Πολύτιμος βοηθός της υγείας μας το μουρουνέλαιο

Η αλήθεια είναι ότι το μουρουνέλαιο δεν είναι ένα συνηθισμένο έλαιο που χρησιμοποιείς στη διατροφή σου όπως π.χ. το ελαιόλαδο! Το βρίσκεις συνήθως σε μορφή συμπληρωμάτων διατροφής είτε σε κάψουλα είτε σε ρευστή μορφή. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα ιχθυέλαιο και συγκεκριμένα αυτό που προέρχεται από τη μουρούνα, ένα μπακαλιαροειδές ψάρι συνήθως του Ατλαντικού.

Η διαφορά του μουρουνέλαιου με άλλα ιχθυέλαια είναι ότι εξάγεται από το συκώτι της μουρούνας αντί για τη σάρκα του ψαριού και γι’ αυτό περιέχει επιπλέον σημαντικές ποσότητες λιποδιαλυτών βιταμινών όπως Α και D. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων θρεπτικών συστατικών τροφίμων του USDA αναμένεται ένα κουταλάκι του γλυκού μουρουνέλαιο να σου προσφέρει:

Θρεπτικό στοιχείο/ 1 κγ (4,5g) μουρουνέλαιο	Ποσότητα
Ενέργεια	40 kcal
Λιπαρά	4,5 g
Πολυακόρεστα λιπαρά EPA DHA	310 mg 495 mg
Βιαμίνη A	4500 IU (ή 1350μg)
Βιταμίνη D	450 IU (ή 11,2μg)

Τι σημαίνουν αυτές οι ποσότητες για σένα;

Σε αυτό το κουταλάκι μουρουνέλαιο περιέχονται σχεδόν όλα τα θρεπτικά στοιχεία κοντά στις συνιστώμενες ημερήσιες συστάσεις για έναν μέσο υγιή ενήλικα, εκτός από τη βιταμίνη Α. Η συγκέντρωση βιταμίνης Α σε αυτή τη περίπτωση είναι υπερδιπλάσια των ευρωπαϊκών συστάσεων και φλερτάρει με το ανώτατο ανεκτό όριο ημερήσιας κατανάλωσης.

Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε φυσικά σε παρενέργειες τοξικότητας αλλά όπως είπαμε, το μουρουνέλαιο δεν το βρίσκει κανείς χύμα παρά μόνο σε τυποποιημένο συμπλήρωμα διατροφής όπου η ποσότητα βιταμίνης Α έχει ελεγχθεί ώστε να βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα. Αυτή η διεργασία προσθαφαίρεσης συστατικών είναι και ο λόγος που μπορεί να βρείτε επιπλέον βιταμίνη Ε ή άλλα συστατικά σε συμπληρώματα μουρουνέλαιου διαφόρων εταιρειών συμπληρωμάτων.

Ποια τα οφέλη υγείας από το μουρουνέλαιο;

Όταν το μουρουνέλαιο πρωτο-ταυτοποιήθηκε για την θετική του επιρροή στην υγεία ήταν για να την καταπολέμηση της ραχίτιδας σε παιδιά. Μια πάθηση όπου τα οστά είναι ιδιαίτερα μαλακά και αδύναμα που συμβαίνει λόγω έλλειψης βιταμίνης D. Με την σύγχρονη έρευνα και την ανακάλυψη της ευεργετικής δράσης των πολυακόρεστων ω-3 λιπαρών προστέθηκαν και άλλες καταστάσεις υγείας που πιθανώς να ωφελούνται από την πρόσληψη μουρουνέλαιου.

Οστική μάζα

Η βιταμίνη D διευκολύνει την επικόλληση και δόμηση των οστών από το ασβέστιο. Το μουρουνέλαιο μπορεί να καλύψει αυτές τις ανάγκες σε βιταμίνη D, ιδιαίτερα αν δε σε «βλέπει» αρκετά ο ήλιος και αν θέλεις να προλάβεις τον κίνδυνο οστεοπόρωσης αφού μετά τα 40 η απώλεια οστικής μάζας αρχίζει να εντείνεται.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Φαίνεται ότι το μουρουνέλαιο μπορεί να βελτιώσει τον πόνο και τη φθορά στις αρθρώσεις που παρατηρείται στην ρευματοειδή αρθρίτιδα. Ενδιαφέρον έχει ότι κάποιοι ασθενείς μείωσαν ακόμη και τη δοσολογία αντιγλεγμονωδών φαρμάκων που λάμβαναν γι’ αυτούς τους πόνους! Γιατί τα ω-3 έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, το ήξερες αυτό;

Όραση

Πιθανώς να είχες ακούσει ότι το να τρως καρότα (περιέχουν προβιταμίνη Α) βοηθά τα μάτια σου να βλέπεις καλύτερα στο σκοτάδι. Μάθε επίσης ότι, η φθορά της όρασης με τα χρόνια και το γλαύκωμα είναι δύο καταστάσεις που πιθανώς να ωφελούνται από μια διατροφή επαρκή τόσο σε ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά όσο και βιταμίνη Α. Και τα δύο στοιχεία βρίσκονται στο μουρουνέλαιο!

