Το παζλ του πολέμου στην Λιβύη και η εμπλοκή Ερντογάν

Την διεθνή κατακραυγή έχουν προκαλέσει οι εικόνες φρίκης από το  βομβαρδισμένο κέντρο κράτησης μεταναστών στην Λιβύη, την οποία η κυβέρνηση της Τρίπολης αποδίδει στις δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Ο εκπρόσωπός τους, πάντως, αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη στην φονική επίθεση που άφησε πίσω της δεκάδες νεκρούς και τραυματίες.

Το μακελειό με τους 44 νεκρούς και τους περισσότερους από 100 τραυματίες στο κέντρο κράτησης μεταναστών στην Τατζούρα της Τρίπολης συζητήθηκε αργά το βράδυ σε έκτακτη, κεκλεισμένων των θυρών, συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ είχε εκφράσει την  οργή του Γκουτέρες για τον αεροπορικό βομβαρδισμό και ανακοίνωσε την  διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας. Ο ίδιος πρόσθεσε, ότι οι ακριβείς συντεταγμένες του κέντρου κράτησης είχαν δοθεί στα εμπλεκόμενα μέρη.

Το “φορτώνουν” στον Χαφτάρ

Την διεξαγωγή έρευνας ζήτησε και η ΕΕ, με την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι, να χαρακτηρίζει «σοκαριστική και τραγική» την επίθεση. Η ίδια υπενθύμισε ότι η ΕΕ επιδίωξε να απομακρύνει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες από τα κέντρα κράτησης που βρίσκονται κοντά στη γραμμή του μετώπου και πρόσθεσε ότι αυτές οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν.

Ώρες μετά το μακελειό, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ καταδίκασε την επίθεση, χαρακτηρίζοντάς την «άθλια». Σε αντίθεση, ωστόσο, με τον ΟΗΕ και την ΕΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν κάλεσαν άμεσα για τη διεξαγωγή έρευνας. Ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών είπε επίσης ότι «όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στην Λιβύη πρέπει να μειώσουν την ένταση των μαχών στην Τρίπολη και να επιστρέψουν σε μια πολιτική διαδικασία», ενώ η ΕΕ έκανε λόγο για «ανάγκη κατάπαυσης του πυρός».

Η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης επιρρίπτει την ευθύνη στον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (ΛΕΣ) του στρατάρχη Χαφτάρ, ο οποίος ελέγχει την ανατολική Λιβύη και από τις αρχές Απριλίου έχει ξεκινήσει στρατιωτικές επιχειρήσεις για την ανακατάληψη της πρωτεύουσας. Στην ανακοίνωσή της μάλιστα, αποκαλεί τον Χαφτάρ «εγκληματία πολέμου» και χαρακτηρίζει την επίθεση «προμελετημένη» και «στοχευμένη».

Αντίποινα για την Γκαριάν

Η αλήθεια είναι ότι οι δυνάμεις του ΛΕΣ είχαν ανακοινώσει ότι θα εντείνουν, αυτήν την εβδομάδα, τις αεροπορικές επιδρομές εναντίον των δυνάμεων της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ) που εδρεύει στην Τρίπολη. Παραλλήλως, Μέσα Ενημέρωσης που πρόσκεινται στον Χάφταρ μετέδωσαν την Τρίτη ότι εξαπολύθηκαν επιδρομές στην  λιβυκή πρωτεύουσα, αλλά και στο προάστιο Τατζούρα, όπου υπάρχουν πολλές στρατιωτικές εγκαταστάσεις ενόπλων ομάδων, οι οποίες στηρίζουν την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.

Η απόφαση αυτή ελήφθη προφανώς ως αντίποινα για την απώλεια της Γκαριάν. Μια πόλη που βρίσκεται στα νότια της Τρίπολης και την οποία ο στρατάρχης Χαφτάρ είχε μετατρέψει σε στρατηγείο των επιχειρήσεών του εναντίον της λιβυκής πρωτεύουσας. Οι δυνάμεις του ΛΕΣ αρνούνται, ωστόσο, οποιαδήποτε ανάμειξη στην επίθεση στο κέντρο κράτησης μεταναστών στην Τατζούρα και κατηγορούν τους αντιπάλους του στρατάρχη, ότι «εξυφαίνουν μια συνωμοσία» για να τον ενοχοποιήσουν.

Αντιθέτως αναλαμβάνουν την ευθύνη για την καταστροφή του κέντρου ελέγχου για μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην αεροπορική βάση, στο Μιτίγκα, το μοναδικό εν λειτουργία αεροδρόμιο της Τρίπολης. Την διακοπή της εναέριας ανακοίνωσαν και οι αρχές του αεροδρομίου, αναφέροντας μόνο ότι δέχθηκε αεροπορική επίθεση. Οι επιθέσεις, σύμφωνα με τον ΛΕΣ, είχαν στόχο τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα οποία απογειώνονται από το αεροδρόμιο κι πλήττουν τις δυνάμεις του στα νότια της Τρίπολης. Παρόμοιο περιστατικό σημειώθηκε και την περασμένη Κυριακή, όπως ανακοίνωσαν οι δυνάμεις του Χαφτάρ.

