Τί γυρεύει ο Ερντογάν στην χώρα-κλειδί του Μαγκρέμπ

Σε τουρκική διαμεσολάβηση για την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων που κρατούνται από την Χαμάς, από κοινού με το εμιράτο του  Κατάρ, αναφέρθηκε ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, επισκεπτόμενος την Αλγερία, ζητώντας από κοινού με τον Αλγερινό ομόλογο του την δίκη του Ισραήλ για εγκλήματα πολέμου. «Για πρώτη φορά μετά από 75 χρόνια, αυτοί που διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα θα τιμωρηθούν» ανέφερε χαρακτηριστικά, εξισώνοντας το Ισραήλ με τους ναζί, αναφερόμενος στην Δίκη της Νυρεμβέργης του 1948 εις βάρος των ναζί εγκληματιών πολέμου.

Αφού για ακόμα μία φορά επανέλαβε την φιλοδοξία του να αναλάβει η Τουρκία ρόλο εγγυήτριας δύναμης στην Γάζα, αναφέρθηκε στις συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου που υπέγραψε με την αλγερινή κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου Sonatrach, δηλώνοντας πως προσδοκά η συνεργασία των δύο χωρών να επεκταθεί και στον τομέα της άμυνας. Τον Ερντογάν συνόδευε σύσσωμο σχεδόν το Υπουργικό Συμβούλιο, δείγμα της σημασίας που αποδίδει η Τουρκία στην σχέση της με την Αλγερία.

Να σημειωθεί πως η Αλγερία είναι μία εκ των αραβικών χωρών που τηρεί την σκληρότερη στάση έναντι του Ισραήλ: Το κοινοβούλιο της χώρας  εξουσιοδότησε τον πρόεδρο Αμπντελματζίντ Τεμπούν να κηρύξει πόλεμο κατά του εβραϊκού κράτους, εκ του ασφαλούς κατά πολλούς αναλυτές, καθώς η Αλγερία δεν συνορεύει με το Ισραήλ και δεν έχει πρωτοστατήσει στους αραβοϊσραηλινούς πολέμους του παρελθόντος, όπως η  Αίγυπτος, η Συρία και η Ιορδανία. Όπως “εκ του ασφαλούς” επιτίθεται ο Ερντογάν στο Ισραήλ, σύμφωνα με το άλλοτε δεξί χέρι του Τούρκου προέδρου, Μεχμέτ Νταβούντογλου, που υπενθύμισε πως το αζέρικο αέριο εξακολουθεί να ρέει προς το Ισραήλ μέσω του αγωγού Μπακού-Τσεϊχάν.

Σε κάθε περίπτωση αυτό δεν μειώνει την αυξανόμενη γεωπολιτική βαρύτητα της ηγέτιδας χώρας του Μαγκρέμπ. Ήταν η Αλγερία που αντιτάχθηκε σθεναρά στα πολεμικά σχέδια εισβολής των αφρικανικών χωρών του ECOWAS έναντι της χούντας του Νίγηρα, με την οποία διατηρεί κοινά σύνορα, υπενθυμίζοντας το χάος που προκλήθηκε από την δυτική επέμβαση στην Λιβύη, χώρα με την οποία επίσης συνορεύει. Η Αλγερία τηρεί αυστηρή ουδετερότητα στην ουκρανική σύγκρουση, συνεχίζοντας την παράδοση της φιλορωσικής πολιτικής που κρατά από τα χρόνια της ΕΣΣΔ.

 

Χώρα-“κλειδί” η Αλγερία

Την ίδια στιγμή τα έσοδα της από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων έχουν εκτοξευτεί στα ύψη μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με την Αλγερία να θεωρείται ως ένας εναλλακτικός προμηθευτής της Δύσης μετά τον εξοβελισμό του ρωσικού αερίου. Το 2021, η ΕΕ εισήγαγε περίπου 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από την Αλγερία. Το αέριο μεταφέρεται είτε ως LNG, είτε μέσω δύο αγωγών: του Medgaz, που πηγαίνει στην Ισπανία, και του Transmed στην Ιταλία. Την ίδια στιγμή, η Αλγερία προμηθεύεται ρωσικά όπλα, πραγματοποιεί κοινές ασκήσεις με τον ρωσικό στρατό και διατηρεί ενεργειακούς δεσμούς με την Μόσχα, σε σημείο που ο διεθνής Τύπος να την χαρακτηρίζει ως «πεδίο νέου Ψυχρού Πολέμου». Πάντως, η χώρα έμεινε εκτός της πρόσφατης διεύρυνσης των BRICS, παρά την πρόθεση της να ενταχτεί στο κλαμπ, από κοινού με την Σαουδική Αραβία, την Αιθιοπία, το Ιράν, τα Εμιράτα και την Αίγυπτο.