Υγεία της καρδιάς

Καταληκτικά, οι έρευνες δεν είναι αρκετές για να πούμε ότι όποιος παίρνει μουρουνέλαιο αποφεύγει τα καρδιαγγειακά συμβάματα (έμφραγμα, εγκεφαλικό). Υπάρχουν ωστόσο ενδείξεις ότι τα ω-3 λιπαρά του μπορούν να μειώσουν τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά όπως τα τριγλυκερίδια κατά 15-30% ή να αυξήσουν την καλή χοληστερόλη.

Ανάπτυξη εγκεφάλου και γνωστική λειτουργία

Ξέρουμε ότι τα ω-3 λιπαρά είναι συστατικό στοιχείο των μεμβρανών στα εγκεφαλικά κύτταρα γι΄ αυτό θεωρείται σημαντικό διατροφικό στοιχείο για την εγκυμονούσα και το βρέφος. Έχει παρατηρηθεί ερευνητικά ότι σε άτομα τρίτης ηλικίας, όσο πιο συχνά καταναλώνεται το ψάρι και θαλασσινά, τόσο καλύτερα αποτελέσματα δείχνουν τα τεστ γνωστικών λειτουργιών τους. Όφελος που πρόσφατη μελέτη επεκτείνει και σε νεαρότερες ηλικίες (μέση ηλικία) αποδίδοντάς το συγκεκριμένα στα πολυακόρεστα λιπαρά. Επιπλέον, κλινική δοκιμή σε παιδιά σχολικής ηλικίας δείχνει με χρήση απεικονιστικών μεθόδων καλύτερη συγκέντρωση/προσοχή και ικανότητα νοητικής διεργασίας για τα παιδιά που λαμβάναν συμπλήρωμα ω-3 λιπαρών…

Γιατί σου τα αναλύω όλα αυτά; Γιατί νιώθω ότι το θέμα αυτό είναι υπερπροβεβλημένο παρότι είναι πολύ συγκεχυμένο. Ναι, προφανώς υπάρχει κάτι εκεί που συμβαίνει με τα ω-λιπαρά και την γνωστική λειτουργία αλλά αυτές οι ενδείξεις είναι αρκετά διάσπαρτες και δεν αρκούν για να σου πω ότι με το μουρουνέλαιο το παιδί σου θα γίνει πιο έξυπνο ή ότι θα προλάβεις την άνοια στους αγαπημένους σου.

Άλλες καταστάσεις υγείας

Πολλές φορές το μουρουνέλαιο συμπεριλαμβάνεται στα ιχθυέλαια, όταν μελετάται, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αποδοθεί ορισμένο όφελος υγείας μεμονωμένα σε αυτό. Ή άλλες φορές χρειάζεται περισσότερες και καλύτερες έρευνες για να εξάγεις ασφαλή αποτελέσματα. Σίγουρα πάντως αποτελεί ένα πόλο ενδιαφέροντος της έρευνας και μπορεί να έχεις ακούσει και άλλα οφέλη υγείας σε σχέση με το μουρουνέλαιο.

Για παράδειγμα ότι τα ω-3 λιπαρά βοηθάνε στην ελαστικότητα του δέρματος ενώ μπορεί να μετριάσουν και την σοβαρότητα της ακμής. Αντίστοιχα, φαίνεται να βοηθάνε στην επούλωση πεπτικού έλκους ή έλκους στομάχου. Υπάρχουν επίσης επιδημιολογικές μελέτες που δείχνουν ότι όσοι καταναλώνουν τακτικά μουρουνέλαιο εκφράζουν λιγότερο συχνά συμπτώματα στρες και κατάθλιψης.

Πώς να χρησιμοποιώ το μουρουνέλαιο;

Αν έχεις αποφασίσει να χρησιμοποιήσεις το μουρουνέλαιο σαν συμπλήρωμα διατροφής καλό θα είναι, αρχικά, να το δεις ακριβώς σαν αυτό που είναι, ένα συμπλήρωμα στη διατροφή σου. Δώσε δηλαδή, έμφαση την διατροφική σου ποικιλία και ισορροπία καθημερινά πριν βάλεις στο πρόγραμμά σου ένα συμπλήρωμα.

