Αιχμάλωτοι εμμονών οι οπαδοί του σχεδίου Ανάν βράζουν στο ζουμί τους

Όποτε η κατοχική Τουρκία προχωρεί σε ενέργειες εφαρμογής των επεκτατικών της σχεδιασμών, στο εσωτερικό της χώρας ξεκινά μια συζήτηση, που έχει χαρακτηριστικά αυτό-μαστιγώματος. Με αφορμή τα επεισόδια στην Πύλα, που προκλήθηκαν από κατοχική πλευρά, αντί της ουσίας κάποιοι θυμήθηκαν το 2004 και το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν. Θα μπορούσαν να… ταξιδεύσουν και πιο παλιά, στο 1974, αλλά τότε προφανώς θα “έσπαζε” το μέτωπο.

Το γεγονός ότι έγιναν λάθη, κανείς δεν το αμφισβητεί. Τα λάθη, όμως, της ελληνικής πλευράς στην Κύπρο δεν εξισώνονται με τα εγκλήματα της κατοχικής Τουρκίας. Το λάθος της Λευκωσίας διαχρονικά έγκειται στο γεγονός ότι αποδέχθηκε τη διολίσθηση του Κυπριακού. Από την αρχή, μετά την εισβολή, αντί ο στόχος να ήταν η ανατροπή των κατοχικών δεδομένων, η συζήτηση εστιάστηκε στις συνταγματικές ρυθμίσεις. Ως να μην υπήρχαν νέα δεδομένα επί του εδάφους, τα κατοχικά.

Λέγεται συχνά-πυκνά ότι “χάθηκε η Αμμόχωστος” κλπ (σχεδόν ποτέ, όμως, οτιδήποτε για την Κερύνεια, τη Μόρφου κλπ). Για παράδειγμα, στη συμφωνία υψηλού επιπέδου του 1979, αναφέρεται ότι «προτεραιότητα θα δοθεί στην επίτευξη συμφωνίας για την επανεγκατάσταση στα Βαρώσια υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών ταυτόχρονα με την έναρξη της μελέτης από τους συνομιλητές των συνταγματικών και εδαφικών πτυχών μιας συνολικής διευθέτησης. Μόλις επιτευχθεί συμφωνία για τα Βαρώσια θα εφαρμοστεί, χωρίς να αναμένεται η έκβαση των συζητήσεων για άλλες πτυχές του Κυπριακού προβλήματος». Τι έγινε όμως; Ξεκίνησαν συνομιλίες χωρίς να επιστραφεί η Αμμόχωστος. Γιατί; Για να μην κατηγορηθούμε για… αδιαλλαξία. Επειδή τα θύματα της εισβολής είναι και “καλά παιδιά”.

Οι διαστάσεις του ζητήματος

Το Κυπριακό, όμως, έχει πρωτίστως γεωπολιτική διάσταση. Πόσο αυτή η διάσταση λαμβάνεται υπόψη στη διαχείριση του εθνικού ζητήματος; Για πέντε δεκαετίες, σχεδόν, συζητείται πρωτίστως το συνταγματικό, το οποίο όπως διαμορφώθηκε μέσα από συζητήσεις, υποχωρήσεις της ελληνικής πλευράς, ενσωματώνει εξωτερικά συμφέροντα και στρατηγικές. Υπάρχει, ασφαλώς και η εσωτερική διάσταση. Το υπό συζήτηση πλαίσιο επηρεάζει και τους βασικούς πυλώνες και προτεραιότητες της κοινωνίας. Είναι προφανές ότι οι κοινωνικές δυνάμεις, οι οποίες θα μπορούσαν σε μια ελεύθερη πατρίδα να λειτουργήσουν με βάση τα δεδομένα που διαμορφώνονται, τις επιδιώξεις, κοινωνικές, πολιτικές, ιδεολογικές, εθνικές, θα προσαρμόζονται στις γεωπολιτικές επιδιώξεις της Τουρκίας, της Βρετανίας, των ΗΠΑ κι άλλων δυνάμεων της περιοχής.

Είναι γι’ αυτό που η δομή του κράτους, το Πολιτειακό Σύστημα, πρέπει να διασφαλίζει την ασφάλεια των πολιτών και της χώρας. Αλλά και τις δημοκρατικές λειτουργίες. Την ενότητα και την ασφάλεια του κράτους δεν μπορούν να διασφαλίσουν ρυθμίσεις που περιορίζουν τις ελευθερίες, συρρικνώνουν τη δημοκρατία και δημιουργούν καθεστώς εξάρτησης από τρίτους.
Το ερώτημα, που τίθεται- και δεν είναι καθόλου ρητορικό- είναι κατά πόσο μπορούν να διασφαλίσουν την ενότητα του κράτους, της χώρας και την ασφάλεια, για παράδειγμα, η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία ή η συνομοσπονδία, τα δυο κράτη, που προτείνει η Τουρκία.

Έχουν περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια και πολλοί έχουν κουραστεί. Κάποιοι, αν και δεν το λένε, υποστηρίζουν μια διευθέτηση με εντονότερες γραμμές διαχωρισμού. Τα πρόσφατα επεισόδια στην Πύλα, επαναφέρουν ξεπερασμένες και εν πολλοίς επικίνδυνες διευθετήσεις νομιμοποίησης των αποτελεσμάτων της κατοχής. Στη δεκαετία του ΄70, κυρίως από την Αθήνα και από τον πρώτο μεταπολιτευτικό πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Καραμανλή, προτάχθηκε η ανάγκη να επιδιωχθεί επιστροφή εδάφους για να κλείσει το Κυπριακό.

Στη συνέχεια αναπτύχθηκε ένα αφήγημα για έδαφος έναντι συνταγματικών υποχωρήσεων. “Έδαφος έναντι κυριαρχίας”, ήταν η λογική. Ένα αφήγημα που δεν είχε λόγο η Τουρκία να αποδεχθεί καθώς βαθμηδόν διασφαλίζει τα επιδιωκόμενα από αυτήν μέσω των διαδικασιών των διαπραγματεύσεων, διά των ελληνοκυπριακών υποχωρήσεων. Η λογική, η οποία κρύβεται πίσω από αυτό το αφήγημα είναι, “έδαφος έναντι προτεκτοροποίηση της χώρας”. Βέβαια η Τουρκία ουδέποτε συζήτησε επιστροφή εδαφών, ενώ τώρα θέλει κι άλλα.

Μιας και επανήλθε, όμως, στη δημόσια σφαίρα το θέμα του σχεδίου Ανάν και του δημοψηφίσματος και πλασάρεται ως δίδυμο με το Κραν Μοντανά, μια παράμετρος πρέπει να ληφθεί πρωτίστως υπόψη. Ότι οι πολίτες αποφάσισαν. Αυτό το ξεχνούν οι μοιρολογίστρες, που κατά τα άλλα υπερασπίζονται τη “δημοκρατία” και την “πρόοδο”.