Στρατηγική στροφή ή προσωπείο η μετριοπαθής στάση των Ταλιμπάν;

Ακόμα και οι πλέον απαισιόδοξοι, αιφνιδιάστηκαν από το πόσο γρήγορα και θεαματικά έπεσε το Αφγανιστάν στα χέρια των Ταλιμπάν, σχεδόν δίχως “να ανοίξει ρουθούνι”. Στην πραγματικότητα, τη δουλειά για λογαριασμό τους την έκανε η ανακοίνωση της Ουάσινγκτον ότι οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις αποσύρονται σε λίγες εβδομάδες. Οι διάφοροι παίκτες εντός του Αφγανιστάν έλαβαν το μήνυμα και έσπευσαν –όσοι δεν το είχαν ήδη κάνει μετά τη συμφωνία του Ντόναλντ Τραμπ με τους Ταλιμπάν– να συνταχθούν μαζί τους.

Όλα αυτά, την ίδια στιγμή που ο μη αξιόμαχος αφγανικός στρατός έχανε και την έτσι κι αλλιώς ελάχιστη έως αμελητέα διάθεση να πολεμήσει κατά των ανταρτών. Λίγο ακόμα και θα έστρωνε κόκκινο χαλί στους ισλαμιστές! Η αστυνομία έσπευσε να παραδοθεί, παραδίδοντας τον οπλισμό της. Οι στρατιώτες είχαν αρχίσει να αυτομολούν και διασκορπίστηκαν. Κάπως έτσι, οι Ταλιμπάν επέλασαν ακάθεκτοι πριν καν αποχωρήσουν ολοκληρωτικά οι αμερικανικές και ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις. Το αξιοσημείωτο είναι ότι έμοιαζαν σαν έτοιμοι από καιρό να αναλάβουν την εξουσία.

Όπως είναι γνωστό, έσπευσαν, μάλιστα, να δώσουν το στίγμα του νέου καθεστώτος. Σε μία προσπάθεια να κατευνάσουν τη διεθνή κοινότητα που παρακολουθεί μουδιασμένη τις εξελίξεις και να δώσουν ένα “δείγμα γραφής” για το πώς σκοπεύουν να κυβερνήσουν τη χώρα, εμφανίζονται να μετατοπίζονται από το εξτρεμιστικό παρελθόν τους. Απέφυγαν τις μαζικές αντεκδικήσεις και έσπευσαν να εξαγγείλουν γενική αμνηστία, σε μία προσπάθεια να νομιμοποιήσουν διεθνώς το καθεστώς τους και να εξασφαλίσουν τη διεθνή αναγνώριση.

Υποχωρήσεις σε θέματα γυναικών

Δηλώνουν ότι πλέον το Αφγανιστάν δεν κρατά κακία σε κανέναν και «δεν θέλει κανέναν εσωτερικό ή εξωτερικό εχθρό». Διαβεβαίωσαν δηλαδή ότι το έδαφος της χώρας δεν θα χρησιμοποιηθεί εναντίον κανενός. Παραλλήλως, έδωσαν εγγυήσεις στον ΟΗΕ ότι μπορεί να συνεχιστεί το έργο της ανθρωπιστικής βοήθειας, όπως ανέφερε ο συντονιστής ανθρωπιστικών υποθέσεων για το Αφγανιστάν Ραμίζ Αλακμπάροφ.

Υπήρξε, μάλιστα, και ειδική αναφορά από τον εκπρόσωπο τους Ταλιμπάν στο ζήτημα των γυναικών. Δεσμεύθηκε ότι θα σεβαστούν κάποια δικαιώματά τους, διευκρινίζοντας, ωστόσο, ότι «θα είναι ευτυχείς να ζουν εντός του πλαισίου του ισλαμικού νόμου (σαρία)». Προσέθεσε, μάλιστα, ότι οι γυναίκες του Αφγανιστάν έχουν δικαιώματα και θα είναι σε θέση να επωφεληθούν από αυτά τα δικαιώματα. «Έχουν το δικαίωμα να μετέχουν στην εκπαίδευση, στην υγεία και σε άλλους τομείς».

Οι Ταλιμπάν, λοιπόν, υιοθετούν μία ελαστική εκδοχή του ισλαμικού νόμου, βάζοντας νερό στο κρασί τους σε σύγκριση με τις υπερσυντηρητικές αντιλήψεις τους. Ο ηγέτης τους, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, είχε πει, μάλιστα, ότι η μπούρκα δεν θα είναι υποχρεωτική για τις γυναίκες, καθώς «υπάρχουν διαφορετικά είδη μαντίλας». Δεν διευκρίνισε, ωστόσο, ποια άλλα είδη χιτζάμπ (μαντίλα) θα είναι αποδεκτά, ενώ σε ό,τι αφορά τη μόρφωση των γυναικών επανέλαβε ότι χιλιάδες σχολεία στις περιοχές που ελέγχει το ισλαμιστικό κίνημα παραμένουν ανοικτά.

Διεθνής ανησυχία για τους Ταλιμπάν

Το μετριοπαθές προσωπείο που προβάλουν οι Ταλιμπάν δεν καταλαγιάζει, πάντως, την ανησυχία της διεθνούς κοινότητας. Κανείς δεν ξεχνά ότι το διάστημα 1996-2001 που οι Ταλιμπάν κυβερνούσαν στο Αφγανιστάν, τα σχολεία θηλέων ήταν κλειστά. Οι γυναίκες δεν μπορούσαν να εργαστούν και να ταξιδέψουν, ενώ ήταν υποχρεωμένες να φορούν δημοσίως μπούρκα.

