Συνέδριο στην Αλεξανδρούπολη: Ένα γαστρονομικό ταξίδι στις γεύσεις της Μικράς Ασίας

Με μπαχάρια, συνθέσεις μυρωδικών, με αυθεντικά υλικά, με αναφορά στην Πολίτικη κουζίνα, την Καππαδοκική, Ποντιακή, Μικρασιατική κουζίνα ένας κόσμος γλυκισμάτων και φαγητών που άφησαν εποχή, ολοκληρώθηκε το ξεχωριστό 3ημερο αφιέρωμα στην Αλεξανδρούπολη στα προσφυγικά σιτηρέσια, ένας πολιτισμός γεύσης που μπόλιασε γενιές και γενιές.

Το συνέδριο “Προσφύγων γεύσεις: Γαστρονομικές διαδρομές στην Αλεξανδρούπολη μετά τη συνθήκη της Λωζάνης” επανέφερε μνήμες από τη νοστιμιά των ιδιαίτερων φαγητών του προσφυγικού ελληνισμού μέσα από μια ιδιοφυή και δημιουργική σύμπραξη της Ένωση Θρακών, του Εργαστηρίου Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας-Εθνολογίας του ΔΠΘ και του Δήμου Αλεξανδρούπολης.

Γλυκίσματα και φαγητά στην Αλεξανδρούπολη

Ήταν μια αφορμή να ανακαλέσουμε μνήμες, νοστιμιά, γεύσεις των φαγητών και γλυκισμάτων του προσφυγικού ελληνισμού που αναγνωρίζεται ως η πεμπτουσία στην ελληνική κουζίνα. Οι εκδηλώσεις αυτών των ημερών βασισμένες στην σύμπραξη τοπικών συλλόγων του Έβρου σε συνεργασία με τον Δήμο της πόλης και μαθητές της Επαγγελματικής Σχολής Μαθητείας Αλεξανδρούπολης της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης, ανέδειξαν τον πλούτο της ψυχής σ αυτό που λέμε “προσφυγικό σιτηρέσιο” με έμφαση στον πολιτισμό της καθημερινότητας στο τραπέζι τους, ξεδιπλώνοντας την αρχοντιά, τη νοστιμιά και την έμπνευση στην καθημερινότητα.

Φαγιά, γλυκίσματα που μεταφέρουν τον πολιτισμό και την ιστορία των προγόνων μας, τη γαστρονομική κουλτούρα των ξεριζωμένων Ελλήνων, τις μυρωδιές, τις νοστιμιές, τις πολιτισμικές παραδόσεις, τις θρησκευτικές εμπνεύσεις του ελληνισμού που κουβαλάμε μέσα μας κι ανέθρεψαν γενιές, αποτελώντας τη βάση σε κουζίνες που μετεξελίχθηκαν αφού πάτησαν γερά στις ιδέες, τα υλικά και τις παρασκευές που έφεραν μαζί τους. Ευγνωμοσύνη για ό,τι μας κληροδότησαν!

“Περέκ, ωτία, νισεστένιος χαλβάς, σουτζουκάκια σμυρνέϊκα, παστουρμαδόπιτα, μαύρος χαλβάς, κανέλα, μπαχάρι, γεύσεις, μυρωδικά, Καππαδοκία, Πόντος, Αίνος, Αϊβαλί, Ανατολική Ρωμυλία, αίμα, ξεριζωμός, μνήμες, βίαιες μετακινήσεις, ιστορίες για ανθρώπους που χάθηκαν και ιστορίες ανθρώπων που επέζησαν και κουβάλησαν – μαζί με τις ρημαγμένες ζωές τους, τις απώλειες και τις εφιαλτικές τους μνήμες – και τη θέληση να ζήσουν.

Ένα εξαιρετικό συνέδριο στην Αλεξανδρούπολη

«Οι φωτογραφίες, έγιναν πια ζωή, το παρελθόν έγινε μέλλον», θα μας πει η Κατερίνα Κάλτσου, ψυχή της όλης διοργάνωσης. Αυτό ήταν το απόσταγμα ενός όμορφου συνεδρίου στην Αλεξανδρούπολη, για κάποιον ακροατή, που έχει ενσωματώσει το αποτύπωμα της συλλογικής μνήμης αλλά και της οδυνηρής βιωματικής εμπειρίας από τη σύγχρονη προσφυγιά.

Η μεγάλη συμμετοχή του κοινού, οι ερωτήσεις και η συζήτηση που ακολούθησε αλλά και η συγκίνηση που προκάλεσε η γευσιγνωσία, αποδεικνύουν ότι η ιστορία, όπως και η ζωή δεν τεμαχίζονται! Το συνέδριο, όπως επεσήμανε η η κ. Κάλτσου, εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής επιλέχθηκε να γίνει σε ένα ιστορικό σημείο της πόλης, σε μία από τις πρώην αποθήκες του ΟΣΕ που πρόσφατα δόθηκαν για επαναχρήση στο Δήμο της ακριτικής πόλης, που δέχθηκε κύμα προσφύγων.

