Το τρίγωνο και η εκκρεμότητα του αγωγού EastMed

Η σύνοδος κορυφής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ την επόμενη εβδομάδα (με τη συμμετοχή του προέδρου κ. Αναστασιάδη και των πρωθυπουργών κ. Τσίπρα και κ. Νετανιάχου) επιβεβαιώνει την εδραιωμένη στενή σχέση των τριών χωρών. Το ζητούμενο, όμως, είναι η ταχεία λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων στα πιο ευαίσθητα θέματα της ενεργειακής συνεργασίας (αγωγός EastMed), των επιχειρήσεων έρευνας-διάσωσης (μεγάλης σημασίας για τον επιχειρησιακό έλεγχο σε περιοχές της Μεσογείου) και της εκμετάλλευσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος (με νομικές και οικονομικές προεκτάσεις εντός των ΑΟΖ).

Φυσικά, παρά τις εκκρεμότητες αυτές, το ποτήρι της τριμερούς συνεργασίας, όπως και των διμερών συνεργασιών Ελλάδας-Ισραήλ και Κύπρου-Ισραήλ, είναι ήδη μισογεμάτο. Η Λευκωσία αισθάνεται πιο ασφαλής στις έρευνες για το φυσικό αέριο με τη στήριξη της Ιερουσαλήμ, ενώ χρησιμότατη ήταν και παραμένει η συνδρομή του λεγόμενου εβραϊκού λόμπι στην Ουάσιγκτον για την εξασφάλιση συναντήσεων του κ. Αναστασιάδη με στελέχη των διοικήσεων Ομπάμα και Τραμπ και του Στέητ Ντηπάρτμεντ.

Πιο εντυπωσιακή είναι η εξέλιξη των ελληνοϊσραηλινών επαφών. Αν και απαιτήθηκαν 20 ολόκληρα χρόνια από τη σύναψη πλήρων διπλωματικών σχέσεων το Μάιο του 1990 μέχρι τη δρομολόγηση ουσιαστικής συμπόρευσης τον Ιούλιο του 2010, η πρόοδος της τελευταίας επταετίας αποτελεί παράδειγμα διακομματικής συναίνεσης και διπλωματικής δεξιοτεχνίας.

Αμυντική συνεργασία

Η διμερής αμυντική συνεργασία διακρίνεται από ποσοτική και ποιοτική πρόοδο στη διεξαγωγή διμερών και πολυμερών ασκήσεων, εγγυάται διεξόδους στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο για την Ελλάδα και προσφέρει «στρατηγικό βάθος» στο Ισραήλ. Δεν πρόκειται για σχήμα λόγου, καθώς η συγκεκριμένη ορολογία υφίσταται στο Ισραήλ (και αποτελεί πάγια επιδίωξή του) ακόμα και πριν από τον «Πόλεμο των Έξι Ημερών», τον Ιούνιο του 1967.

Επίσης, παρά την καθυστέρηση κύρωσης της αναθεωρημένης διμερούς συμφωνίας, εξίσου σημαντική είναι η αστυνομική συνεργασία υπό την εποπτεία του υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Τόσκα και με το πολύ πρακτικό μέτρο των τακτικών συνεδριάσεων ομάδων εμπειρογνωμόνων των δύο χωρών, την επικοινωνία των γραφείων Interpol Αθήνας και Τελ Αβίβ, τις παλαιότερες συναντήσεις του αρχηγού της ΕΛΑΣ κ. Τσουβάλα με την πρέσβη Ιρίτ Μπεν-Άμπα και, κυρίως, με τη λήψη μεθοδικών μέτρων προστασίας των χιλιάδων Ισραηλινών τουριστών.

Η ασάφεια για τον EastMed

Σε συνέχεια αυτής της προόδου, το μείζον ερώτημα μακροπρόθεσμης συνεργασίας αφορά την απόφαση κατασκευής (ή μη) του αγωγού φυσικού αερίου EastMed που θα συνδέει το Ισραήλ, μέσω Ελλάδας, με την ΕΕ. Το έργο φαντάζει εξωπραγματικό, λόγω των μεγάλων τεχνικών δυσκολιών και των τεράστιων αποστάσεων (150 χλμ ως την Κύπρο, 650 χλμ. ως τη Κρήτη, 400 χλμ. ως την Πελοπόννησο και μετά το χερσαίο τμήμα και η σύνδεση προς Ιταλία).

Το θέμα συζητείται από τον Οκτώβριο του 2013 και πρέπει πια να ξεκαθαριστεί! Μόνον το Ισραήλ μπορεί να προμηθεύσει τον EastMed με επαρκείς ποσότητες που θα τον καταστήσουν οικονομικά βιώσιμο. Ο πεπειραμένος κ. Νετανιάχου, όμως, δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά του. Ο δε υπουργός Ενέργειας κ. Στάινιτς υποστηρίζει από πέρυσι την εξαγωγική όδευση προς την Τουρκία. Κατά την καλύτερη εκδοχή, εξετάζει όλες τις εναλλακτικές μέχρι την κατακύρωση των διαγωνισμών στην ισραηλινή ΑΟΖ.

Στις αρχές Απριλίου, ο κ. Στάινιτς τοποθετήθηκε ξαφνικά υπέρ της υπογραφής συμφωνίας του EastMed ως το τέλος του 2017 και ολοκλήρωση κατασκευής το 2025 (μάλλον ανέφικτο). Νωρίτερα, όμως, είχε υποστηρίξει την οριστικοποίηση παρόμοιας συμφωνίας με την Τουρκία μέσα στο φετινό καλοκαίρι. Ως γνωστόν, όμως, οι ποσότητες του κοιτάσματος Λεβιάθαν δεν επαρκούν για αμφότερα τα σχέδια.

Από την άλλη πλευρά, δεν λείπουν τα ελληνικά λάθη και παραλείψεις: η κοινοπραξία IGI-Poseidon (ΔΕΠΑ και ιταλική Edison) δεν έχει, επί σειρά ετών, απευθείας επαφές με την «Κοινοπραξία Λεβιάθαν» και αναζητεί 30.000.000 ευρώ που πρέπει να προστεθούν στο ίσο ποσό ενίσχυσης από την ΕΕ πριν από τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων.