Σάντσεθ, ένας “άσσος” σε σημαδεμένη τράπουλα

Η συνέχιση του πολιτικού αδιεξόδου στην Ισπανία διαφαίνεται ως το μοναδικό σίγουρο αποτέλεσμα των εκλογών της Κυριακής, στις οποίες οδηγείται ο απερχόμενος σοσιαλιστής πρωθυπουργός Σάντσεθ, μετά την αποτυχία του να σχηματίσει κυβέρνηση. Η καταλανική κρίση, η οποία γνώρισε τις προηγούμενες ημέρες νέα δυναμική έξαρση, και ο απόηχος από την απόφαση για την εκταφή του δικτάτορα Φράνκο κυριαρχούν στον προεκλογικό λόγο και, όπως όλα δείχνουν, επηρεάζουν το αποτέλεσμα. Τα παραπάνω όμως, σε συνδυασμό με τις πολιτικές λιτότητας των προηγούμενων ετών και το μεταναστευτικό, φέρνουν τον Σάντσεθ και την Ισπανία αντιμέτωπους και με έναν νέο παίκτη: το ακροδεξιό  Vox.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι ηγέτες των πέντε μεγαλύτερων κομμάτων προσέρχονται απόψε στη μία και μοναδική τηλεμαχία τους, ενόψει των εκλογών της 10ης Νοεμβρίου. Στόχος των αρχηγών είναι να πείσουν τη μεγάλη μάζα των αναποφάσιστων ψηφοφόρων, ενώ κεντρικό θέμα της αντιπαράθεσης παραμένει η Καταλονία και οι μετεκλογικές συνεργασίες.

Σήμερα όμως είναι και η τελευταία ημέρα δημοσιοποίησης δημοσκοπήσεων και τρεις από αυτές δείχνουν ότι καμία από τις ευρύτερες παρατάξεις, Σοσιαλιστές και Λαϊκό Κόμμα, δεν εξασφαλίζουν εκείνη την κοινοβουλευτική πλειοψηφία που θα τους επέτρεπε να σχηματίσουν κυβέρνηση. Οι προβλέψεις αυτές καθιστούν ακόμη πιο πιθανό το ενδεχόμενο να παραταθεί και μετά τις εκλογές  το πολιτικό αδιέξοδο που ταλανίζει τους τελευταίους μήνες την Ισπανία.

Κυνηγώντας το ακροδεξιό Vox 

Όλες οι δημοσκοπήσεις, οι τρεις τελευταίες και οι περισσότερες των προηγούμενων ημερών, συγκλίνουν σε τρεις βασικές τάσεις: την πτώση των ποσοστών του Σοσιαλιστικού κόμματος, την ακόμη μεγαλύτερη πτώση των φιλελεύθερων Ciudadanos και την θεαματική άνοδο του ακροδεξιού Vox. Παρά τις απώλειες, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τον Σάντσεθ να κρατάει την πρωτιά και να κερδίζει περίπου 120 από τις 350 έδρες του κοινοβουλίου.

Την ίδια ώρα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) έχει θέσει ως στόχο την εξασφάλιση του 30% των ψηφισάντων, ένα ποσοστό που του επιτρέπει να παραμείνει κυρίαρχο και να μοιράσει την τράπουλα. Το ποσοστό αυτό όμως οι Σοσιαλιστές το συγκέντρωσαν μόνο σε δημοσκοπήσεις που δεν είχαν λάβει υπόψη την παράμετρο Καταλονία και, κυρίως, είχαν προηγηθεί της απόφασης του Ανωτάτους Δικαστηρίου για την καταδίκη των αυτονομιστών ηγετών.

Από την πλευρά του, ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) Πάβλο Κασάδο κυνηγά τις 100 έδρες, προκειμένου να εξασφαλίσει μεγαλύτερες δυνατότητες στους μετεκλογικούς ελιγμούς. Οι δημοσκοπήσεις, ωστόσο, δεν του δίνουν πολλές ελπίδες, παρότι καταγράφουν μια άνοδο των ποσοστών του κόμματός του. Το Λαϊκό Κόμμα έχει κάποιες επιστροφές ψηφοφόρων, κυρίως από τους φιλελεύθερους Ciudadanos, οι οποίοι δέχονται την μεγαλύτερη πίεση και καταγράφουν σημαντικές απώλειες, όχι όμως εκείνες που θα το καθιστούσαν ρυθμιστή των εξελίξεων.

Στις ψήφους των Ciudadanos προσβλέπουν όμως και οι Σοσιαλιστές, καθώς η κάνουλα των διαρροών από τους Αριστερούς Podemos του Πάβλο Ιγκλέσιας έχει κλείσει, μετά τις αποτυχημένες προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας. Μια αποτυχία που η Αριστερά χρεώνει εξ ολοκλήρου στον Σάντσεθ και κυρίως στην επιμονή του να έχει την στήριξη των Podemos σε μια κυβέρνησή του, στην οποία όμως δεν θα συμμετείχαν στελέχη τους.