Η κατάσταση στην Λιβύη επανήλθε χθες, εκτάκτως, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο όμως δεν έχει καταφέρει, από τον Απρίλιο που άρχισαν οι μάχες μέχρι σήμερα, να πάρει μια απόφαση για κατάπαυση του πυρός. Το ίδιο συνέβη και σήμερα, καθώς οι ΗΠΑ μπλόκαραν και πάλι ένα βρετανικό σχέδιο ψηφίσματος, στο οποίο απευθυνόταν έκκληση να κηρυχθεί εκεχειρία και να επιστρέψουν, το ταχύτερο δυνατόν, οι αντιμαχόμενες πλευρές σε μια πολιτική διαδικασία.

Διπλωματικές πηγές υποστηρίζουν ότι από την περασμένη άνοιξη που οι ΗΠΑ προσέγγισαν τον Χαφτάρ «δεν θέλουν μια καταδικαστική απόφαση» εναντίον του, αν και αδυνατούν να εξηγήσουν τα κίνητρα των Αμερικανών. Τον Απρίλιο πάντως, ο Τραμπ είχε μία τηλεφωνική επικοινωνία με τον στρατάρχη της ανατολικής Λιβύης.

Η εμπλοκή του Ερντογάν

Για «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» έκανε λόγο και το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, αναφερόμενο στην επίθεση στο κέντρο κράτησης μεταναστών και ζήτησε την ενεργοποίηση της διεθνούς κοινότητας για την διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Άγκυρα επεμβαίνει συχνά στην λιβυκή κρίση, υποστηρίζοντας στρατιωτικά την ΚΕΕ του Φάγιεζ αλ Σάρατζ.

Τις τελευταίες ημέρες μάλιστα, η ένταση στις σχέσεις της με τον στρατάρχη Χαφτάρ κορυφώθηκε, εξαιτίας της κράτησης έξι Τούρκων πολιτών, οι οποίοι τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι. Η ένταση είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο που ο Χαφτάρ απειλούσε με επιθέσεις κατά των τουρκικών συμφερόντων στην Λιβύη και το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών τον προειδοποιούσε ότι οι δυνάμεις του θα αποτελούσαν «δικαιολογημένους στόχους», αν δεν απελευθέρωνε τους έξι Τούρκους.

Πίσω και από αυτήν την ένταση είναι όμως η απώλεια της πόλης Γκάριαν, του στρατηγείου του Χαφτάρ στην επιχείρηση κατά της Τρίπολης, την οποία ανακατέλαβαν οι δυνάμεις της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Ο στρατάρχης αποδίδει την απώλεια στο γεγονός ότι η ΚΕΕ ενισχύθηκε με όπλα από την Τουρκία, κάτι που είχε επιβεβαιώσει ο Ερντογάν ήδη από τις 19 Ιουνίου.Ο ίδιος είχε πει τότε ότι με την τουρκική παρέμβαση επήλθε μια ισορροπία δυνάμεων στην Τρίπολη.

Κόντρα Γαλλίας-Ιταλίας

Τον βομβαρδισμό του κέντρου κράτησης μεταναστών καταδίκασαν και η Γαλλία με την Ιταλία, χώρες με διαφορετικά συμφέροντα στην Λιβύη, οι οποίες έχουν συγκρουστεί πολλές φορές με φόντο τον λιβυκό εμφύλιο. Το Παρίσι φέρει μεγάλη ευθύνη για την επέμβαση που οδήγησε στην ανατροπή του Καντάφι και είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να βυθιστεί στην αναρχία και το χάος. Η Ιταλία, της οποίας η Λιβύη υπήρξε πρώην αποικία, έχει επικρίνει πολλές φορές το Παρίσι για αυτήν την επιλογή της.

Η Ρώμη είναι όμως και αυτή που πληρώνει το μάρμαρο, καθώς, κατά έναν περίεργο τρόπο , η σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο έχει μετατραπεί στο πλέον ελκυστικό πέρασμα για την Ευρώπη, με πρώτο σταθμό την Λαμπεντούζα. Η αντισυστημική κυβέρνηση της Ρώμης στηρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης και είναι αυτή που διοργάνωσε, τον περασμένο Νοέμβριο στο Παλέρμο, την διεθνή διάσκεψη για την Λιβύη και το μεταναστευτικό, ενώ ο Σαλβίνι έχει επισκεφθεί την Τρίπολη τουλάχιστον δύο φορές τον τελευταίο χρόνο.

Η φιλοσοφία της αντιμεταναστευτικής πολιτικής του είναι, άλλωστε, ότι οι μετανάστες που διασώζονται στην Μεσόγειο θα πρέπει να επιστρέφουν στην Λιβύη. Ο ΟΗΕ, ωστόσο, και οι ΜΚΟ χαρακτηρίζουν την Λιβύη ως «μη ασφαλή χώρα» και ο βομβαρδισμός του κέντρου κράτησης μεταναστών δικαίωσε, όπως και άλλα περιστατικά στο παρελθόν, αυτόν τον ισχυρισμό.