Στριμωγμένος από Ρωσία, ΗΠΑ και Κούρδους ο Ερντογάν στη Συρία

Σε αδιέξοδο βρίσκεται πλέον ο Ταγίπ Ερντογάν στη Συρία. Η πολυαναμενόμενη σύνοδος στο Σότσι δεν απέφερε κανένα αποτέλεσμα για την Άγκυρα. Οι δύο ισχυροί παίχτες στο συριακό, το Ιράν και η Ρωσία, φάνηκαν με δηλώσεις τους να προκρίνουν τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας. Επομένως, μοιάζει όνειρο θερινής νυκτός μία επίθεση των Τούρκων στη βορειανατολική Συρία, έναντι των Κούρδων του YPG.

Τη συγκεκριμένη επίθεση είχε σπεύσει να προαναγγείλει η Άγκυρα από τον περασμένο Δεκέμβριο, υιοθετώντας πολεμική ρητορική. Ενδεικτικά, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Ακάρ, είχε απειλήσει πως “θα θάψει τους Κούρδους στα χαρακώματα”. Σχεδόν ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Τραμπ είχε ανακοινώσει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία. Η παρουσία των Αμερικανών, εκ των πραγμάτων, απέκλειε μία τουρκική επίθεση στη βορειανατολική Συρία.

Ο Τούρκος πρόεδρος πίστεψε τότε πως άνοιγε επιτέλους ο δρόμος για μία γενικευμένη πολεμική επιχείρηση έναντι των Κούρδων. Όπως αποδείχτηκε, έσφαλε στις εκτιμήσεις του. Η εσπευσμένη αποχώρηση των Αμερικανών προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην αμερικανική κυβέρνηση, ακόμα και σε ακραιφνείς υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ. Υπήρχε η αίσθηση ότι η Ουάσινγκτον εγκατέλειπε τους Κούρδους συμμάχους της στο έλεος της Άγκυρας.

Θορυβημένος από τις αντιδράσεις, ο Αμερικανός πρόεδρος υποχρεώθηκε σε μερική αναδίπλωση. Προχώρησε σε μία σειρά επιθετικών δηλώσεων έναντι της Τουρκίας. Συγκεκριμένα, ανακοίνωσε πως “θα καταστρέψει την τουρκική οικονομία”, εάν η Άγκυρα επιτεθεί στους Κούρδους. Στο ίδιο κλίμα έγινε και η δήλωση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Πομπέο, που τόνισε πως η Ουάσινγκτον δεν θα επιτρέψει τον “σφαγιασμό” των Κούρδων.

Λογάριαζε χωρίς τους ξενοδόχους

Από ό,τι φαίνεται, ο Τούρκος πρόεδρος αρκέστηκε σε ορισμένες προφορικές διαβεβαιώσεις του Αμερικανού ομολόγου του και υποτίμησε την πολυπλοκότητα του συριακού ζητήματος. Τη δεδομένη στιγμή, η καλύτερη λύση για την Άγκυρα είναι η δημιουργία μίας “ζώνης ασφαλείας” στη βορειανατολική Συρία, υπό την εποπτεία του τουρκικού στρατού. Η “ζώνη ασφαλείας” θα πετύχαινε την απομάκρυνση των Κούρδων μαχητών του YPG, από νευραλγικές θέσεις που κατείχαν.

Η Ουάσινγκτον φάνηκε θετική σε αυτή την ιδέα της Άγκυρας, αλλά ο Ερντογάν βιάστηκε και πάλι. Ξέχασε να ρωτήσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον πραγματικά ισχυρό παίχτη στο συριακό μέτωπο. Η Μόσχα φρόντισε από νωρίς να ψαλιδίσει τις φιλοδοξίες της Τουρκίας στη Συρία. Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών ξεκαθάρισε πως για να δημιουργήσουν οι Τούρκοι “ζώνη ασφαλείας” στη Συρία χρειάζονται τη συγκατάθεση του καθεστώτος Άσαντ.

Η Τουρκία έχει, ήδη, συνειδητοποιήσει πως ο Μπασάρ αλ Άσαντ είναι ο μεγάλος νικητής του συριακού εμφυλίου και γι’ αυτό πασχίζει να ρίξει γέφυρες προς τη Δαμασκό. Οι γέφυρες αυτές παραμένουν, για την ώρα, σε χαμηλό επίπεδο. Περιχαρής ο Σύρος πρόεδρος βλέπει την όλο και μεγαλύτερη αναβάθμισή του στον αραβικό κόσμο. Προφανώς και δεν θα σπεύσει να προσεγγίσει τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πάσχιζε να τον ανατρέψει από την αρχή της συριακής κρίσης.

