Πώς βλέπουν οι Ιρανοί τον ρόλο της Τουρκίας και του Ισραήλ στη Συρία

Μάλιστα, κάποιες εφημερίδες κι ορισμένοι ιστότοποι κι αναλυτές του Ιράν εκφράζουν την άποψη ότι υπάρχει μια ακήρυχτη συμπαιγνία μεταξύ του Ερντογάν και του Νετανιάχου εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, που αποβλέπει κυρίως στο να πληγεί η ιρανική επιμελητειακή υποστήριξη προς τη λιβανική Χεζμπολά μέσω του συριακού εδάφους.

Ενδεικτικά, ο καθηγητής Μοχαμάντ Μαραντί, ο οποίος έχει στενούς δεσμούς με το περιβάλλον του Ιρανού ανώτατου ηγέτη κι έχει διατελέσει σύμβουλος της ιρανικής διαπραγματευτικής ομάδας για την αναβίωση της διεθνούς συμφωνίας για τον περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος επί προεδρίας Εμπραχίμ Ραϊσί, παρατήρησε ότι «ο Ερντογάν συνεργάζεται με τον Νετανιάχου για να καταλάβει τη βόρεια Συρία, και να σπάσει τις γραμμές ανεφοδιασμού της Αντίστασης». Επίσης, τόνισε ότι «το Ισραήλ κι ο Ερντογάν χρησιμοποίησαν για άλλη μια φορά την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, για να υπονομεύσουν τη Συρία και να σπάσουν τη σύνδεση μεταξύ της Χεζμπολά κι άλλων μελών του Άξονα της Αντίστασης».

Επίσης, ο πρώην βουλευτής Αλί Μοταχαρί σημείωσε ότι «η επίθεση των δυνάμεων που υποστηρίζονται από την Τουρκία εναντίον του συριακού στρατού στην επαρχία του Χαλεπίου αμέσως μετά την κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο ενισχύει την υποψία της συνεργασίας του Ερντογάν με τον Νετανιάχου, για να αποτραπεί ο εξοπλισμός της Χεζμπολά». Επιπλέον, ο ιρανικός ενημερωτικός ιστότοπος Εγτεσάντ ανάρτησε ένα άρθρο με τίτλο “Το τανγκό του Ερντογάν και του Νετανιάου στη Συρία”. Τέλος, το σαββατιάτικο πρωτοσέλιδο της συντηρητικής εφημερίδας Φαρχιχτεγκάν έχει ως κεντρικό θέμα την, κατά την εκτίμησή της, συνεργασία μεταξύ του Νετανιάχου και του Ερντογάν στο μέτωπο της Συρίας.

Οι ιρανικές αρχές αποφεύγουν προσώρας να εγκαλέσουν ονομαστικά την Τουρκία. Αντιθέτως, κάνουν λόγο για μια εν εξελίξει αμερικανο-ισραηλινή συνωμοσία. Ταυτόχρονα, όμως, κάποιοι αξιωματούχοι της χώρας, όπως φέρ’ ειπείν ο πρόεδρος της Βουλής κι ο Ιρανός πρέσβης στη Συρία, καυτηρίασαν εμμέσως πλην σαφώς τον ρόλο της Τουρκίας στην αναζωπύρωση του πολέμου στη βορειοδυτική Συρία. Στη δε έκτακτη επίσκεψή του στη Άγκυρα, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί, συνομίλησε με τον Τούρκο ομόλογό του για τις καταιγιστικές εξελίξεις στη Συρία. Στην κοινή συνέντευξη Τύπου τους, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών αναγνώρισε ότι «υπάρχουν κάποιες διαφωνίες με την Τουρκία, αλλά η συμβουλή μου είναι να βρεθεί λύση».

Τα διακυβεύματα του Ιράν στη Συρία

Μέχρι στιγμής, το Ιράν έχει ανακοινώσει ότι έχει χάσει τη ζωή του στα περίχωρα του Χαλεπίου ένας ανώτερος Ιρανός στρατιωτικός σύμβουλος της Δύναμης Γοντς των Φρουρών της Επανάστασης, ο ταξίαρχος Κιουμάρς Πουρχασεμί. Επίσης, επιβεβαίωσε ότι το προξενείο του στην εν λόγω συριακή πόλη δέχτηκε επίθεση, αλλά ταυτόχρονα έσπευσε να διευκρινίσει ότι έχει εκκενωθεί με ασφάλεια το προσωπικό του.