Όλα δείχνουν ότι η αλλαγή γραμμής πλεύσης αποτελεί μία στρατηγική επιλογή των ηγετών του κινήματος για να επιτευχθεί μία σχετικά ομαλή μετάβαση στο νέο καθεστώς. Όλα δείχνουν, λοιπόν, πως στα ηγετικά κλιμάκια των Ταλιμπάν, παρά τις εσωτερικές διαφωνίες και αντιθέσεις, επικρατεί η άποψη πως για να αποφύγουν τη διεθνή απομόνωση και έτσι να διατηρηθούν στην εξουσία, οφείλουν να συμπεριφερθούν ως εθνικό αφγανικό κίνημα.

Φαίνεται πως έχει περάσει ανεπιστρεπτί(;) η εποχή που οι Ταλιμπάν θεωρούσαν τον εαυτό τους κομμάτι του ιερού πολέμου των ισλαμιστών εναντίον της “δαιμονικής Δύσης”. Ο τότε αρχηγός του κινήματος μουλάς Ομάρ με αυτές τις αντιλήψεις φιλοξενούσε τον αρχηγό της Αλ Κάιντα Οσάμα Μπιν Λάντεν κι όχι μόνο επειδή ο Σαουδάραβας αρχιτρομοκράτης είχε πολεμήσει μαζί με τους Αφγανούς Μουτζαχεντίν εναντίον των Σοβιετικών.

Βιαιοπραγίες και φόβοι για τις γυναίκες

Παρόλα αυτά, έρχονται συνεχώς στο φως πληροφορίες για σποραδικές βιαιοπραγίες εναντίον πολιτών. Κυρίως από τις περιοχές κοντά στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, ειδικά γυναικών και ανήλικων κοριτσιών. Κάποιοι εκτιμούν ότι είναι θέμα χρόνου οι Ταλιμπάν να πετάξουν το μετριοπαθές προσωπείο που δείχνουν αυτές τις ημέρες και να επανέλθουν στις συμπεριφορές που υπαγορεύει η ακραία ισλαμιστική θρησκοληψία τους και η ροπή τους στη βία.

Ήδη, άλλωστε, Ταλιμπάν με τα όπλα ανά χείρας απομακρύνουν από τον χώρο εργασίας τους γυναίκες, διατάζοντάς τες να παραμείνουν σπίτι τους. Ας μην ξεχνάμε ότι μόλις πέρυσι, μεταξύ των άλλων, οι Ταλιμπάν επεφύλασσαν τιμωρίες στις εργαζόμενες γυναίκες. Εννοείται ότι η παραβίαση των κανόνων της Σαρία, όπως το να κυκλοφορούν χωρίς άνδρα συγγενή τους ως συνοδό και πολύ περισσότερο να κυκλοφορούν ακάλυπτες θα συνεχίσει να τιμωρείται.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ανταποκρίτρια του CNN, η οποία εν μία νυκτί υποχρεώθηκε να καλύψει το κεφάλι και το σώμα στα μαύρα. Η δημοσιογράφος Σαμπνάμ Νταγρούαν κατήγγειλε ότι την έδιωξαν από την τηλεόραση, παρά το γεγονός ότι φορούσε χιτζάμπ και είχε μαζί της ταυτότητα. «Πρέπει να μας βοηθήσουν γιατί η ζωή μας βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο».

Εγκατάλειψη από την κυβέρνηση

Αντίστοιχο κίνδυνο αντιμετωπίζουν και πολλές Αφγανές που επέστρεψαν στην πατρίδα τους από δυτικές χώρες τα προηγούμενα χρόνια, ώστε να βάλουν το λιθαράκι τους στην υποτιθέμενη πρόοδο της χώρας. Πλέον, βρίσκονται στο στόχαστρο των Ταλιμπάν, με τις περισσότερες από αυτές να δηλώνουν ότι «απλά αναμένουν τον θάνατό τους». Μεταξύ αυτών η Ζαρίφα Γκαφάρι, η νεαρότερη σε ηλικία και πρώτη γυναίκα δήμαρχος του Αφγανιστάν, στην επαρχία Μαϊντάν Βαρντάκ.

Ούτε μήνας δεν έχει, άλλωστε, περάσει από τότε που οι Ταλιμπάν δολοφόνησαν μέσα στο σπίτι της μία μητέρα τεσσάρων παιδιών, επειδή δεν είχε αρκετό φαγητό να ταΐσει 15 μαχητές. Στους δρόμους γύρω από το αεροδρόμιο της Καμπούλ, Ταλιμπάν πυροβολούσαν με αυτόματα όπλα στον αέρα, ενώ ξυλοκοπούσαν γυναικόπαιδα. Αντίστοιχη μεταχείριση είχαν και όσοι ζήτησαν να επανατοποθετηθούν οι σημαίες του Αφγανιστάν στα δημόσια κτίρια, αντί της σημαίας των Ταλιμπάν.

Το γεγονός, πάντως, παραμένει ότι οι Ταλιμπάν δεν συνάντησαν καμία αντίσταση. Μέλη της κυβέρνησης με πρώτο και καλύτερο τον μέχρι πρότινος πρόεδρο της χώρας, άρπαξαν ό,τι μπορούσαν και τράπηκαν σε φυγή. Οι απλοί πολίτες κλειδώθηκαν σπίτι τους. Κοινό μυστικό αποτελεί ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού διάκειται φιλικά απέναντί τους είτε λόγω θρησκευτικού συναισθήματος, είτε επειδή πολέμησαν τους Δυτικούς εισβολείς.