Ο Πούτιν αδειάζει Ερντογάν, στηρίζει Άσαντ

Το μπααθικό καθεστώς έχει διακηρύξει πως επιδιώκει τον έλεγχο όλης της συριακής επικράτειας. Αυτή περιλαμβάνει τις πόλεις Αφρίν και Τζαραμπλούς που κατέχονται από τον τουρκικό στρατό και την επαρχία της Ιντλίμπ. Στην τελευταία είναι συγκεντρωμένα τα απομεινάρια των αντικαθεστωτικών ανταρτών, ευρισκόμενα υπό την προστασία της Άγκυρας. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Άγκυρα έπεισε τη Μόσχα για σύναψη εκεχειρίας στην Ιντλίμπ.

Όμως, όπως φάνηκε στην τελευταία σύνοδο του Σότσι, οι Ρώσοι μοιάζει να επανεξετάζουν τη στάση τους. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε πολλά παράπονα στον Ταγίπ Ερντογάν για την κατάσταση στην Ιντλίμπ. Ο Ρώσος πρόεδρος ανησυχεί, λόγω της επαναδραστηριοποίησης ορισμένων τζιχαντιστικών ομάδων, που έχουν το πάνω χέρι όσον αφορά στον έλεγχο της επαρχίας. Μίλησε για “εστίες τρομοκρατών” που πρέπει να εξαλειφθούν.

Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πως οι δηλώσεις αυτές ήταν μουσική στα αυτιά του Άσαντ, ο οποίος αδημονεί να λάβει το πράσινο φως για τη συντριβή του τελευταίου θύλακα των αντικαθεστωτικών. Ο Τούρκος πρόεδρος είναι σε δυσχερή θέση. Όχι μόνο δεν εξασφάλισε “ζώνη ασφαλείας” στη Συρία, αλλά έχει επιπλέον να φοβάται μία επανάληψη των συγκρούσεων στην Ιντλίμπ. Η Άγκυρα δεν έχει να περιμένει τίποτα από τις αντικαθεστωτικές ομάδες στη Συρία, οι οποίες είναι σε δυσχερή στρατιωτική θέση. Στις τάξεις τους κυριαρχούν τζιχαντιστικά στοιχεία, η δράση των οποίων προκαλεί προβλήματα ακόμα και στην Τουρκία, τον μέχρι πρότινος κυριότερο σύμμαχό τους.

Κουρδική οντότητα στα σύνορα της Τουρκίας

Η στρατηγική της Μόσχας θριάμβευσε στη Συρία, όχι μόνο λόγω της νίκης του Μπασάρ αλ Άσαντ. Οι Κούρδοι της Συρίας απομακρύνονται, όλο και περισσότερο, από την αμερικανική επιρροή και στρέφονται προς τη Δαμασκό. Υπάρχουν σχέδια για αυτονομία των Κούρδων στο πλαίσιο μίας επανενωμένης Συρίας, ακόμα και για ένταξή τους στις συριακές Ένοπλες Δυνάμεις.

Οι Ρώσοι αξιωματούχοι μιλούν, όλο και περισσότερο, υπέρ “της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας της Συρίας“. Οι διαπραγματεύσεις Κούρδων-Δαμασκού λειτουργούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Είναι αλήθεια πως ήταν η Μόσχα που επέτρεψε την εισβολή των Τούρκων στην κουρδική πόλη Αφρίν, τον περασμένο Μάρτιο. Όμως, ακόμα και τότε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ δήλωνε πως “ο ρόλος των Κούρδων σε μία μεταπολεμική Συρία πρέπει να είναι εγγυημένος”.

Η κατάσταση που διαμορφώνεται για την Τουρκία θυμίζει αυτή που αντιμετωπίζει το Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Το εβραϊκό κράτος βλέπει ως απειλή την παραστρατιωτική οργάνωση των Λιβανέζων σιιτών, η οποία έφτασε να συμμετέχει και στην κυβέρνηση της αραβικής αυτής χώρας. Είναι αλήθεια πως οι Κούρδοι του YPG δεν έχουν τη στρατιωτική ισχύ της Χεζμπολάχ, υπερτερούν όμως σε διεθνή υποστήριξη.

Όπως δείχνουν τα πράγματα, οι νεοοθωμανικές φιλοδοξίες θάβονται στη συριακή έρημο. Σε ανύποπτο χρόνο, ο Ταγίπ Ερντογάν είχε δηλώσει πως “η Τουρκία ή θα κερδίσει ή θα χάσει εδάφη”. Η στρατηγική του Τούρκου προέδρου δεν σημείωσε επιτυχία στη Συρία, με εξαίρεση την κατάληψη του Αφρίν. Αντί νέων εδαφών, ο Τούρκος πρόεδρος βλέπει με τρόμο να έχει συγκροτηθεί μία ένα πρόπλασμα κουρδικής κρατικής οντότητας στα τουρκοσυριακά σύνορα, ίσως πιο προχωρημένο από το αντίστοιχο της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.