Η Τεχεράνη δεν πρόκειται να μείνει αδρανής στις εξελίξεις στη βορειοδυτική Συρία, καθότι θεωρεί ότι πλήττονται ζωτικά συμφέροντά της, για τα οποία έχει πληρώσει βαρύ τίμημα, τόσο σε αίμα, όσο και σε οικονομικούς πόρους. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με διαφορές ιρανικές εκτιμήσεις η Τεχεράνη φέρεται να έχει δαπανήσει περίπου 20-50 δισεκατομμύρια δολάρια, για να στηρίξει τον Άσαντ, στον μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο της Συρίας.

Το Χαλέπι έχει ιδιαίτερη σημασία για το Ιράν, καθότι βρίσκεται στη συμβολή κομβικών οδικών αξόνων, που είναι εξαιρετικά καίριοι για τον ανεφοδιασμό των στρατιωτικών του θέσεων, των ζωνών επιρροής του και των φίλιων παραστρατιωτικών οργανώσεών του στη Συρία και κατ’ επέκταση στον Λίβανο. Επίσης, το διεθνές αεροδρόμιο του Χαλεπίου, το οποίο κατέλαβαν εσχάτως οι αντικαθεστωτικοί, χρησιμοποιούνταν από το Ιράν, για να μεταφέρει διά αέρος στη Συρία πυρομαχικά κι όπλα.

Κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί ότι το Ιράν διαθέτει τρεις δυνητικούς χερσαίους διαδρόμους προς τη Μεσόγειο Θάλασσα. Αυτή τη στιγμή είναι ενεργός ο κεντρικός δρόμος στο συνοριακό πέρασμα Al Qaim – Al Bukamal, τον οποίο η Τεχεράνη χρησιμοποιεί σφόδρα για να μετακινεί φίλιες παραστρατιωτικές ομάδες κι όπλα τόσο στη Συρία, όσο και στον Λίβανο. Ο βόρειος κι ο νότιος διάδρομος είναι αμφότεροι προσώρας κλειστοί, καθότι τον, μεν, πρώτο έχουν σε γενικές γραμμές κλείσει – οι υποστηριζόμενοι από την Ουάσιγκτον –Κούρδοι της Συρίας και τον, δε, δεύτερο έχουν φράξει εντελώς οι ΗΠΑ με τη στρατιωτική βάση που διατηρούν στην περιοχή Αλ Τανφ, την οποία σημειωτέον ο Ντόναλντ Τραμπ στην πρώτη του προεδρική θητεία ήθελε αρχικά να εκκενώσει, αλλά τελικά επείσθη να μην το κάνει.

Η στρατηγική θέση του Χαλεπίου αποτυπώνεται ξεκάθαρα στον ανωτέρω χάρτη, αφού αποτελεί δυνητικά κομβικό σταθμό στον βόρειο διάδρομο, που φιλοδοξεί το Ιράν να διανοίξει (ξανά), και βρίσκεται επίσης στη συμβολή κρίσιμων οδικών αρτηριών και γραμμών επικοινωνίας που οδηγούν στα συριακά παράλια, αλλά και στη συριακή ενδοχώρα, ακολουθώντας την πορεία Χαλέπι-Χάμα-Χομς-Δαμασκός.

Ως εκ τούτου, στο στρατηγικό δόγμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η Συρία θεωρείται η ραχοκοκαλιά/ο χρυσός συνδετικός κρίκος του Άξονα της Αντίστασης, διότι εξασφαλίζει την αδιάλειπτη εδαφική πρόσβαση του Ιράν προς τον Λίβανο. Εν ολίγοις, κατοχυρώνει τη χερσαία ενότητα του Άξονα της Αντίστασης. Αυτή η χερσαία συνέχεια επιτρέπει στο Ιράν να εξοπλίζει αποτελεσματικότερα τη Χεζμπολά, η οποία συνιστά στο δόγμα ασφαλείας του την πρώτη γραμμή της προωθημένης άμυνάς του εναντίον τού Ισραήλ. Εάν η ανωτέρω εδαφική γέφυρα κοπεί, τότε θα αποδυναμωθεί ανεπανόρθωτα η Χεζμπολά και κατ’ επέκταση η αποτροπή του Ιράν. Γι’ αυτόν τον λόγο, λοιπόν, το Ιράν είναι ακλόνητο στην υποστήριξη του συστήματος Άσαντ, όπως εξάλλου επανέλαβαν αυτές τις ημέρες οι Ιρανοί αξιωματούχοι.

