Πούτιν και Ερντογάν σε νέους ρόλους μετά τις αποφάσεις Τραμπ

Σε νέα φάση μπαίνουν οι ρωσοτουρκικές σχέσεις μετά την απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τους Αμερικανούς από την Συρία και να αναβαθμίσει τον ρόλο του Ερντογάν στην περιοχή. Ο Πούτιν παρά τον πάγο που έβαλε στα σχέδια του Τούρκου προέδρου για συνάντηση κρατάει ανοιχτή την πόρτα στην Άκυρα και ελπίζει σε συνέχιση της συνεργασίας.

Στην επιστολή που έστειλε προς τον Ερντογάν, ενόψει του νέου έτους, ο Πούτιν, παρότι επισημαίνει την «αποφασιστική», όπως την χαρακτηρίζει, συμβολή των δύο χωρών στην συριακή κρίση, δεν μένει μόνο σε αυτήν. Αντιθέτως εκφράζει την αισιοδοξία του για συνέχιση αυτής της συνεργασίας στην ενίσχυση της «ασφάλειας στην Ευρασία» και υπογραμμίζει τις καλές σχέσεις των δύο χωρών.

Ο Ρώσος πρόεδρος κάνει ειδική αναφορά στην ολοκλήρωση του υποθαλάσσιου τμήματος του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου TurkStream, αλλά και στην έναρξη της κατασκευής της πρώτης μονάδας του πυρηνικού σταθμού του Άκουγιου. Ο νέος ρόλος ωστόσο που δέχθηκε να αναλάβει ο Ερντογάν στην Συρία, αυτός της αναπλήρωσης του κενού ισχύος που αφήνει πίσω της η αμερικανική αποχώρηση, παραμένει στο τραπέζι.

Πόλεμος κατά των τρομοκρατών

Στην επιστολή του προς τον Ερντογάν, ο Πούτιν αναφέρει τον καθοριστικό ρόλο της Ρωσίας και της Τουρκίας στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας στη Συρία, αλλά και στην προώθηση μιας πολιτικής διευθέτησης στη χώρα, στο πλαίσιο της Συμφωνίας της Αστάνας. Αναφορά στην τρομοκρατία κάνει ο Ρωσος πρόεδρος και στην επιστολή του προς τον Άσαντ, υπογραμμίζοντας ότι η Μόσχα θα συνεχίσει να παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια στη Δαμασκό για την αντιμετώπιση των τρομοκρατών.

Ο Πούτιν δεν διευκρινίζει ωστόσο, αν αναφέρεται μόνο στο Ισλαμικό Κράτος, υπολείμματα του οποίου εξακολουθούν να δρουν, περιορισμένα, στην Συρία. Δεν διευκρινίζει επίσης αν υιοθετεί, και σε ποιον βαθμό, την τουρκική άποψη για τους τρομοκράτες στην Συρία, η οποία περιλαμβάνει κυρίως την κουρδική πολιτοφυλακή της YPG.

Το θέμα απασχόλησε και τις συνομιλίες που είχαν το Σάββατο στην Μόσχα οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών. Ο Τσαβούσογλου δήλωσε μετά την συνάντηση ότι «η Άγκυρα και η Μόσχα συμμερίζονται την άποψη για την αναγκαιότητα να εξαλειφθούν όλες οι τρομοκρατικές οργανώσεις στη Συρία», ενώ ο Λαβρόφ ανέφερε ότι οι  συνομιλίες αφορούσαν «τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, την επιστροφή των προσφύγων και άλλα θέματα ανθρωπιστικού ενδιαφέροντος».

Κλειδί οι Κούρδοι

Οι Ρώσοι δεν αντιμετωπίζουν τον Ερντογάν ως συνέχεια των Αμερικανών στην Συρία, καθώς προωθούν την άποψη ότι το όποιο κενό δημιουργείται θα πρέπει να καλυφθεί από την επίσημη κυβέρνηση της Δαμασκού.

Αποφεύγουν όμως να υιοθετήσουν, στις επίσημες δηλώσεις τουλάχιστον, και το «όλες» που επισημαίνουν οι Τούρκοι αξιωματούχοι, όταν αναφέρονται στις τρομοκρατικές οργανώσεις που δρουν στην Συρία. Στο παρασκήνιο μάλιστα στηρίζουν τον διάλογο των Κούρδων με τον Άσαντ, ειδικά μετά την έκκληση των πρώτων προς την Δαμασκό να αναλάβει τον έλεγχο της Μανμπίτζ στην βόρεια Συρία, εξαιτίας του κινδύνου τουρκικής εισβολής.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου άλλωστε επιβεβαίωσε, το Σάββατο, την παρουσία του συριακού στρατού στην πόλη. Κάτι που είχαν αμφισβητήσει νωρίτερα οι Αμερικανοί, παρά την ανακοίνωση του, καλά πληροφορημένου συνήθως, Συριακού Παρατηρητηρίου, το οποίο ανέφερε ότι ο συριακός στρατός έχει αναπτυχθεί βόρεια και δυτικά της Μάνμπιτζ, αποκόπτοντας την πόλη από τα τα εδάφη που ελέγχουν   αντικαθεστωτικοί αντάρτες που στηρίζει η Τουρκία.

