Γκριζάρει ο “λευκός καπνός” στη Μόσχα για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ;

Μέχρι πριν λίγες ώρες υπήρχαν ελπίδες για εκεχειρία στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ λόγω τη συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν στη Μόσχα κατόπιν πρόσκλησης Πούτιν. Φαίνεται όμως ότι οι δηλώσεις της Άγκυρας που προεξοφλούσε ότι κάθε προσπάθεια της “ομάδας του Μινσκ” είναι καταδικασμένη να αποτύχει, αν δεν συνοδεύεται από την αποχώρηση των αρμενικών δυνάμεων από τον θύλακο, να επαληθεύονται μερικώς!

Λίγα λεπτά μετά την ισχύ της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν αλληλοκατηγορούνται για νέες επιθέσεις σε κατοικημένες ζώνες. Μετά την έναρξη της εκεχειρίας που είχε οριστεί για το μεσημέρι, τοπική ώρα (11.00 ώρα Ελλάδας), το υπουργείο Άμυνας της Αρμενίας ανακοίνωσε ότι «Οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσαν επίθεση στις 12.05». «Ο εχθρός βομβαρδίζει κατοικημένες ζώνες», ανέφερε από την πλευρά του το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν.

Εκπρόσωπος του υπουργείου Άμυνας της Αρμενίας, ο Αρτσρούν Χοβχανισιάν, ανέφερε στο Facebook ότι οι αζερικές ένοπλες δυνάμεις δεν έπληξαν την πόλη Καπάν, όπως είχε ανακοινωθεί νωρίτερα, αλλά άλλες, όμορες κοινότητες, όπως το χωριό Αρτσβανίκ. Έκανε μάλιστα λόγο για ένα νεκρό, σύμφωνα με το πρακτορείο Tass.

Σχεδόν αμέσως, το Μπακού διέψευσε την πληροφορία, χαρακτηρίζοντας «προβοκάτσια του εχθρού» τις καταγγελίες της Αρμενίας. Αντιθέτως, υποστήριξε ότι οι αρμενικές δυνάμεις εξαπέλυσαν πυραυλικές επιθέσεις στον οικισμό Χαντρούτ, στα βόρεια της πόλης Τζεϊραγίλ. Η περιοχή, νοτίως της πρωτεύουσας του Ναγκόρνο Καραμπάχ, δηλαδή της Στεπανακέρτ, ελεγχόταν από Αρμενίους αλλά ίσως καταλήφθηκε από Αζέρους τις τελευταίες εβδομάδες.

Τι είχε προηγηθεί

Οι συνομιλίες στη Μόσχα έγιναν ανάμεσα στον Λαβρόφ και τους ομολόγους του της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, Ζογκράμπ Μνατσακανιάν και Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ. Ήταν, άλλωστε, αποτέλεσμα μαραθώνιων τηλεφωνικών επικοινωνιών που είχε ο Ρώσος υπουργός με τους ομολόγους του των δύο χωρών.

Καθοριστικό ρόλο στην πραγματοποίηση της συνάντησης έπαιξε, ωστόσο, η παρέμβαση και η πρόσκληση που απηύθυνε ο ίδιος ο Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος είχε, από το ξέσπασμα των συγκρούσεων, τουλάχιστον τρεις φορές τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό της Αρμενίας Πασινιάν, οι οποίες έγιναν με πρωτοβουλία της αρμενικής πλευράς. Πριν κλείσει όμως η συνάντηση των υπουργών στη Μόσχα, ο Πούτιν επικοινώνησε και με τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Αλίεφ, αυτή τη φορά με πρωτοβουλία της Μόσχας.

Κρίσιμη συνάντηση για το Ναγκόρνο Καραμπάχ 

Η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν δεν ήταν εύκολη υπόθεση, μετά την κατακόρυφη αύξηση της έντασης των δύο χωρών που επέφεραν οι συγκρούσεις στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Με δεδομένες τις διαφορές των δύο χωρών, αλλά και την εμπλοκή στη διένεξη εξωτερικών παραγόντων, όπως η Τουρκία, που υπονομεύει μια ειρηνευτική διαδικασία, έπρεπε να καθοριστεί μια στοιχειώδης ατζέντα.

Το ίδιο το Κρεμλίνο άλλωστε στη ανακοίνωσή του για την συνάντηση ανέφερε ότι σκοπός των συνομιλιών είναι «να σταματήσουν οι μάχες» και να υπάρξει ανταλλαγή αιχμαλώτων και των πτωμάτων των στρατιωτών που έχουν σκοτωθεί. Έβαζε δηλαδή ως στόχο την επίτευξη εκεχειρίας και δεν εξέφραζε καμία φιλοδοξία, άκαιρη εξάλλου αυτή τη στιγμή, να προχωρήσει σε μια σε βάθος συζήτηση για μια συνολική επίλυση της κρίσης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Την θέση αυτή υποστήριξε και το υπουργείο Εξωτερικών της Αρμενίας, λίγες ώρες πριν τη συνάντηση των δύο υπουργών, τονίζοντας ότι οι συνομιλίες θα αφορούν αποκλειστικά τον τερματισμό των εχθροπραξιών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και ζητήματα ανθρωπιστικού χαρακτήρα, όπως η ανταλλαγή νεκρών και αιχμαλώτων.