Την έναρξη του συνεδρίου κήρυξε ο Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης οποίος επεσήμανε ότι «η τοπική μας ιστορία είναι αυτή που βοηθά τις νέες γενιές να κατανοήσουν την ταυτότητα και τη συνείδηση ως μέρος της τοπικής μας κοινωνίας, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα ένα αίσθημα συνοχής και συνέχειας με το παρόν και το μέλλον του τόπου μας. Είναι αυτή η γνώση που μπορεί να βοηθήσει τους νέους να κατανοήσουν την εξέλιξη της κοινωνίας τους και τις δυνάμεις που την διαμορφώνουν, να εκτιμήσουν τη σημασία της συνεργασίας και της αλληλεγγύης σε μια κοινότητα. Και όχι μόνο! Η μελέτη των στοιχείων που διαμορφώνουν την τοπική μας ιστορία παρέχει μια πλούσια πηγή για την εκπαίδευση και τη μάθηση. Οι νέοι μπορούν να αναπτύξουν δεξιότητες έρευνας, κριτικής σκέψης και εργασίας με πηγές, ενώ παράλληλα μαθαίνουν να εκτιμούν τη σημασία της διατήρησης και της προστασίας του πολιτιστικού κληρονομήματος».

Το τριήμερο αφιέρωμα ξεδίπλωσε μνήμες, σε συνδυασμό με την εύστοχη και καλαίσθητη έκθεση αντικειμένων εποχής, με σεμινάρια, υπέροχα κρυστάλλινα ποτήρια, πορσελάνινα πιάτα, σουπιέρες,μπρούτζινα κατσαρολικά,ιδιαίτερα κεντητά τραπεζομάντηλα, που μας ταξίδεψαν στα γεύματα που απολάμβανε η οικογένεια σε πλήρη σύνθεση σε αρχοντόσπιτα ή απλά νοικοκυριά με σεβασμό στην ιεροτελεστία της παρασκευής φαγητών, σαλατικών, σε πίτες και γλυκά.

 

Η δυναμική σύμπραξη συλλόγων έφερε ένα άψογο αποτέλεσμα

Μια δυναμική σύμπραξη προσφυγικών και παραδοσιακών συλλόγων που έφερε ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα και αξίζει να αναφερθούν. Είναι οι σύλλογοι “Ανατολική Ρωμυλία Έβρου”, “Απολλωνιαδιτών Έβρου”, “Ελληνομουσείον Αίνου”, Καππαδοκών N. Έβρου “Οι τρεις Ιεράρχες”, Απογόνων Μικρασιατών Ελλήνων Nομού Έβρου “Νικηφόρος Βλεμμύδης” και οι ποντιακοί σύλλογοι του Δήμου Αλεξανδρούπολης.

Οι συμμετέχοντες στις εργασίες παρέλαβαν δωρεάν και την έκδοση των πρακτικών του Α’ συνεδρίου ενώ είχαν την ευκαιρία να ακούσουν εξειδικευμένες εισηγήσεις για το συμβολισμό της τροφής, τις γεύσεις της καθ’ υμάς Ανατολής, τις επώνυμες συντεχνίες τροφίμων σε προσφυγικά κειμήλια από το εκκλησιαστικό Μουσείο Αλεξανδρουπόλεως, την ανάδειξη επαγγελμάτων εποχής τα τελευταία 100 χρόνια που συνδέονται με τη διατροφή.

Η προσφυγική “κιβωτός” της μνήμης στη ζωή μου, η σούπα Αβδούλ Χαμητ από τον αρχιτέκτονα Γιώργο Κολιόπουλο, η συνδετική γέφυρα μεταξύ τροφής και ταυτότητας, η πολιτογράφηση των γεύσεων μετά τη Λωζάνη και πολλές άλλες θεματικές οι οποίες αναλύθηκαν από επιστήμονες που φώτισαν εκείνη την περίοδο, φθάνοντας στο σήμερα.

Το κλείσιμο του συνεδρίου έγινε με το στήσιμο ενός τραπεζιού που τα είχε όλα, δίνοντας την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να γευθούν στην πράξη αυτά τα στοιχεία της βρώσιμης πολιτιστικής ταυτότητας του προσφυγικού ελληνισμού που μπόλιασε με ιδέες γενιές και γενιές, με συνταγές που πήγαν από χέρι σε χέρι σαν ιερό κειμήλιο μιας ιστορικής συνέχειας.