Το τέλος μιας αυταπάτης – Ο κορονοϊός γκρεμίζει την παγκοσμιοποίηση

Σε προηγούμενο άρθρο στο SLpress εξετάσαμε τα στάδια μιας διαδικασίας κοινωνικής μηχανικής, η οποία αποδόμησε τις συλλογικές ταυτότητες της Ευρώπης. Αυτό με τη σειρά του προκάλεσε την σοκαριστική αδράνεια κυβερνήσεων χωρών, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Μεγάλη Βρετανία, η Ολλανδία αλλά και άλλες, να κάνουν το οτιδήποτε, ώστε να προετοιμαστούν για την αναπόφευκτη έλευση του κορονοϊού, κατά τη διάρκεια του πολύτιμου τρίμηνου που τους προσέφερε η Κίνα.

Η πρωτοφανής αυτή γεωπολιτική ανυπαρξία κατέδειξε τις θεμελιώδεις αδυναμίες του μεταψυχροπολεμικού συστήματος. Οι χώρες της Δύσης φαίνεται πως τα χρόνια μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, ουσιαστικά, ανέστειλαν τη λειτουργία τους και τέθηκαν στον αυτόματο πιλότο, αφήνοντας στις απρόσωπες δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης να δρουν για λογαριασμό τους.

Το βασικό πρόβλημα της παγκοσμιοποίησης δεν ήταν τόσο ότι ήταν κακή, αλλά το ότι δεν υπήρχε. Ήταν μια συλλογική αυταπάτη. Αναλυτικότερα, υπαρξιακός πυρήνας του μεταψυχροπολεμικού διεθνούς συστήματος, ήταν η καθολική παραδοχή ότι η νίκη του καπιταλισμού επί του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν νομοτελειακά αναπόφευκτη.

Αυτή η άποψη εδράστηκε πάνω σε μια μηχανιστικά ντετερμινιστική ανάγνωση της ιστορίας, που προέρχεται από ένα νευτώνειο επιστημολογικό παράδειγμα (paradigm), με την έννοια που ο Thomas Kuhn δίνει σε αυτόν τον όρο. Έτσι, η πορεία της Ιστορίας ερμηνεύεται με γραμμικό-αιτιοκρατικό τρόπο και το τελικό αποτέλεσμα θεωρείται ως το μόνο που θα μπορούσε να υπάρξει. Συνακόλουθα έχει κυριαρχήσει η αντίληψη ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν καταδικασμένη να χάσει και ο σοσιαλισμός να αποτύχει.

Οι ψευδαισθήσεις για το “Τέλος της Ιστορίας”

Αυτή η λανθασμένη ανάγνωση της Ιστορίας εγκλώβισε τον καπιταλισμό σε μια αέναη φαντασιακή στιγμή θριάμβου, αφού θεωρήθηκε πως είχε “δικαιωθεί από την Ιστορία”.
Έτσι, το φιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο αντιμετωπίστηκε σαν μια ολοκληρωμένη γεωπολιτική οντότητα η οποία, αφού είχε νικήσει τον τελευταίο πόλεμο στην ιστορία της Ανθρωπότητας, δικαιούταν να κυβερνήσει τον κόσμο.

Δηλαδή, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Δύση επέλεξε να πιστέψει ότι είχε έλθει το “Τέλος της Ιστορίας”. Έτσι, εγκλωβίστηκε σε μια φυσαλίδα “παγωμένου χρόνου”, επιδιώκοντας να διαιωνίσει στο άπειρο τη στιγμή του θριάμβου της έναντι της Σοβιετικής Ένωσης. Και το “ψυγείο” που επεχείρησε να παγώσει τον χρόνο ήταν η φαντασιακή δομή της παγκοσμιοποίησης.

Ουσιαστικά, μιας απλοποιημένης συμπύκνωσης των κυρίων στοιχείων που συνέθεταν το ιδεολογικό οικονομικοπολιτικό “πακέτο” της Δύσης, έναντι της κομμουνιστικής Ανατολής. Έτσι, ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, ως ο υποτιθέμενος νικητής του Ψυχρού Πολέμου, από ένα οικονομικό σύστημα αναβαθμίστηκε, φαντασιακά, σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα παγκόσμιας εξουσίας.

Ο αστάθμητος παράγοντας

Δηλαδή, αντί απλώς για ένα διεθνές πλέγμα ενοποιημένων αγορών και μεταφορών, η παγκοσμιοποίηση αντιμετωπίστηκε σαν μια υπερκρατική γεωπολιτική οντότητα που κυβερνούσε τον κόσμο. Αντί για μια άλογη δομή αντιμετωπίστηκε σαν τον παγκόσμιο υπεράνθρωπο αυτοκράτορα. Υπό μία έννοια, λοιπόν, με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου δεν υπήρξε κάποιο νέο διεθνές σύστημα, αλλά η ανυπαρξία διεθνούς συστήματος, αφού στη θέση των κρατών μπήκε η συλλογική φαντασίωση της παγκοσμιοποίησης.

Έτσι, ο κορονοϊός ήταν ένας αστάθμητος παράγοντας που εισήλθε σε ένα άκαμπτο σύστημα, ανίκανο να απορροφήσει νέες προσλαμβάνουσες. Όχι μόνο ανίκανο, αλλά και απρόθυμο, γιατί έτσι θα κινδύνευε να σπάσει την εύθραυστη παγωμένη στον χρόνο στιγμή του θριάμβου του. Αποτέλεσμα ήταν η Δύση να επιλέξει να αγνοήσει την πραγματικότητα, ευελπιστώντας ότι οι Κινέζοι θα έβγαζαν ακόμη για μια φορά το φίδι από την τρύπα και για λογαριασμό τους, όπως έγινε με τον SARS, και αυτή θα παρέμενε στον θρόνο της.

Αυτό όμως δεν έγινε. Ο κορονοϊός έφθασε στην Ευρώπη και σαρώνει τους λαούς της. Η Ευρώπη απλά περίμενε παράλυτη, έχοντας επιπλέον αποδομήσει –εν ονόματι του “δικαιωμένου από την Ιστορία” νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού– τα ζηλευτά συστήματα υγείας της. Και τώρα τα ευρωπαϊκά έθνη, στην μετά τον κορονοϊό εποχή, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα, ότι ο βασιλιάς της παγκοσμιοποίησης δεν είναι απλώς γυμνός, αλλά ανύπαρκτος.