Που πάει η Ιταλία χωρίς τον Σαλβίνι

Αλλάζει σελίδα η Ιταλία μετά την απόφαση για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης χωρίς τον Ματέο Σαλβίνι. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί την περιθωριοποίηση του επικεφαλής της Λέγκας, παραλλήλως όμως, και μια πιο διαλλακτική στάση της Ρώμης έναντι των Βρυξελλών.

Ο Κόντε έγινε δεκτός το πρωί από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Ματαρέλα, ο οποίος του ανέθεσε την εντολή σχηματισμού  κυβέρνησης. Αμέσως μετά, ο καθηγητής Κόντε εξέφρασε την ελπίδα ότι τις επόμενες ημέρες θα έχει έτοιμο έναν κατάλογο των υπουργών του που θα συμμετάσχουν σε αυτήν τις ερχόμενες ημέρες. Έδωσε μάλιστα και τις προτεραιότητες, τονίζοντας ότι η νέα κυβέρνηση πρέπει να ετοιμάσει αμέσως τον προϋπολογισμό και να αποτρέψει μια αύξηση του ΦΠΑ.

Ο σχηματισμός κυβέρνησης βγάζει την Ιταλία από την δίνη της πολιτικής κρίσης και αποτρέπει το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, τις οποίες ζητούσε, επιμόνως, ο Σαλβίνι. Ο πρόεδρος Ματαρέλα κατέβαλε, άλλωστε, κάθε δυνατή προσπάθεια να μην πάει η χώρα σε πρόωρες εκλογές, καθώς μια προσφυγή στις κάλπες το φθινόπωρο έκρυβε τον κίνδυνο να αναδειχθεί η Λέγκα ακόμη και αυτοδύναμη κυβέρνηση στην Ιταλία.

Νικητής ο Ματαρέλα

Οι σχέσεις του Ιταλού προέδρου με τον Σαλβίνι ήταν κάθε άλλο παρά καλές, από την έναρξη της διαδικασίας των διερευνητικών εντολών πριν έναν χρόνο και κάτι. Ο Ματαρέλα είχε αρνηθεί τότε την υπουργοποίηση του δεδηλωμένου εχθρού του ευρώ, Πάολο Σαβόνα, στο υπουργείο Οικονομικών, τον οποίο πρότεινε με ζέση η Λέγκα. Ο Ιταλός πρόεδρος αρνήθηκε επίσης να στηρίξει τον Σαλβίνι στην διαχείριση του εσωτερικού “σκανδάλου” της Λέγκας σχετικά με την διαχείριση κομματικών κονδυλίων, παρότι ο θερμόαιμος Μιλανέζος δεν είχε προσωπική ανάμιξη σε αυτό.

Έτσι, ο Ματαρέλα δεν έκρυψε τη χαρά του για τις εξελίξεις στην συνάντηση που είχε με τον Κόντε, τον οποίο υποδέχθηκε χαμογελαστός στο Προεδρικό Μέγαρο. Λίγη ώρα αργότερα, άλλωστε, ο Κόντε εξήλθε του Μεγάρου ως «εντολοδόχος πρωθυπουργός», έχοντας ξεφορτωθεί το “κακό παιδί” της ιταλικής πολιτικής σκηνής, Ματέο Σαλβίνι.

Τι σημαίνει όμως για την Ιταλία η αποχώρηση της Λέγκας από την κυβέρνηση και η στροφή των Πεντάστερων προς το Δημοκρατικό Κόμμα; Μια πρώτη απάντηση έδωσε ήδη ο Κόντε στις δηλώσεις που έκανε μετά την συνάντησή του με τον Ματαρέλα. Ο παραιτηθείς-εντολοδόχος πρωθυπουργός, περιγράφοντας το πρόγραμμά του το χαρακτήρισε ως σχέδιο ενός «νέου ανθρωπισμού» που θα αποσκοπεί στο να γίνει η Ιταλία «μια χώρα πιο δίκαιη και πιο ανταγωνιστική».

Ο “νέος ανθρωπισμός” 

Αυτός ο «νέος ανθρωπισμός» δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει όμως μια διαφορετική πολιτική στο μεταναστευτικό από αυτήν που επέβαλε ο Σαλβίνι ως υπουργός Εσωτερικών, πολλές φορές ερχόμενος σε σύγκρουση με στελέχη του Κινήματος Πέντε Αστέρων.Ο ντι Μάιο κατηγορήθηκε άλλωστε, στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με το Δημοκρατικό Κόμμα, ότι έφερνε προσκόμματα, επιζητώντας το υπουργείο Εσωτερικών.

