Στο καναβάτσο ο «σουλτάνος» – Ανοιχτά όλα τα μέτωπα για τον Ερντογάν

Σε μια από τις χειρότερες φάσεις της δείχνει να βρίσκεται η Τουρκία, καθώς οι προκλητικές πολιτικές του Ερντογάν την οδηγούν σε αποκλεισμό. Οι πιέσεις είναι έντονες σε όλα τα μέτωπα που έχει ανοίξει ο Τούρκος πρόεδρος. Μέτωπα, τα οποία αφορούν εκτός από την κατάσταση στην νοτιοανατολική Μεσόγειο, τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, αλλά και τις εξελίξεις στην Συρία.

Το νέο χαστούκι για τον Ερντογάν ήρθε την Τρίτη από την ΕΕ, όταν το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, εκτός από τις ήδη «παγωμένες» ενταξιακές διαδικασίες, «πάγωσε» και την συζήτηση για την τελωνειακή σύνδεση ΕΕ-Τουρκίας. Το σημαντικότερο της απόφασης των υπουργών εξωτερικών των 28 είναι βεβαίως, ότι για πρώτη φορά ζητά την λήψη μέτρων κατά της Άγκυρας για παραβίαση κανόνων του Διεθνούς Δικαίου.

Η απόφαση ζητάει επιτακτικά από την Κομισιόν και από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να υποδείξουν «χωρίς καθυστέρηση επιλογές για κατάλληλα μέτρα» προς την Τουρκία, με σκοπό η ΕΕ να «είναι έτοιμη να ανταποκριθεί κατάλληλα και με πλήρη αλληλεγγύη προς την Κύπρο». Έτσι, έρχεται να απομονώσει ακόμη περισσότερο την Άγκυρα, η οποία δείχνει εγκλωβισμένη στις επιλογές του Ερντογάν για ρήξη σε όλα τα πεδία.

Μπάζει νερά ο «Πορθητής»

Αν και ο Τούρκος πρόεδρος, σχολιάζοντας την απόφαση, δήλωσε ότι θα υποστηρίξει με σθένος τα δίκαια της Τουρκίας και των τουρκοκυπρίων στην Ανατολική Μεσόγειο, η αλλαγή στάσης της ΕΕ αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα. Τόπο φαίνεται ότι πιάνουν όμως και οι κινήσεις της Λευκωσίας, καθώς μετά την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης ξένες εταιρείες που συνεργάζονται με την Άγκυρα αρχίζουν να «εγκαταλείπουν το σκάφος».

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φιλελεύθερου», η Baker Hughes, μία από τις τρεις διεθνείς εταιρείες που εξακολουθούσαν να συμμετέχουν στην πρώτη γεώτρηση του «Πορθητή» στην Αττάλεια, αλλά και στα πρώτα στάδια της παράνομης γεώτρησης στην κυπριακή ΑΟΖ, έληξε την συνεργασία της. Η εν λόγω εταιρία μάλιστα φέρεται να επικαλείται «παράνομη δραστηριότητα που δεν προβλέπεται στη σύμβασή της με την Τουρκική Ανώνυμη Εταιρεία Πετρελαίων (TPAO)».

Η κατάσταση δυσκολεύει ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι προβλήματα υπάρχουν και με τις άλλες δύο εταιρίες που παραμένουν στην συμφωνία. Η μία από αυτές, η  Weatherford International, βρίσκεται σε κατάσταση πτώχευσης και αντιμέτωπη με περιορισμούς που της έχει επιβάλλει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, ενώ η τρίτη μπορεί να παρέχει μόνο περιορισμένης εμβέλειας υπηρεσίες.

Πριν  από λίγες ημέρες άλλωστε, είχε αποχωρήσει και άλλη ξένη εταιρεία, η οποία παρείχε, υπεργολαβικά, υπηρεσίες στο γεωτρύπανο. Η αποχώρηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα, η Τουρκική Ανώνυμη Εταιρεία Πετρελαίων και ο «Πορθητής» να μείνουν μόνον με δύο εταιρίες στην γεώτρηση δυτικά της Πάφου.

Οικονομικός κλοιός

Το ενδεχόμενο λήψης μέτρων από την ΕΕ και ακόμη περισσότερο οι πιθανολογούμενες αμερικανικές κυρώσεις, εξαιτίας της αγορά των ρωσικών S-400, δημιουργούν παραλλήλως ένα εκρηκτικό μείγμα για την τουρκική οικονομία. Η τουρκική λίρα σημείωσε σήμερα νέα πτώση, φτάνοντας ακόμη και τις 5,9250 λίρες ανά δολάριο.

Αφορμή ήταν το δημοσίευμα του Bloomberg, ότι οι Αμερικανοί εξετάζουν την επιβολή κυρώσεων που θα μπορούσαν να πλήξουν τουρκικές αμυντικές εταιρίες, με την μέθοδο της αποκοπής τους από το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη ανακοινώσει, άλλωστε, ότι η αγορά των S-400 συνεπάγεται κυρώσεις. Ερντογάν και Μόσχα επιμένουν ωστόσο ότι η δουλειά είναι τελειωμένη.