Άλλο Αφρίν, άλλο Μανμπιτζ

Η αναβάθμιση του Ερντογάν από τον Τραμπ δεν έχει γίνει αποδεκτή από την Μόσχα, κάτι που είναι εμφανές στις τελευταίες κινήσεις των Ρώσων στην Συρία. Ο Πούτιν έδωσε τον περασμένο Μάρτιο την συναίνεσή του στον Ερντογάν να μπει στις περιοχές των Κούρδων στο Αφρίν, δεν αναμένεται όμως να κλείσει εύκολα τα μάτια για την Μανμπίτζ.

Από τον Μάρτιο μέχρι τώρα άλλωστε έχουν αλλάξει πολλά και κυρίως μεσολάβησε το Ελσίνκι. Μετά την συνάντηση Πούτιν-Τραμπ στην φινλανδική πρωτεύουσα οι Αμερικανοί περιόρισαν τις επιχειρήσεις τους στην Συρία, ενώ ο υποστηριζόμενος από τους Ρώσους συριακός στρατός ανακαταλάμβανε, την μία μετά την άλλη, τις επαρχίες της χώρας. Αλλού με μάχες και αλλού με τοπικές συμφωνίες.

Η Μάνμπιτζ είναι μια πόλη στρατηγικής σημασίας, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, στην οποία έχουν αναπτυχθεί κουρδικές δυνάμεις από το 2016. Στην ίδια περιοχή παραμένουν ωστόσο Γάλλοι στρατιώτες και επίλεκτες αμερικανικές δυνάμεις, οι οποίες πρόκειται να αποχωρήσουν. Ο Ερντογάν έχει απειλήσει με εισβολή, προκειμένου να φύγουν οι Κούρδοι, την οποία ωστόσο ανέστειλε, μέχρι να φύγουν οι Αμερικανοί. Από την πλευρά τους οι Ρώσοι φέρονται διατεθειμένοι να την αποτρέψουν, μέσω του Άσαντ, αλλά συζητούν με την Άγκυρα την νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στην περιοχή με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων.

Μια ρωγμή στην Αστάνα

«Καταλήξαμε σε συμφωνία για το πώς θα συνεχίσουν οι στρατιωτικοί εκπρόσωποι της Ρωσίας και της Τουρκίας να συντονίζουν τις ενέργειές τους υπό αυτές τις νέες συνθήκες, με στόχο την οριστική εξάλειψη της τρομοκρατικής απειλής στη Συρία», δήλωσε το Σάββατο ο Λαβρόφ. Η δήλωση αυτή δεν έχει τον κατηγορηματικό τόνο των δηλώσεων που έκανε η εκπρόσωπός του, πριν λίγες ημέρες, όταν ανέφερε ότι με βάση το Διεθνές Δίκαιο, απ’ όπου φεύγουν οι Αμερικανοί θα πρέπει να αναλαμβάνει ο Άσαντ. Δεν υποδηλώνει όμως και παραίτηση από την υποστήριξη ενός πιο αναβαθμισμένου ρόλου του Άσαντ και σε αυτήν την περιοχή.

Το γεγονός είναι πάντως, ότι με την απόφασή του ο Τραμπ μετέθεσε το πρόβλημα σε άλλους. Οι διαφωνίες και τα διαφορετικά συμφέροντα των τριών χωρών που μετέχουν στην Συμφωνία της Αστάνα (Ρωσία,Τουρκία, Ιράν) αργά ή γρήγορα θα βγουν στην επιφάνεια, προκαλώντας ρωγμές, τριβές και ενδεχομένως εντάσεις.

Ήδη, στην αναβάθμιση του Ερντογάν από τον Τραμπ απάντησε ο Πούτιν, εκφράζοντας την ελπίδα για συνέχιση της συνεργασίας στην ενίσχυση της «ασφάλειας στην Ευρασία». Ο Ρώσος πρόεδρος καθιστά έτσι τον Ερντογάν, αν όχι «τοποτηρητή», σημαντικό περιφερειακό παράγοντα. Το ερώτημα ωστόσο είναι αν ο ίδιος ο Ερντογάν θα αρκεστεί στον ρόλο του «υπηρέτη δύο αφεντάδων» ή αν θα συνεχίσει  το δικό του παιχνίδι.