Το Κίνημα Πέντε Αστέρων πλήρωσε την μεταναστευτική πολιτική του Σαλβίνι στις ευρωεκλογές, στις οποίες έχασε περίπου τους μισούς ψηφοφόρους του, και ο επικεφαλής τους θα ήθελε, ενδεχομένως, να καταδείξει τον πρωταίτιο και να αναδείξει το δικό του διαφορετικό προφίλ. Η πολιτική του επικεφαλής της Λέγκας στο μεταναστευτικό ήταν, ωστόσο, η αιτία για την οποία ο Τραμπ εκφράστηκε θετικά για τον Κόντε και την Ιταλία πριν έναν χρόνο, όταν υποδεχόταν τον Ιταλό πρωθυπουργό στην Ουάσινγκτον. Ήταν όμως μία από τις βασικές αιτίες, μαζί με την λιτότητα, που ανέδειξε τη Λέγκα πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές.

Στοιχεία αυτής της πολιτικής υιοθετήθηκαν, άλλωστε, και από την Κομισιόν (φύλαξη εξωτερικών συνόρων, διεύρυνση εντολής της FRONTEX, αναζήτηση χώρων υποδοχής εκτός ΕΕ), ειδικά μετά την διεθνοποίηση του μεταναστευτικού που πέτυχε ο Σαλβίνι, κλείνοντας τα ιταλικά λιμάνια για τα πλοία των ΜΚΟ.

Η “ανταγωνιστική” Ιταλία

Παροιμιώδης υπήρξε όμως και η αντιμετώπιση που είχαν, από τον Σαλβίνι, οι ευρωπαϊκές εντολές για την μείωση του ελλείμματος, ειδικά στην διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τον τρέχοντα προϋπολογισμό της Ιταλίας. Ο Σαλβίνι επέκρινε έντονα τους δημοσιονομικούς περιορισμούς που επιβάλλει η Κομισιόν, κάνοντας συχνά λόγο για επικυριαρχία της Κομισιόν στα κράτη-μέλη, η οποία πρέπει να σταματήσει.

Η «πιο ανταγωνιστική» Ιταλία όμως, που οραματίζεται και προανήγγειλε ο Κόντε, δείχνει μάλλον μια απόσταση από αυτές τις πολιτικές, παρότι ο εντολοδόχος πρωθυπουργός ανέφερε ότι στόχος του είναι να αποτρέψει την αύξηση του φόρου επί των πωλήσεων (ΦΠΑ). Η μείωση της φορολογίας ήταν άλλωστε το επιχείρημα του Σαλβίνι ότι η χώρα πρέπει να πάει σε πρόωρες εκλογές και η νέα κυβέρνηση, με ανανεωμένη λαϊκή εντολή, να προχωρήσει στη μείωση των φόρων, κόντρα στις απαιτήσεις των Βρυξελλών.

Το τραγικό στην υπόθεση είναι πάντως ότι οι Βρυξέλλες, όπως έγραψαν οι Financial Times, φέρονται να συζητούν πλέον  το ενδεχόμενο  αναθεώρησης των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, τροποποιώντας  διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας. Αυτό δηλαδή που επεδίωκε και υπερτόνιζε ο Σαλβίνι, στο πλαίσιο της “αντισυστημικής” κυβέρνησης της Λέγκας με τους Πεντάστερους.

Η αντισυστημική κυβέρνηση που στήριξαν η Λέγκα και το Κίνημα Πέντε Αστέρων, κυρίως λόγω της στάσης του Σαλβίνι, είχε δημιουργήσει, όμως, προσδοκίες και σε άλλους λαούς της Ευρώπης, ότι κάτι θα μπορούσε να αλλάξει στις Βρυξέλλες. Και σύμφωνα με τα παραπάνω πέτυχε κάτι. Αυτή η κυβέρνηση συνεργασίας είχε γίνει, ωστόσο, το σύμβολο του ευρωπαϊκού “λαϊκισμού” για το “ιερατείο” των Βρυξελλών, το οποίο τόνιζε συνεχώς το ετερόκλητο των δύο πόλων της.

Ετερόκλητη, κατά μία έννοια, είναι όμως και η νέα κυβέρνηση, την οποία στηρίζει το Κίνημα Πέντε Αστέρων, που προέκυψε μέσα από την αμφισβήτηση του ιταλικού πολιτικού συστήματος, και το Δημοκρατικό Κόμμα, που ήταν μέρος αυτού του συστήματος. Εκτός και αν οι Πεντάστεροι δεν εκφράζουν πλέον την αμφισβήτηση που εξέφρασαν το 2018. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως, ο αντισυστημικός χαρακτήρας, αργά ή γρήγορα, θα αποδοθεί εξ ολοκλήρου στον φαινομενικά χαμένο Σαλβίνι.