Πως ο νέος Ψυχρός Πόλεμος επηρεάζει στις ρωσογερμανικές σχέσεις

Η Γερμανία γνωρίζει ότι δεν μπορεί να αποξενωθεί από τη Ρωσία. Οι Γερμανοί πιστεύουν πως η Ρωσία μπορεί να δώσει απαντήσεις σε κάποια από τα προβλήματα της χώρας τους, γεγονός που προσδίδει μία σχετική ευστάθεια στις ρωσογερμανικές σχέσεις. Μπορεί με τρόπο αξιόπιστο να τους τροφοδοτεί με σχετικά φθηνή ενέργεια. Επίσης, είναι μια δυνητική αγορά για τις εξαγωγές τους που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στις στάσιμες αγορές της ΕΕ.

Σχέση μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας υφίσταται μεν, αλλά είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ατελής και δύσκολη, όπως έχει δηλώσει και ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Χάικο Μάας. Υπό την ηγεσία του Πούτιν, η Μόσχα ξεκίνησε πολιτική και οικονομική διείσδυση σε χώρες των Βαλκανίων, αλλά και της κεντρικής Ευρώπης, στις οποίες υπάρχει παραδοσιακά ρωσική επιρροή. Επίσης βελτιώνει συνεχώς την αμυντική της ισχύ και παρεμβαίνει όλο και περισσότερο σε περιφερειακά προβλήματα.

Αυτό αντιτίθεται στους στρατηγικούς στόχους της Γερμανίας. Η βασική επιτακτική ανάγκη της είναι η διατήρηση της οικονομικής της ισχύος, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές. Χρειάζεται, όμως, να μεταφρασθεί και σε γεωπολιτική ισχύ. Προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι μερίδα του γερμανικού κατεστημένου αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να βελτιωθούν οι σχέσεις με τη Ρωσία.

Η επιδείνωση των σχέσεων Ανατολής-Δύσης πρέπει να διορθωθεί διαμέσου ενός ειλικρινούς διαλόγου και συνεχών διπλωματικών επαφών είχε δηλώσει ο πρόεδρος της Γερμανίας Σταϊνμάγιερ, στην επίσκεψή του στη Μόσχα το φθινόπωρο του 2017. Ως σοσιαλδημοκράτης αντιλαμβανόταν με επάρκεια το αμοιβαίο συμφέρον που θα προέλθει από τη βελτίωση των γερμανορωσικών σχέσεων. Άλλωστε η ιστορία αυτό δείχνει τουλάχιστον μετά το 1970.

Ασύμφορος ο νέος Ψυχρός Πόλεμος

Ως γνωστόν, υπάρχουν οι κυρώσεις στο διμερές εμπόριο Γερμανίας-Ρωσίας από το 2014 για το θέμα της Ουκρανίας. Φαίνεται ότι στη Γερμανία συνειδητοποιούν ότι ο νέος Ψυχρός Πόλεμος, που καθοδηγούν οι ΗΠΑ εναντίον της Ρωσίας, δημιουργεί προβλήματα στα γερμανικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα περισσότερο από ό,τι στα αντίστοιχα αμερικανικά.

Χαρακτηριστική είναι η παρέμβαση του πρώην Γερμανού καγκελάριου Σρέντερ (Forum Economico Euroasiatico, Verona, Οκτώβριος 2017) στην οποία ανέλυσει την απόκλιση των οικονομικών συμφερόντων της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Η ουσία των δηλώσεων του πρώην καγκελάριου μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: «Έχουμε ανάγκη μιας αγοράς για τις εξαγωγές μας και παράλληλα έχουμε ανάγκη εισαγωγής πόρων για την ανάπτυξη της βιομηχανίας μας». Η θέση αυτή στηρίζεται στη γενικότερη αντίληψή του ότι «οι ΗΠΑ επιθυμούν μια Ρωσία εξασθενημένη, αλλά το συμφέρον της Ευρώπης και της Γερμανίας είναι μια Ρωσία πιο δυνατή».

Σε αυτό το πλαίσιο φαίνεται ότι εντάσσεται και η συνάντηση αντιπροσωπείας των επικεφαλής των γερμανικών βιομηχανιών με τον πρόεδρο Πούτιν για τις μελλοντικές εξελίξεις στις σχέσεις των δύο χωρών, στο Σότσι τον Οκτώβριο 2017. Είχε διαπιστωθεί και από εκείνες τις συναντήσεις ότι οι Γερμανοί βιομήχανοι είναι αναφανδόν υπέρ της συνέχισης και της αναβάθμισης των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία.

Μάλιστα, την ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία οι Γερμανοί βιομήχανοι την εντάσσουν στο πλαίσιο αναπροσανατολισμού των διεθνών εμπορικών σχέσεων της Γερμανίας με κατεύθυνση την Κίνα και τον ευρωασιατικό χώρο. Η καγκελάριος Μέρκελ έχει μια επιθετική συμπεριφορά έναντι της Ρωσίας και διάκειται ευνοϊκά στη διατήρηση των κυρώσεων εναντίον της. Για το λόγο αυτό έχει κατά καιρούς δεχθεί πιέσεις από τους Γερμανούς επιχειρηματίες για αλλαγή στάσης και επανακαθορισμό των σχέσεων Βερολίνου-Μόσχας.

Ο Τραμπ και οι ρωσογερμανικές σχέσεις

Εξάλλου, μεγαλώνει η συνειδητοποίηση πρωτίστως στην Γερμανία, αλλά και στην ΕΕ γενικότερα, ότι η πολιτική του προέδρου Τραμπ “America First”, προκαλεί κόστος στους Γερμανούς και στους Ευρωπαίους στο βωμό των αμερικανικών στρατηγικών συμφερόντων. Ο νέος γύρος των κυρώσεων που είχε επιβάλει ο πρόεδρος Τραμπ στις αρχές του 2018, είχε συμπεριλάβει όλες τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που συνεργάζονται με τη ρωσική ενεργειακή εταιρεία Gazprom και τον αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος αποτελεί από τότε μέχρι σήμερα αντικείμενο όχι απλώς τριβών, αλλά σκληρής κόντρας ανάμεσα στις ΗΠΑ και στη Γερμανία.

Το γεγονός αυτό είχε προκαλέσει οργή στο Βερολίνο. Στη συνέχεια ήλθαν οι δασμοί στον χάλυβα και στο αλουμίνιο να χειροτερεύσουν περαιτέρω την κατάσταση. Όλο και περισσότερο φαίνεται να ενισχύεται η αντίληψη στις γερμανικές αρχηγεσίες ότι η μόνη δυνατή πορεία δράσης της Γερμανίας είναι κατ’ αρχάς η διατήρηση της Ενωμένης Ευρώπης κάτω από την δική τους ηγεσία.

Ταυτόχρονα προωθείται η αναζωογόνηση των οικονομικών συναλλαγών με τη Ρωσία αλλά και με τις χώρες του ευρωασιατικού χώρου, με πρώτη την Κίνα. Ειδικά, όμως, με την Κίνα εγείρονται ολοένα και περισσότερο εμπόδια και φραγμοί. Η Γερμανία, πάντως, ολοένα και περισσότερο επιδιώκει να επαναενσωματώσει στην πολιτική της και την γεωπολιτική διάσταση, η οποία μεταπολεμικά απουσίαζε για προφανείς λόγους.