Στη Γάζα σκοτώθηκε η λύση των δύο κρατών

Λίγο πριν την έναρξη των χερσαίων επιχειρήσεων στη Γάζα ο επικεφαλής του ισραηλινού στρατού είχε εμφατικά δηλώσει ότι μετά την επέμβαση των ισραηλινών δυνάμεων «η Γάζα δεν θα είναι πια η ίδια». Η δήλωση του αποτελούσε ερωτηματικό μόνο για όσους και όσες δεν γνωρίζουν το πως λειτουργεί το Ισραήλ.

Σήμερα η Γάζα αποτελεί μια ουδέτερη ζώνη, έχει καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η επιστροφή των αμάχων. Σε ποιες εστίες άραγε; Η ανάλυση του Associated Press στις 9 Οκτωβρίου είχε τίτλο “Gaza is in ruins after Israel’s yearlong offensive. Rebuilding may take decades”. Είναι σαφές ότι είναι αδύνατη η επιστροφή των προσφύγων. Η καταστροφή είναι σχεδόν ολοκληρωτική, γεγονός που παραπέμπει στη δήλωση του επικεφαλής του ισραηλινού στρατού.

Το 66% της οικιστικής ζώνης είναι κατεστραμμένη, ενώ έχουν καταστραφεί το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης. Το 80% των νοσοκομείων έχει καταστραφεί και ακόμα περισσότερο το οδικό δίκτυο. Τα παραπάνω έχουν σημασία με βάση τον προφανή στόχο να δημιουργηθεί μία “ουδέτερη ζώνη”, ώστε να ενισχυθεί η ασφάλεια της χώρας. Είναι σαφές ότι το μέγεθος της καταστροφής δεν ήταν μία τυχαία επιλογή. Και η βίαιη μετακίνηση των άμαχων μάλλον δεν ήταν μία “παράπλευρη απώλεια”.

Ο νέος Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι η λύση δύο κρατών δεν είναι εφικτή, ρεαλιστική. Την ίδια στιγμή υπουργός του  Νετανιάχου ζήτησε την προσάρτηση της Δυτικής Όχθης, άλλη μία επιλογή που καταδεικνύει τον πειρασμό κύκλων της ισραηλινής ηγεσίας. Αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που ο πλέον ισχυρός εταίρος του Ισραήλ, οι ΗΠΑ, βρίσκονται σε ένα στάδιο μετάβασης, γεγονός που έχει τη δική του σημειολογία.

Τέλος στην λύση των δύο κρατών

Αν η γεωγραφία καθορίζει σε σημαντικό βαθμό το περιβάλλον ασφαλείας μίας χώρας, τότε οι επιλογές του Ισραήλ καταδεικνύουν δύο προτεραιότητες. Η πρώτη αφορά την εξουδετέρωση σε (τουλάχιστον) μεσοπρόθεσμη βάση των στρατιωτικών και επιχειρησιακών δυνατοτήτων των proxy του Ιράν να πλήξουν τη χώρα. Η δεύτερη είναι η δημιουργία μίας buffer zone στα σύνορα του. Οι επιλογές αυτές ουσιαστικά ακυρώνουν την όποια προοπτική για επίλυση του ζητήματος με τη δημιουργία δύο κρατών.

Οι προτάσεις από πλευράς Ευρωπαίων και Αμερικανών αξιωματούχων για λύση δύο κρατών δεν διαμορφώνεται πλέον με όρους ρεαλισμού. Μια τέτοια επιλογή από πλευράς ισραηλινής ηγεσίας θα ήταν ανορθολογική. Υπό τις παρούσες συνθήκες, η δημιουργία ενός Παλαιστινιακού κράτους θα δημιουργούσε όχι μόνο de facto, αλλά και de jure ένα ζήτημα ασφαλείας για το Ισραήλ. Μία κρατική οντότητα που θα αποτελούσε προπύργιο τρομοκρατικής δράσης. Και επιπλέον μία οντότητα την οποία νόμιμα ή νομιμοφανώς θα χρηματοδοτούσαν τρίτες χώρες.

Οι δηλώσεις από πλευράς ΗΠΑ δίνουν το στίγμα για τα μέτωπα που προσπαθεί να κλείσει το Τελ Αβίβ. Ο Robert Wilkie, με αρμοδιότητες αυτό το μεταβατικό στάδιο στο επιτελείο του Τραμπ στο Πεντάγωνο, δήλωσε ότι το Ισραήλ πρέπει να «τελειώσει τη δουλειά» με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Για άλλη μία φορά η προσέγγιση θέτει έναν μεσοπρόθεσμο/μακροπρόθεσμο στόχο. Αυτό περιγράφει με ενάργεια την πολιτική του Ισραήλ στα ζητήματα ασφαλείας που αντιμετωπίζει: Την επιχειρησιακή εξουδετέρωση των ιρανικών proxy και τη διαμόρφωση ενός στοιχειώδους καθεστώτος ασφαλείας.

Αυτό δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί με την αποδοχή της προοπτικής μίας λύσης δύο κρατών που θα προσέφερε de jure εδαφική βάση σε εν δυνάμει τρομοκράτες και μία αποδυναμωμένη και διεφθαρμένη παλαιστινιακή διοίκηση. Υπό αυτό το πρίσμα θα πρέπει να ερμηνευτεί και η δήλωση του Νετανιάχου ότι «ο πόλεμος στη Γάζα αποτελεί μία σύγκρουση ανάμεσα σε αυτούς που αποθεώνουν το θάνατο και αυτούς που προστατεύουν τη ζωή».

Η επόμενη μέρα

Η διαχείριση της επόμενης μέρας του πολέμου δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνει σχέδια για τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους. Η σύγκρουση και οι δραματικές απώλειες μεταξύ των αμάχων δεν αποτελούν αυτό που στη θεωρία διαχείρισης και επίλυσης συγκρούσεων προσδιορίζεται ως η «ώριμη στιγμή»(the ripe moment). Το μέγεθος της καταστροφής και η βαρβαρότητα της παρούσας σύγκρουσης έφερε δεκαετίες πίσω τη διαδικασία «επούλωσης των πληγών» (healing process), ενώ είναι πιθανόν να δημιουργήσει μία νέα γενιά εν δυνάμει τρομοκρατών της Χαμάς. Αυτή είναι μία διάσταση που υποβαθμίζουν δραματικά οι Ισραηλινοί μη λαμβάνοντας υπόψη τις παράπλευρες απώλειες μεταξύ των άμαχων Παλαιστίνιων.

Ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών Matthew Miller αναφέρθηκε σε μία λύση στα πλαίσια της οποίας θα δημιουργηθεί μία «λύση που θα επιτρέψει στους Παλαιστίνιους να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους και πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους χωρίς την τυραννία της Χαμάς». Ουσιαστικά περιγράφει μία εξιδανικευμένη κατάσταση στα πλαίσια της οποίας η μοίρα των Παλαιστινίων θα έρθει στα χέρια μίας πραγματικά ανεξάρτητης Αρχής, ενώ θα θέσει στο περιθώριο τα ακραία στοιχεία. Δύο συνθήκες καθόλου ρεαλιστικές…