Κατέρρευσε η πολιτική της πεπατημένης

Η δεύτερη Πενταμερής Διάσκεψη κατέρρευσε. Το Κυπριακό δεν είναι το ίδιο μετά από αυτή την κατάρρευση. Ξεκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, οι βασικοί παίκτες κατέληξαν σε ένα μη αποτέλεσμα, το οποίο δεν μπορεί κανείς να προσπεράσει. Μια πορεία αλλεπάλληλων πρωτοβουλιών και διαδικασιών που υποβάθμιζαν την πραγματική φύση του Κυπριακού έφθασε στο τέλος της. Κατέρρευσε μέσα από τα αδιέξοδα της μεθόδου που ακολουθήθηκε και από την αποτυχία των πολιτικών επιλογών.

Η Γραμματεία του ΟΗΕ συγκάλεσε δυο Πενταμερείς Διασκέψεις μέσα σε έξι μήνες, χωρίς να υπάρχουν οι προϋποθέσεις και χωρίς να την αναγκαία προετοιμασία. Επιπρόσθετα, στο Κραν Μοντάνα, με τη συναίνεση όλων, κατέθεσε γεφυρωτικές προτάσεις, ασκώντας μια μορφή επιδιαιτησίας. Αυτό δημιουργεί προηγούμενο. Η συνέχεια είναι μονόδρομος. Η Γραμματεία του ΟΗΕ δεν νομιμοποιείται να εγκαταλείψει ένα άλυτο ζήτημα παρά μόνο με νέα απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Τα ρέστα του

Η τουρκική πλευρά απέδειξε πώς δεν θέλει λύση. Η διαδικασία των δικοινοτικών διαπραγματεύσεων χρησιμοποιείτο διαχρονικά από την Άγκυρα ως άλλοθι για να προχωρήσει στο σχέδιο Β, που είναι ο πραγματικός της στόχος. Στις Πενταμερείς η Άγκυρα ανέδειξε τα ζητήματα που εξυπηρετούν τη στρατηγική της επιδίωξη για έλεγχο της Κύπρου.

Δεν διεκδίκησε περισσότερα για τους Τουρκοκύπριους. Αν και η πρόταση Αναστασιάδη ευνοούσε και τα τουρκικά συμφέροντα, ο Τσαβούσογλου επέμεινε στο θέμα της τουρκικής στρατιωτικής και πολιτικής παρουσίας στο νησί και μετά τη συμφωνία. Η ηγεσία του κατοχικού καθεστώτος, η οποία ήταν παρούσα-απούσα, επέμεινε στην ατζέντα των διεκδικήσεων της Τουρκίας και όχι των Τουρκοκυπρίων.

Ο πρόεδρος Αναστασιάδης έδωσε τα ρέστα του στο ελβετικό θέρετρο και επιβεβαίωσε την αποτυχία της παραδοσιακής ελληνοκυπριακής στρατηγικής. Αναμφισβήτητα είναι ο καλύτερος εκφραστής της πεπατημένης. Με την εμμονή του σε αυτή τη στρατηγική επιβεβαίωσε, όμως, πως είναι αδιέξοδη. Η τακτική που υιοθετήθηκε από τις αρχές του χρόνου ήταν συνοικιακού χαρακτήρα.

Στο Κραν Μοντάνα έκανε υποχωρήσεις για να αποφύγει τις ευθύνες του αδιεξόδου. Γιατί αυτά που περιέλαβε στην πρότασή του αποτελούν διαχρονικές αξιώσεις της τουρκικής πλευράς. Και δυστυχώς, οι ελληνοκυπριακές υποχωρήσεις θα παραμείνουν στην ατζέντα μιας μελλοντικής προσπάθειας. Αυτό αποδεικνύει η Ιστορία.

Εναλλακτική στρατηγική

Το ζητούμενο είναι τι θα πρέπει να γίνει την επόμενη ημέρα του αδιεξόδου. Η πεπατημένη αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Είναι επιλογή μιας μεθόδου που για 43 χρόνια δοκιμάστηκε και ξαναδοκιμάστηκε, αλλά πάντα απέτυχε. Το άλλοθι των πολιτικών φορέων που εκφράζουν την πεπατημένη είναι η συντήρηση μιας διαδικασίας, η οποία διευκολύνει εν πολλοίς τις τουρκικές επιδιώξεις για εδραίωση των κατοχικών δεδομένων.

Αιχμάλωτοι φοβικών συνδρόμων, δεν τολμούν να αγγίξουν εναλλακτικά σενάρια. Έτοιμη συνταγή αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Σε μια χώρα που δεν υπάρχει σχέδιο Α, καθώς υπάρχει ενίοτε σύγχυση για τις επιδιώξεις, είναι δύσκολο να αναζητείται σχέδιο Β. Και το σχέδιο αυτό, το νέο, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να σημαίνει «βελούδινο διαζύγιο». Υπάρχει κι άλλη οδός.

Αξιοποιώντας τα στρατηγικά πλεονεκτήματα και έχοντας καθαρούς στόχους (να ξέρουμε τι θέλουμε), μέσα από ένα διάλογο κοινωνίας και πολιτικού συστήματος να διαμορφωθούν οι επιλογές και τα επόμενα βήματα. Σε αυτόν τον διάλογο να ενταχθούν οι Τουρκοκύπριοι, όχι η ηγεσία που αποτελεί φορέα της τουρκικής πολιτικής, αλλά οι πολίτες. Η νέα στρατηγική από καφενόβιο σύνθημα πρέπει να καταστεί στόχος.