Αμερικάνικη πρέσα για την Αγιά Σοφιά – Στα χέρια του “σουλτάνου” η απόφαση

Διαδικασίες εξπρές δρομολογεί ο Ερντογάν για την Αγιά Σοφιά και τη μετατροπή της σε τζαμί, την ώρα που αυξάνονται οι διεθνείς πιέσεις για την διατήρηση του  μουσειακού καθεστώτος του Μνημείου. Ενός καθεστώτος που είναι επίσημα αναγνωρισμένο από την UNESCO. Έντονες πιέσεις άσκησε τις τελευταίες ημέρες και η Ουάσιγκτον, ο Ερντογάν, ωστόσο, ετοιμάζεται μάλλον για άλλο ένα σόου προσωπικής προβολής του.

Τον δρόμο για αυτό άνοιξε το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας, το οποίο συνεδρίασε με συνοπτικές διαδικασίες, προκειμένου να αποφανθεί, αν η Αγιά Σοφιά θα μετατραπεί ή όχι σε τζαμί. Το Δικαστήριο εξέτασε την κυβερνητική απόφαση του 1934, με την οποία αποδιδόταν μουσειακός χαρακτήρας στο αναγνωρισμένο σήμερα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Η υπόθεση που παρουσιάσθηκε ενώπιον του δικαστηρίου, αμφισβητούσε τη  νομιμότητα εκείνης της απόφασης και σύμφωνα με εμπλεκόμενο δικηγόρο η κρίση των δικαστών θα ανακοινωθεί μέσα στις επόμενες 15 ημέρες. Σύμφωνα, πάντως, με τον ανταποκριτή του ΣΚΑΙ, Μανώλη Κωστίδη, το Δικαστήριο απεφάνθη ότι το διάταγμα του 1934 είναι μεν σύννομο, όμως η αλλαγή του μουσειακού καθεστώτος της Αγιάς Σοφιάς μπορεί να γίνει απλώς με ένα νέο προεδρικό διάταγμα.

Δηλώνουν ιδιοκτήτες οι Τούρκοι 

Η παραπάνω απόφαση αφήνει στα χέρια του Ερντογάν την πρωτοβουλία των κινήσεων και του δίνει το ελεύθερο να πράξει κατά το δοκούν. Και το δοκούν για τον Ερντογάν είναι πάντα η προσωπική του προβολή και η επίτευξη των πολιτικών στόχων του. Το Δικαστήριο φρόντισε, άλλωστε, η καθαρογραφή της απόφασής του να γίνει μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες. Να συμπέσει δηλαδή με την επέτειο του “αποτυχημένου πραξικοπήματος” του 2015, δίνοντας στον “σουλτάνο” την ευκαιρία για νέες πανηγυρικές εκδηλώσεις σε στιλ τουρκομπαρόκ, όπως εκείνες που διοργάνωσε στον ίδιο χώρο κατά την επέτειο της Άλωσης.

Εξάλλου, την μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί την πρότεινε ο ίδιος ο Ερντογάν, υιοθετώντας, μετά την αποτυχία του στις περσινές περιφρειακές κι δημοτικές εκλογές, το σχετικό πολυετές αίτημα τουρκικών ακροδεξιών οργανώσεων και φανατικών μουσουλμάνων. Ένα αίτημα που έρχεται σε αντίθεση με αποφάσεις Παγκόσμιων Οργανισμών και εμπεριέχει χαρακτηριστικά θρησκευτικής μισαλλοδοξίας. Το νέο-οθωμανικό καθεστώς του Ερντογάν, ωστόσο, έχει τις δικές του αντιλήψεις για τη συνέχεια του ανθρώπινου πολιτισμού. Αντιλήψεις, οι οποίες δεν έχουν σχέση με το Διεθνές Δίκαιο και τις αποφάσεις διεθνών οργανισμών, αλλά δείχνουν να πηγάζουν  κατευθείαν από τις ληστρικές επιδρομές νομάδων προηγούμενων αιώνων.

Αυτές τις αντιλήψεις εξέφρασε και ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Χαμί Ακσόι, υποστηρίζοντας ότι «η Αγιά Σοφιά είναι ιδιοκτησία της Τουρκίας, όπως όλα τα πολιτιστικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται σε τουρκικό έδαφος»! Με ιδιαίτερο θράσος, πρόσθεσε μάλιστα ότι αυτό «είναι μία πραγματικότητα που πρέπει να επαναλαμβάνει συνεχώς η Τουρκία».

Οι δηλώσεις Ακσόι έγιναν ως απάντηση στην προτροπή του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Μάικ Πομπέο, να σεβαστεί η Άγκυρα το υφιστάμενο καθεστώς για το Μνημείο της Αγιάς Σοφιάς. «Προτρέπουμε την κυβέρνηση της Τουρκίας να συνεχίσει να διατηρεί την Αγιά Σοφιά ως μουσείο» και «να διασφαλίσει ότι θα παραμένει προσβάσιμη σε όλους», ανέφερε στην ανακοίνωσή του ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

«Όλοι είναι ελεύθεροι να εκφράζουν την άποψή τους, ωστόσο, ξεπερνά τα όρια να μιλάμε για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, χρησιμοποιώντας ύφος “προειδοποίησης και επιβολής”» ήταν η απάντηση του Τούρκου εκπροσώπου, ο οποίος επέμεινε ότι οποιαδήποτε απόφαση για την Αγιά Σοφιά είναι «εσωτερική υπόθεση» εντός των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Τουρκίας.

Πιέζουν οι ΗΠΑ, αντιδρά η Άγκυρα 

Η Άγκυρα δυσαρεστήθηκε έντονα με τις δηλώσεις Πομπέο που όμως δεν ήταν η μοναδική αμερικανική παρέμβαση στο θέμα. Των δηλώσεων αυτών, οι οποίες εκφράζουν την επίσημη θέση της Ουάσιγκτον, προηγήθηκε η επίσκεψη, πριν μερικές ημέρες, του Αμερικανού πρεσβευτή στην Άγκυρα, Ντέιβιντ Σάτερφιλντ, στην έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μια συνάντηση τη διάρκεια της οποίας, σύμφωνα με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, έγινε «μακρά συζήτηση για θέματα της ζωής της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, για την περί αυτήν Ομογένεια, αλλά και για το ευρύτερο Ορθόδοξο ποίμνιο στην Τουρκία».

Το θέμα της Αγιάς Σοφιάς δεν είναι όμως το μοναδικό ζήτημα για το οποίο οι Αμερικανοί πιέζουν την Άγκυρα. Αν και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη-Ερντογάν, Αμερικανοί αξιωματούχοι συνέχισαν τις τελευταίες ημέρες τις πιέσεις προς την Τουρκία για όλα τα ανοιχτά θέματα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, που δεν διανύουν και την καλύτερη περίοδο.

Η Ουάσιγκτον έχει καταδικάσει τις τουρκικές προκλήσεις στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και την προσπάθεια της Άγκυρας να παρακάμψει κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου. Το κλίμα αυτό επικράτησε και την περασμένη Δευτέρα, στη δεύτερη συνάντηση της Ομάδας Εργασίας για ενεργειακά θέματα στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ. Οι δύο αντιπροσωπείες επανέλαβαν την ανάγκη οι δραστηριότητες όλων των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου να γίνονται στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Και το “καρφί” ήταν φυσικά για την Τουρκία.