Πώς αναμένεται να αντιδράσει η Τεχεράνη στα γεγονότα;

Το Ιράν κατά πάσα πιθανότητα θα επιχειρήσει να καλύψει το κενό σε έμψυχο δυναμικό της Χεζμπολά στη Συρία, κινητοποιώντας μαζικά (για άλλη μια φορά) τη Σιιτική Διεθνή, ήτοι Ιρακινούς κι Αφγανούς μαχητές, οι οποίοι είναι εμπειροπόλεμοι και πολλοί αριθμητικά. Υπάρχει μια ανεξάντλητη δεξαμενή στρατολόγησης τόσο στο Ιράκ, το επονομαζόμενο «Κράτος των Πολιτοφυλακών», όσο και στην αφγανική κοινότητα μεταναστών στο Ιράν. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ενισχύσεις από ιρακινές ένοπλες ομάδες έχουν ήδη εισέλθει στη Συρία, για να υποστηρίξουν τον συριακό στρατό στα βορειοδυτικά της χώρας.

Ένας επιφανής Ιρανός αναλυτής πρότεινε ότι «σε απάντηση στις πρόσφατες εξελίξεις στο Χαλέπι, συμπεριλαμβανομένου του μαρτυρίου Ιρανών συμβούλων, το Ιράν θα πρέπει “κατά λάθος” να στοχεύσει τουρκικά παρατηρητήρια στην περιοχή». Υπενθυμίζεται ότι στην τελευταία τουρκική εισβολή στη Συρία, η οποία έλαβε χώρα στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου του 2020, η Άγκυρα κι η Τεχεράνη ενεπλάκησαν σε ένα σοβαρό αιματηρό επεισόδιο επί του πεδίου, που λίγο έλειψε να εξελιχθεί σε ανοικτή σύγκρουση.

Οι σκιώδεις σχέσεις του Ισραήλ 

Τούτων λεχθέντων, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε προσώρας με βεβαιότητα, αν πράγματι υπάρχει συντονισμός της Τουρκίας με το Ισραήλ στις τελευταίες επιχειρήσεις των αντικαθεστωτικών δυνάμεων στη βορειοδυτική Συρία. Δύναται, όμως, εύκολα να αντιληφθούμε ότι οι δύο χώρες έχουν ορισμένα κοινά συμφέροντα αυτήν τη στιγμή, όπως και προηγουμένως, όσον αφορά τη γειτονική τους πολύπαθη αραβική χώρα. Επιπροσθέτως, γνωστοποιήθηκε ότι στα μέσα Νοεμβρίου ο επικεφαλής της Σιν Μπετ μετέβη στην Τουρκία, για να συναντηθεί με τον Ιμπραήμ Καλίν, τον διευθυντή της Εθνικής Οργάνωσης Πληροφοριών (MIT). Προφανώς, δεν είναι δυνατό να ξέρουμε τι ακριβώς διαμείφθηκε.

Ωστόσο, οφείλουμε να έχουμε ευρύτερα κατά νου ότι το Τελ Αβίβ έχει κατά το παρελθόν παράσχει οπλισμό και περίθαλψη, και μάλιστα σε ισραηλινά νοσοκομεία, σε αντικαθεστωτικούς μαχητές της Συρίας που βρίσκονταν κοντά στα Υψίπεδα του Γκολάν, μεταξύ των οποίων και τζιχαντιστές του τότε Μετώπου Αλ Νούσρα, ένα πρόδρομο σχήμα της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ. Τα ανωτέρω έχουν αναδείξει δημοσιεύματα έγκυρων ΜΜΕ, αλλά κι έχουν παραδεχθεί κατά καιρούς παλαιότερα κορυφαίοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι, όπως o Γκάντι Έιζενκοτ, ενόσω ήταν αρχηγός του γενικού επιτελείου των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων, ο πρώην διευθυντής της Μοσάντ Εφραίμ Χαλεβί κι ο Μοσέ Γιαλόν, ενόσω ήταν υπουργός Αμύνης του εβραϊκού κράτους. Μάλιστα, ο τελευταίος διατράνωσε ανοικτά το 2016 ότι «στη Συρία, αν η επιλογή είναι μεταξύ του Ιράν και του Ισλαμικού Κράτους, επιλέγω το Ισλαμικό Κράτος».