Χτύπημα στις τουρκικές τράπεζες έδωσε όμως την Τρίτη και ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, υποβαθμίζοντας το μακροπρόθεσμο αξιόχρεο 18 από αυτές. Η κίνηση αυτή αποτελεί συνέχεια της απόφασης του Moody’s να υποβαθμίσει (την 14^η Ιουνίου) το αξιόχρεο του τουρκικού δημοσίου στη βαθμίδα B1 (από Ba3), διατηρώντας την αρνητική προοπτική.

Την ίδια ώρα η χώρα βυθίζεται στην ύφεση, ο πληθωρισμός έχει φτάσει στο 20% και ο Ερντογάν χάνει αυτό για το οποίο φημιζόταν από το 2003, όταν ανέλαβε την εξουσία, αρχικά ως πρωθυπουργός και στη συνέχεια ως πρόεδρος. Την εικόνα δηλαδή του πολιτικού, ο οποίος έφερε στην χώρα την σταθερότητα και την ανάπτυξη. Μεγάλος κίνδυνος εξακολουθεί να είναι το άνοιγμα των τουρκικών επιχειρήσεων σε ξένες πιστώσεις και το γεγονός αυτό, συ συνδυασμό με την ύφεση και την πτώση της λίρας, καθιστά καταλυτικές, τις πιθανές πλέον, αμερικανικές κυρώσεις για την αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο όμως, η αγορά των S-400 αναδεικνύεται ως το κομβικό σημείο των αμερικανοτουρκικών σχέσεων , αν και υπάρχουν  και άλλα ανοιχτά ζητήματα, όπως η διαφορετική αντιμετώπιση των κυρώσεων κατά του Ιράν και η κατάσταση στην Συρία. Παραλλήλως όμως, η αγορά των S-400 είναι «κομβικό σημείο» και για τις ρωσοτουρκικές σχέσεις.

Το μέτωπο της Συρίας

Άγκυρα και Μόσχα έχουν αναβαθμίσει το τελευταίο διάστημα όλο το πλέγμα των διμερών σχέσεων και θεωρητικά έχουν μια καλή συνεργασία στην Συρία, παρά τις κατά καιρούς εντάσεις. Έτσι, αν και δεν έχει ξεπεραστεί από την Τουρκία ο ρωσικός πάγος για την «ζώνη ασφαλείας» στην βόρεια Συρία, ο Ερντογάν δεν αναφέρεται πλέον τόσο συχνά σε αυτήν.

Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις δοκιμάζονται όμως και στην Ιντλίμπ, όπου τις τελευταίες εβδομάδες, οι Τούρκοι ισχυρίζονται ότι έχουν γίνει στόχος των κυβερνητικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από τη Ρωσία. Το γεγονός μάλιστα, ότι ο υπουργός Εξωτερικών της Συρίας, στο πλαίσιο  μιας συροκινεζικής προσέγγισης, απηύθυνε από το Πεκίνο ευθέως το ερώτημα στην Άγκυρα «τι θέλει να κάνει στην Συρία» και «αν στηρίζει τρομοκράτες» βάζει σε άλλη διάσταση την ρωσοτουρκική συνεργασία. Είναι σχεδόν αυτονόητο άλλωστε, ότι η Δαμασκός δεν θα έπαιρνε μια τέτοια πρωτοβουλία, χωρίς να ενημερώσει την σύμμαχο Μόσχα.

Από την πλευρά τους οι Αμερικανοί «παίζουν» με την ρωσοτουρκική συνεργασία και επιδιώκουν, κάθε φορά που τους δίνεται η δυνατότητα, να προκαλέσουν νέες ρωγμές. Την Τρίτη έφεραν βιαστικά το θέμα της Ιντλίμπ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και ο Γκουτέρες κάλεσε την Άγκυρα και την Μόσχα να σταματήσουν την καταστροφή και να σταθεροποιήσουν την κατάσταση στην συριακή επαρχία. Η συζήτηση ωστόσο έδειξε ότι η Μόσχα επιμένει ότι η ρωσοτουρκική συμφωνία για την Ιντλίμπ τηρείται και ότι οι Ρώσοι και ο Άσαντ δεν βομβαρδίζουν υποδομές. Κάτι όμως που αρνήθηκε ο Τούρκος αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ.

Μέσα σε όλο αυτό το πλέγμα, ο Ερντογάν συνεχίζει στο εσωτερικό το κυνήγι των γκιουλενιστών, ενώ πηγαίνει την Κυριακή σε επαναληπτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, σε μια προσπάθεια ανάκτησής της από τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης Ιμάμογλου. Μια δεύτερη ήττα στην Πόλη ενδέχεται να ανοίξει και άλλα μέτωπα για τον «σουλτάνο», καθώς θα είναι πολύ δύσκολο γι αυτόν, να ευτελίσει και άλλο την διαδικασία, πηγαίνοντας σε έναν …τρίτο γύρο.