Πως λειτουργεί το ινδικό “πλυντήριο” του ρωσικού πετρελαίου

Παρά τον καταιγισμό των δηλώσεων για την επιτυχία των κυρώσεων το Κέντρο Έρευνας Ενέργειας και Καθαρής Ατμόσφαιρας (Center for Research on Energy and Clean Air – CERA), αποκαλύπτει πως αρκετές χώρες εξάγουν διυλισμένα προϊόντα αργού πετρελαίου ρωσικής προέλευσης στην Ευρώπη. Συνολικά, οι χώρες της Δύσης αγοράζουν προϊόντα συνολικής αξίας 42 δισ. δολαρίων, με τους μεγαλύτερους όγκους να διακινούνται από δύο μεγάλες λιμενικές εγκαταστάσεις στην περιφέρεια Gujarat της Ινδίας.

Η πρόσφατη έκθεση με τίτλο “Laundromat: How the price cap coalition whitewashes Russian oil in third countries” του προαναφερθέντος Κέντρου Έρευνας Ενέργειας αποτελεί κόλαφο για τους εμπνευστές της επιβολής πλαφόν για την πώληση του ρωσικού αργού πετρελαίου ($60 ανά βαρέλι). Στο κείμενο τονίζεται ότι διακινούνται τεράστιες ποσότητες αργού, όχι μόνον από τους συνήθεις υπόπτους, δηλαδή την Ινδία και την Κίνα, αλλά και από τα Εμιράτα, την Σιγκαπούρη και την Τουρκία, που ουσιαστικά νομιμοποιούν τις ρωσικές εξαγωγές, συγκαλύπτοντας την προέλευσή τους.

Οι χώρες της Δύσης έχουν ήδη αγοράσει προϊόντα διύλισης ρωσικού αργού πετρελαίου αξίας 42 δισ. δολαρίων και μόνον για την Ινδία παρατηρείται τριπλασιασμός των εξαγωγών του πετρελαίου κίνησης στο πρώτο τρίμηνο του 2023, έναντι του αντίστοιχου του προηγούμενου έτους, που φθάνουν μάλιστα τον Μάρτιο του 2023 το 1,6 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα.

Οι συντάκτες της έκθεσης τονίζουν πως ο συνασπισμός των χωρών που έχουν επιβάλλει το όριο στις τιμές του ρωσικού πετρελαίου, έχει μεταβληθεί στον μεγαλύτερο εισαγωγέα του. Πρόκειται για ένα τεράστιο ρήγμα στον σχεδιασμό του μέτρου, που τελικά υπονομεύει και περιορίζει τις επιπτώσεις των κυρώσεων στην Ρωσία. Επισημαίνουν παράλληλα πως δύο μεγάλες λιμενικές εγκαταστάσεις στην περιφέρεια Gujarat της Ινδίας, έχουν μετατραπεί σε εξαγωγικούς κόμβους, για την παράκαμψη των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από κοινού από ΕΕ και ΗΠΑ.

Η Ινδία προσφέρει στην Ρωσία μία διέξοδο για τις εξαγωγές της προς την Βρετανία, εξουδετερώνοντας τον αγώνα του Λονδίνου να περιορίσει την χρηματοδότηση του Κρεμλίνου. Μερικοί μεγάλοι αγοραστές μάλιστα στη Βρετανία έχουν αντικαταστήσει τις άμεσες εισαγωγές τους από την Ρωσία, με ανάλογες προϊόντων διύλισης από μονάδες που τροφοδοτούνται σταθερά σε πρώτη ύλη από την Ρωσία, με συνέπεια να υποστηρίζουν έμμεσα τον ρωσικό κλάδο ενέργειας.

Χρηματοδοτούν τους Ρώσους

Αν και μία εφοδιαστική αλυσίδα αυτής της μορφής δεν παρανομεί σύμφωνα με την βρετανική νομοθεσία, εν τούτοις δεν παραβλέπεται το γεγονός ότι ουσιαστικά χρηματοδοτεί τους Ρώσους στις επιχειρήσεις τους στην Ουκρανία. Τα συνεργαζόμενα διυλιστήρια διαχρονικά αποτελούν προμηθευτές της Δύσης, αλλά στην τρέχουσα περίοδο εξάγουν προς την Ευρώπη δυσανάλογα μεγάλες ποσότητες, από την στιγμή που πέραν των άλλων οι τιμές του πετρελαίου κίνησης των Ευρωπαίων παραμένουν υψηλότερες, ενώ απολαμβάνουν και σημαντικές εκπτώσεις από τους ρωσικούς ομίλους.

Το Κίεβο διαμαρτύρεται για το γεγονός ότι οι μεγάλοι όμιλοι αξιοποιούν τις αδυναμίες και τα ευάλωτα σημεία των κυρώσεων, συσσωρεύοντας τεράστια κέρδη. Προφανώς γνωρίζει πως ο τομέας των πετροχημικών αποφέρει 15 έως 16 φορές περισσότερα έσοδα ανά τόνο προϊόντων σε σύγκριση με την ανάλογη ποσότητα αργού πετρελαίου και για τους επενδυτές με βάση τα τρέχοντα συμβόλαια της αγοράς οι αποδόσεις φθάνουν το 30-35%, έναντι 12-15% του τομέα διύλισης, με τις εταιρείες πετροχημικών να διανέμουν κατά κανόνα μεγάλα μερίσματα στους μετόχους τους.