Η Αλγερία, αποτελεί την πρώτη αραβική χώρα που το πολιτικό Ισλάμ έφτασε ένα βήμα από την ολοκληρωτική κατάληψη της εξουσίας, πολύ πριν σχηματιστεί η πρώτη κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο, μετά τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης. Ο θρίαμβος του Ισλαμικού Μετώπου Σωτηρίας στις εκλογές του 1991 είχε προκαλέσει την πραξικοπηματική αντίδραση των ενόπλων δυνάμεων και υπήρξε το έναυσμα για έναν πολυετή αιματηρό εμφύλιο, στον οποίο οι ένοπλες οργανώσεις των ισλαμιστών ηττήθηκαν κατά κράτος.

Το πολιτικό Ισλάμ απέτυχε να έρθει και πάλι στο προσκήνιο μετά τις οργισμένες διαδηλώσεις που συντάραξαν την Αλγερία τον Απρίλιο του 2019, καθώς οι ένοπλες δυνάμεις είχαν δείξει άμεσα αντανακλαστικά: Επέλεξαν να κινήσουν τις διαδικασίες για την παραίτηση του εκλιπόντος, πρώην προέδρου Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα, μέχρι πρότινος ιστορικής και αξιοσέβαστης φιγούρας της πολιτικής ζωής της χώρας, τον οποίο είχε φέρει  προηγουμένως στο προσκήνιο ο στρατός για να γεφυρώσει το χάσμα από την αιματηρό εμφύλιο. Η παλαιότερη στήριξη Ερντογάν σε αλγερινά ισλαμικά κόμματα, που η Αλγερία χαρακτηρίζει «εξτρεμιστικά», δεν ήταν αρκετή για να δημιουργήσει αγεφύρωτα χάσμα στις σχέσεις των δύο χωρών.

Η σημερινή Αλγερία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, ενώ πλέον η Άγκυρα έχει αντικαταστήσει το Παρίσι από την θέση του κορυφαίου εμπορικού εταίρου της ηγέτιδας χώρας του Μαγκρέμπ. Μάλιστα η Αλγερία ήταν μία από τις λίγες αραβικές χώρες που υποστήριζαν την κυβέρνηση Σαράτζ κατά την πολιορκία της Τρίπολης από τις δυνάμεις του Χαλίφα Χαφτάρ, συμπίπτοντας με την τουρκική θέση. Πάντως, με δεδομένη την επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με την Τυνησία (μέχρι πρότινος μία χώρα-κλειδί για το δόγμα της “Γαλάζιας Πατρίδας”) μετά το πραξικόπημα που έθεσε στο περιθώριο το ισλαμικό κόμμα Ενάχτα (“αδελφό” του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος) και ισχυροποίησε τις εξουσίες του προέδρου Κάις Σαϊέντ, η Αλγερία είναι άκρως απαραίτητη για τον Ερντογάν.

Η Τυνησία, επίσης κρατά σκληρή στάση έναντι του Ισραήλ, στον αντίποδα του Μαρόκο που αποτελεί την χώρα του Μαγκρέμπ που έχει υπογράψει τις “Συμφωνίες του Αβραάμ”, αναγνωρίζοντας το εβραϊκό κράτος. Σε αντάλλαγμα το Ισραήλ αναγνώρισε την κυριαρχία του Μαρόκο στην  διαφιλονικούμενη περιοχή της Δυτικής Σαχάρας, εξαγριώνοντας την Αλγερία που στηρίζει τους αυτονομιστές του Μετώπου Πολισάριου, σε μία άγνωστη “παγωμένη” σύγκρουση του αραβικού κόσμου, που αποτέλεσε την αιτία για την πλήρη ρήξη στις σχέσεις Αλγερίας-Μαρόκου το 2021.