα αντιδράσει η αμερικανική κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, που δεν άλλαξε την μεταφορά της πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ που αποφάσισε η προηγούμενη κυβέρνηση.