Κατά το Κίεβο, η Βρετανία, που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς, επιβάλλεται να σφραγίσει ερμητικά τα κενά των μέτρων που υπονομεύουν τον αγώνα της Ουκρανίας. Όπως υποστηρίζει τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα συνεχίζουν να διέρχονται ανεμπόδιστα από τα σύνορα και χονδρικά δύο στα πέντε βαρέλια αργού πετρελαίου που καταλήγουν στα διυλιστήρια, προέρχεται από την Ρωσία.

Ο οίκος Kpler που παρακολουθεί τις εμπορικές συναλλαγές και τις ροές φορτίων στον τομέα της ενέργειας αποκαλύπτει πως τα διυλιστήρια του Jamnagar στην δυτική ακτή της Ινδίας εισήγαγαν 215 μεγάλα φορτία αργού πετρελαίου από την Ρωσία κατά το 2022, ποσότητα τέσσερις φορές μεγαλύτερη σε σχέση με το 2021. Από την άλλη πλευρά μόνον η Βρετανία εισάγει ένα σύνολο 10 εκατ. βαρελιών πετρελαίου και προϊόντων διύλισης, 2,5 φορές περισσότερα σε σχέση με το 2021. Τα εισάγει από τους ομίλους Trafigura της Σιγκαπούρης, Shell, BP, PetroChina της Σαγκάης και ESSR GROUP της Ινδίας, που αποτελούν και μεγάλους αγοραστές διυλισμένου ρωσικού αργού πετρελαίου από τις ινδικές μονάδες.

Το δέλεαρ του Κρεμλίνου

Η ρωσική πρόταση για διάθεση των εσόδων από τις πωλήσεις ενέργειας σε επενδύσεις σε σχήματα που χρηματοδοτούν τις ινδικές βιομηχανίες για να προωθούν τις εξαγωγές τους στην Ρωσία, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση του ρωσικού συστήματος ψηφιακών επικοινωνιών για τις χρηματοοικονομικές διμερείς συναλλαγές, αποτελούν βασικές παραχωρήσεις του Κρεμλίνου προς την ινδική κυβέρνηση. Επιπλέον, η αποδοχή του ινδικού συστήματος πληρωμών Ru-Pay και των εφαρμογών Unified Payments Interface-UPI της Ινδίας, αλλά και η ανάλογη των ρωσικών καρτών Mir και του ρωσικού συστήματος Fast Payments System, μεταξύ των δύο χωρών, αποτελούν επιπλέον αποδείξεις των στενών οικονομικών δεσμών τους.

Παράλληλα τίθεται σε λειτουργία ο θαλάσσιος διάδρομος από το Βλαδιβοστόκ προς το Chennai στις ανατολικές ακτές της Ινδίας, γεγονός που σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες συμφωνίες, αποδεικνύει πως οι δύο χώρες έχουν ήδη θέσει το πλαίσιο για μία τεράστια αύξηση των διμερών συναλλαγών και μάλιστα σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Το διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών υπερβαίνει σε αξία τα $45 δισ., μέγεθος εντελώς απίθανο με βάση τα δεδομένα της προηγούμενης διετίας.

Η Ρωσία εγκαταλείπει πλέον ταχύτατα τις συναλλαγές της με την Δύση και η κυβέρνηση Modi στην Ινδία αντιλαμβάνεται πως έχει μία ανέλπιστη σχεδόν ευκαιρία, ειδικά μετά τα πλήγματα της υγειονομικής κρίσης, να αποκτήσει προσβάσεις στον τεράστιο ορυκτό πλούτο της Σιβηρίας και της ρωσικής Άπω Ανατολής, αλλά και στις πηγές πόρων του Αρκτικού. Με δεδομένη την αλματώδη ανάπτυξη της Ινδίας, η ρωσική πλευρά αντιλαμβάνεται πως οφείλει με κάθε τρόπο μία μακροπρόθεσμη μεγάλη αγορά για τις βιομηχανίες της που αξιοποιούν τους τεράστιους φυσικούς της πόρους.

Η ινδική ευρηματικότητα και αναμφίβολα ευφυΐα αντιλαμβάνεται πως έχει την δυνατότητα να δημιουργήσει ισχυρές συνέργειες στο δυναμικό τρίγωνο Ινδία-Ρωσία-Κίνα, ώστε να υποστηρίξει το βέλτιστο εξωτερικό περιβάλλον για την πολιτική της σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Το μόνιμο πρόβλημα των ινδο-σινικών σχέσεων με αντικείμενο την βορειοανατολική μεθόριο αποτελεί ένα εμπόδιο, αλλά το ζήτημα δεν έχει δημιουργηθεί από την κυβέρνηση Modi, οπότε εάν το κρίνει σκόπιμο θα το διευθετήσει.