Το μεγάλο πρόβλημα για το Λαϊκό Κόμμα είναι η θεαματική άνοδος του ακροδεξιού Vox, το οποίο ανέρχεται στην τρίτη θέση, εξασφαλίζοντας, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, από 40-46 έδρες. Αν και απέχει ακόμη αρκετά από το να ανατρέψει το δίπολο κεντροδεξιάς-κεντροαριστεράς που επικράτησε στην πρόσφατη μεταδικατατορική ιστορία της Ισπανίας, το Vox συμβάλλει σημαντικά στην αποδυνάμωση του Λαϊκού Κόμματος. Κάτι ανάλογο συνέβη και στον κεντροαριστερό πόλο με την αποδυνάμωση των Σοσιαλιστών από τους Podemos.

Ρυθμιστής η Καταλονία 

Με δεδομένες αυτές τις τάσεις στην ισπανική κοινωνία και ενώ η Καταλανική κρίση παραμένει ρυθμιστής, ο Σάντσεθ έκανε μια ακόμη πιο συντηρητική στροφή το προηγούμενο διάστημα, προσδοκώντας την προσέλκυση κεντρώων ψηφοφόρων. Το ίδιο αναμένεται να κάνει και στην τηλεμαχία, προσβλέποντας πλέον στο, καταμετρημένο στις εκλογές του Απριλίου, 10% των ψηφοφόρων που αποφασίζει την τελευταία στιγμή.

Ο Σάνστσεθ  θα κρατήσει μέχρι την Κυριακή τον αυστηρό τόνο του εγγυητή της ενότητας του ισπανικού κράτους, υπερτονίζοντας παραλλήλως, ότι η δική του μετριοπαθής στάση είναι ο μοναδικός δρόμος για την εξασφάλιση της σταθερότητας και της συνέχειας. Τους τόνους, στην πορεία προς τις κάλπες, αναμένεται να σηκώσει όμως και ο Κασάδο, κατηγορώντας τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό ότι δεν αντιμετωπίζει δραστικά τους Καταλανούς αυτονομιστές.

Ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος θα τονίσει ιδιαίτερα την απροθυμία του Σάντσεθ να εφαρμόσει το Άρθρο 155 του Συντάγματος (αν και το υπαινίχθηκε σε παλαιότερες δηλώσεις του) για την αναστολή του αυτόνομου καθεστώτος της Καταλονίας. Ο Κασάδο γνωρίζει  βεβαίως δύο βασικά πράγματα: ότι όποιος το κάνει αυτό αργά ή γρήγορα πάει στο σπίτι του να βρει τον Ραχόι και ότι ο μόνος κερδισμένος από την “υπόθεση Καταλονία” είναι για την ώρα το ακροδεξιό Vox.

Το Vox, το οποίο συμμετέχει ήδη στις τοπικές κυβερνήσεις της Ανδαλουσίας, της Μαδρίτης και της Βαλένθιας, και ο ηγέτης του Σαντιάγο Αμπασκάλ κηρύσσουν την κατάργηση της αυτονομίας της Καταλονίας. Μάλιστα, μπροστά στην δημοσκοπική άνοδο της ακροδεξιάς, ο Κασάδο έχει επικεντρωθεί το τελευταίο διάστημα στη λογική της “μη χαμένης ψήφου”, καλλιεργώντας παραλλήλως την ιδέα της «Ενιαίας Δεξιάς». Μια ιδέα, που κατά τον ίδιο μπορεί να οδηγήσει, ακόμη και σε μια κεντρική κυβέρνηση στα πρότυπα των παραπάνω τοπικών κυβερνήσεων.

Η όλη συζήτηση θυμίζει “λογαριασμό, χωρίς τον ξενοδόχο”, αν δεν ληφθεί υπόψη η στάση των Καταλανών ψηφοφόρων, η οποία αναμένεται να είναι καθοριστική. Το μεγάλο ερώτημα είναι βεβαίως εδώ, αν οι πολίτες της Καταλονίας θα ακολουθήσουν τα προγράμματα των κυρίαρχων κομμάτων της ισπανικής πολιτικής σκηνής ή αν θα στραφούν προς τους αυτονομιστικούς πολιτικούς σχηματισμούς. Πολλά θα κριθούν πάντως και από την σημερινή επίσκεψη του βασιλιά Φελίπε στην Βαρκελώνη, εξαιτίας της οποίας οι αυτονομιστές έχουν καλέσει ήδη του πολίτες σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας.