Τί κρύβεται πίσω από το πραξικόπημα του πετρελαίου στην Λιβύη

Ένα “πετρελαϊκό πραξικόπημα” μοιάζει να είναι σε εξέλιξη στην Λιβύη, καθώς σύμφωνα με διεθνή πρακτορεία, ομάδες ενόπλων έχουν παραταχθεί έξω από τα γραφεία της Εθνικής Επιχείρησης Πετρελαίου. Προηγήθηκε η “πύρινη” ομιλία του προέδρου της Μουστάφα Σανάλα, στην οποία απέρριψε την απόφαση της κυβέρνησης της Τρίπολης να τον αποπέμψει.

Μία συνήθης εικόνα στην Λιβύη, όπου υπάρχει ένα “παράλληλο κράτος” των πολιτοφυλάκων και των μισθοφόρων (αυτών που έπρεπε να έχουν… αποχωρήσει προ πολλού) οι οποίοι συνηθίζουν να εισβάλλουν σε υπουργεία, κυβερνητικά κτίρια και εγκαταστάσεις πετρελαίου, εξυπηρετώντας τις επιδιώξεις των εκάστοτε φατριών και των χωρών που τους υποστηρίζουν (όπως την Τουρκία).

Στη περίπτωση της Εθνικής Επιχείρησης Πετρελαίου, το ενδιαφέρον έγκειται στο πρόσωπο που η κυβέρνηση του πρωθυπουργού της Τρίπολης Ντμεϊμπά προορίζει για αντικαταστάτη του Σανάλα: Πρόκειται για τον Φαρχάτ Μπενγκντάρα, τον άλλοτε πανίσχυρο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας του καθεστώτος Καντάφι, τον οποίο εγκατάλειψε λίγο μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης και συντάχθηκε με τους αντικαθεστωτικούς.

Είναι παλιός γνώριμος του μεταβατικού πρωθυπουργού Ντμεϊμπά, ο οποίος είχε πολλές business ως επιχειρηματίας με το καθεστώς Καντάφι, ειδικά με τον φιλόδοξο γιο του Λίβυου ηγέτη, Σαϊφ αλ Ισλάμ. Στην ομιλία του ο Σανάλα αμφισβήτησε την δικαιοδοσία του Ντμεϊμπά να τον αποπέμψει, υπενθυμίζοντας πως η θητεία της μεταβατικής κυβέρνησης του έχει προ πολλού λήξει.

Η Λιβύη των δύο κυβερνήσεων

Οι ένοπλοι που αναπτύχθηκαν έξω από τα γραφεία της Εθνικής Επιχείρησης Πετρελαίου, φέρεται να ανήκουν στις πολιτοφυλακές που υποστηρίζουν τον Ντμεϊμπά, ο οποίος έχει παρατείνει (αυθαίρετα) την θητεία του μέχρι τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές (οι οποίες όμως έχουν αναβληθεί επ’ αόριστο). Μόνο έπειτα από τις μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που πραγματοποιήθηκαν στην Λιβύη, ο Ντμεϊμπά υποχρεώθηκε να δεσμευτεί για εκλογές, ακόμα και αυτές σημάνουν το τέλος του κυβερνητικού του σχήματος, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε.

Η πρόθεση του Ντμεϊμπά να σφετεριστεί την εξουσία, προκάλεσε πολιτική κρίση στην χώρα, καθώς από τον περασμένο Φεβρουάριο το κοινοβούλιο που εδρεύει στην Βεγγάζη διόρισε νέο πρωθυπουργό, τον πρώην υπουργό Εσωτερικών Φατί Μπασάγκα. Πρόκειται για τον πάλαι ποτέ θεωρούμενο ως “άνθρωπο της Τουρκίας στην Λιβύη”, την περίοδο που ο στρατηγός Χαλίφα Χαφτάρ πολιορκούσε την Τρίπολη. Ο Μπασάγκα το τελευταίο διάστημα έχει συμμαχήσει με τους Χαφτάρ και τον πολιτικό του σύμμαχο του Λίβυου στρατηγού Αγκίλα Σάλεχ, τον πρόεδρο του λιβυκού κοινοβουλίου.

Η απόπειρα του Μπασάγκα και υπουργών του να εισέλθουν στην Τρίπολη τον περασμένο Μάιο συνάντησε την αντίδραση των πολιτοφυλάκων που στηρίζουν τον Ντμεϊμπά, με συγκρούσεις να σημειώνονται στην λιβυκή πρωτεύουσα. Προ ημερών ο Μπασάγκα δήλωσε «έτοιμος να μπει στην Τρίπολη», αν και θα επιδιώξει να αποφύγει την «αιματοχυσία», λέγοντας πως χάρη στην αυτοσυγκράτηση των υποστηρικτών του, οι συγκρούσεις του περασμένου Μαίου δεν γενικεύτηκαν. Δεν συνέβη όμως το ίδιο με τις κοινωνικές αντιδράσεις που ακολούθησαν.

Από τις αρχές Ιουλίου, στην Λιβύη επικρατεί κοινωνικός αναβρασμός λόγω των πολύωρων διακοπών ρεύματος και του αυξανόμενου κόστους ζωής, που έχει επιδεινωθεί και από την ραγδαία πτώση των πετρελαϊκών εξαγωγών της χώρας. Μάλιστα στις αρχές του μήνα σημειώθηκαν επεισοδιακές διαδηλώσεις, τόσο στην πρωτεύουσα Τρίπολη, όσο και στο προπύργιο του Χαφτάρ την Βεγγάζη, με τους διαδηλωτές να εισβάλουν και να πυρπολούν ακόμα και το κοινοβούλιο του Τομπρούκ.

Κοινωνικός αναβρασμός

Η οργή των διαδηλωτών στρέφεται έναντι και των δύο πρωθυπουργών και συλλήβδην κατά του συστήματος που λυμαίνεται την εξουσία στη χώρα, ένα συνονθύλευμα φατριών και πολιτοφυλάκων. Μάλιστα αρκετοί από τους διαδηλωτές κρατούσαν τις χαρακτηριστικές πράσινες σημαίες του καθεστώτος Καντάφι! Οι δύο πρωθυπουργοί δεν έχουν την πολυτέλεια να υποτιμήσουν τον κοινωνικό αναβρασμό, με τους Ντμεϊμπά, Μπασάγκα, αλλά και τον Χαφτάρ, να δηλώνουν πως δείχνουν “κατανόηση” για τα αιτήματα τους.

Εν μέσω της κοινωνικής έκρηξης ήρθε η δήλωση του Ντμεϊμπά για διενέργεια εκλογών, αν και πολλοί αμφιβάλλουν αν είναι όντως στις προθέσεις του Λίβυου πρωθυπουργού. Είναι χαρακτηριστικό πως στα τέλη Ιουνίου απέτυχε η μεσολαβητική προσπάθεια του ΟΗΕ, για την διενέργεια εκλογών, καθώς δεν γεφυρώνεται το χάσμα ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις.

Επιστρέφοντας στο πρόσωπο του Μπενγκντάρα, ο πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας δεν υποστηρίζει αποκλειστικά τον, παλιό του γνώριμο, Ντμεϊμπά. Θεωρείται ως “άνθρωπος” των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ενός εκ των κυριότερων υποστηρικτών του στρατοπέδου Χαφτάρ-Σάλεχ-Μπασάγκα! Εκτός της κυβέρνησης Ντμεϊμπά, ο Σανάλα εξαπέλυσε ρητορικά “πυρά” και κατά των Εμιράτων, τα οποία κατηγόρησε πως βρίσκονται πίσω από την αποπομπή του.

Διεθνή μέσα ενημέρωσης εκτιμούν πως ο διορισμός Μπενγκντάρα είναι ένας συμβιβασμός Τρίπολης και Βεγγάζης, προκειμένου να άρουν τον αποκλεισμό των πετρελαιοπηγών οι προσκείμενες στους Μπασάγκα και Χαφτάρ πολιτοφυλακές, οι οποίες ζητούν την διεξαγωγή εκλογών και την «δικαιότερη κατανομή των πετρελαϊκών εσόδων». Εκτιμάται πως ο διορισμός Μπενγκντάρα  θα μπορούσε να ικανοποιήσει το δεύτερο αίτημα, ξεμπλοκάροντας τις εξαγωγές πετρελαίου, από τις οποίες θα εισρεύσουν πολύτιμα έσοδα, τα οποία εποφθαλμιούν και οι δύο κυβερνήσεις που μοιράζονται την εξουσία, όπως φυσικά και οι πολιτοφυλακές που τους υποστηρίζουν.