Η συνάντηση των υπουργών εξωτερικών των δύο αντιμαχόμενων χωρών στη Μόσχα, η οποία αποτελεί παραδοσιακά τον ρυθμιστή των διενέξεων στην περιοχή του Καυκάσου, είναι πάντως από μόνη της ένα βήμα. Ειδικά, όταν την προηγούμενη ημέρα, την Πέμπτη, στην συνάντηση που οργάνωσε η “ομάδα του Μισνκ” του ΟΑΣΕ, στη Γενεύη, το Ερεβάν απέκλεισε οποιαδήποτε συνάντηση Αζέρων και Αρμένιων υπουργών, ενόσω συνεχίζεται η αζέρικη επίθεση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Γαλλικές ελπίδες 

Θέμα συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της Ρωσίας, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν με την συμμετοχή των συμπροεδρευόντων της Ομάδας του Μίνσκ (ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία) τέθηκε και στη Μόσχα και σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών εξετάζεται. «Εξετάζονται διάφορα σχήματα ενεργειών» είπε η Ζαχάροβα, προσθέτοντας ότι «μεταξύ άλλων μας προτάθηκε να φιλοξενήσουμε στην Μόσχα την συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ρωσίας, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν».

Η Μόσχα δεν προχώρησε πάντως σε καμία εκτίμηση για το αποτέλεσμα της συνάντησης. Αντιθέτως, η γαλλική προεδρία εμφανίζεται περισσότερο αισιόδοξη, καθώς ανακοίνωσε ότι η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν ενδέχεται να συνάψουν συμφωνία εκεχειρίας απόψε ή αύριο, Σάββατο. «Προσανατολιζόμαστε προς μια εκεχειρία απόψε ή αύριο, αλλά είναι ακόμη εύθραυστη» ανακοινώθηκε από το προεδρικό μέγαρο, μετά τις τηλεφωνικές επικοινωνίες του Μακρόν με τον Αρμένιο πρωθυπουργό και τον Αζέρο πρόεδρο.

Την ώρα πάντως που η Ρωσία φιλοξενεί την συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Αρμενίας και τους Αζερμπαϊτζάν και η Γαλλία ελπίζει σε ένα αποτέλεσμα, η Τουρκία υπονομεύει τη διαδικασία εν τη γενέσει της. Η Άγκυρα, και προσωπικά ο Ερντογάν, έχει επενδύσει, άλλωστε, στην διένεξη για το Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Υπονομεύει η Τουρκία στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ

Στηρίζοντας πολιτικά και στρατιωτικά το τουρκόφωνο Μπακού, ο Τούρκος πρόεδρος, πέρα από ένα χτύπημα στην Αρμενία, επιδιώκει να καταστεί ρυθμιστής της κατάστασης και τουλάχιστον ισότιμος συνομιλητής με την “ομάδα του Μινσκ”. Έχει επικρίνει, εξάλλου, πολλές φορές τις προσπάθειες της, κάτι που επανέλαβε και ε την έναρξη των εχθροπραξιών, τονίζοντας ότι δεν έχει κάνει τίποτε, εδώ και 30 χρόνια, για την επίλυση της κρίσης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Σχολιάζοντας την σημερινή συνάντηση, αλλά και συνολικά τις πρωτοβουλίες της Γαλλίας, των ΗΠΑ και της Ρωσίας, ο εκπρόσωπος του Ερντογάν δήλωσε ότι είναι καταδικασμένες σε αποτυχία, εάν δεν εξασφαλίζουν την αποχώρηση των αρμενικών δυνάμεων από τον θύλακο. «Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποτύχουν, αν δεν περιλαμβάνουν επίσης ένα λεπτομερές σχέδιο για να τερματισθεί η κατοχή» είπε, χρησιμοποιώντας την ορολογία της Άγκυρας για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Σημειώνεται ότι ο θύλακος ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, κυβερνάται όμως από Αρμενίους, οι οποίοι αποτελούν την συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων του.

Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, δήλωσε ότι οι αρχές που πρότεινε η “Ομάδα του Μινσκ” θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για μια διευθέτηση του ζητήματος του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ο Αλίεφ αναφερόταν στην ειρηνευτική πρωτοβουλία που παρουσιάστηκε την Πέμπτη στη Γενεύη, οι λεπτομέρειες της οποίας δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα. Υποτίθεται ότι η δήλωση του Αζέρου προέδρου είναι ένα σημαντικό βήμα που θα οδηγούσε τελικά στο να βγει απόψε “λευκός καπνός” στη συνάντηση της Μόσχας.