Το δεύτερο που θα πρέπει να κάνεις είναι να ενημερώσεις τον γιατρό και τον διαιτολόγο σου που ξέρουν καλύτερα το ιστορικό σου και συνεπώς και την καταλληλότητα αυτού του συμπληρώματος για σένα. Για παράδειγμα αν βρίσκεσαι σε αντιυπερτασική, αντιθρομβωτική ή αντιδιαβητική αγωγή, το συμπλήρωμα μουρουνέλαιου μπορεί να ενισχύσει τη δράση της φαρμακευτικής αγωγής. Έτσι, πιθανόν ο γιατρός να θέλει να σε παρακολουθήσει πιο τακτικά ή και ίσως να σου αλλάξει δοσολογία φαρμάκων.

Αν είναι απαραίτητο να καταναλώνεις μουρουνέλαιο…

Θα έλεγα πως όχι. Μπορείς να ζήσεις χωρίς αυτό και μπορείς να πάρεις όσα σου προσφέρει το μουρουνέλαιο, ω-3 λιπαρά δηλαδή και βιταμίνες A και D, και από άλλες διατροφικές πηγές. Σίγουρα, αναγνωρίζω ότι είναι μια εύκολη και συμπυκνωμένη μορφή πρόσληψης αυτών των συστατικών βέβαια. Όπως και στα περισσότερα συμπληρώματα διατροφής, συστήνεται η κατανάλωσή του παράλληλα με το γεύμα.

Μην ξεχνάς ότι, η μουρούνα είναι ένα μπακαλιαροειδές! Τέτοια ψάρια όπως και θαλασσινά μπορείς να τα προσθέσεις σαν μέρος του εβδομαδιαίου σου μενού ούτως ή άλλως.

Οι εθνικές διατροφικές συστάσεις, προτείνουν 2-3 φορές την εβδομάδα την κατανάλωση μιας μερίδας (150γρ) ψαριού ή θαλασσινών.

Αν υπάρχει κάτι που πρέπει να προσέχεις…

Αυτό θα ήταν η υπερδοσολογία. Η βιταμίνες Α και D είναι λιποδιαλυτές και αποθηκεύονται στο σώμα μας για μεγάλα χρονικά διαστήματα με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται και η δράση τους.

• Πιθανή τοξικότητα βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει ηπατικά προβλήματα ενώ είναι επικίνδυνη για το έμβρυο σε περίπτωση εγκυμοσύνης.
• Πιθανή τοξικότητα βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε υπερασβεστιαιμία, πέτρες στους νεφρούς, ανορεξία, ανώμαλο καρδιακό παλμό.
• Πιθανή υπερδοσολογία από ω-3 λιπαρών, μπορεί να συμβάλει σε αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου, ναυτία ή και να αυξήσει το κίνδυνο αιμορραγιών εμποδίζοντας τη πήξη του αίματος.

Ακολουθώντας όμως τις οδηγίες πρόσληψης που αναγράφονται στα αναγνωρισμένα από τον ΕΟΦ συμπληρώματα διατροφής, δεν συντρέχει κανένας από τους παραπάνω κινδύνους. Κατά τις διεργασίες για την παραγωγή των τελικών σκευασμάτων διατροφής, μειώνονται επίσης και οι όποιοι κίνδυνοι μπορεί να έφερε το ψάρι/μουρούνα σε σχέση με τη συγκέντρωση βαρέων μετάλλων στο σώμα του.

Εν κατακλείδι, το μουρουνέλαιο θεωρείται ένα καλά ανεκτό και ασφαλές συμπλήρωμα διατροφής για το γενικό υγιή πληθυσμό. Με αυτό το σκεπτικό, κατά διαστήματα και εγώ προσωπικά να έχω κάνει χρήση τέτοιων συμπληρωμάτων αναλογιζόμενη τα πιθανά και πολυάριθμα οφέλη υγείας. Αυτό που θα ήθελα να μείνει από αυτό το άρθρο είναι πρώτον, ότι η ασφάλεια είναι πάντα σε προτεραιότητα και ο μόνος τρόπος να το εκτιμήσεις είναι με τους επαγγελματίες υγείας που συνεργάζεσαι και δεύτερον, ότι ο καθένας έχει ένα απόλυτα προσωπικό και μοναδικό ισοζύγιο υπέρ και κατά για να χρησιμοποιήσει ένα συμπλήρωμα διατροφής.

 

---

 

Η Eιρήνη Κύρα είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.

Σε συνεργασία με το medNutrition