Μπορεί η Ελλάδα να συνάψει στρατηγικές συμμαχίες; – Η περίπτωση του Ισραήλ

Στον πολεμικό προσανατολισμό της Ευρώπης, η Τουρκία αναλαμβάνει ειδικό σημαίνοντα ρόλο στη συμμαχία των προθύμων, αν και μη μέλος της ΕΕ. Ρόλος με τρεις διαστάσεις: ως πολεμική βιομηχανική δύναμη, ως στρατιωτική δύναμη και ως γεωπολιτική δύναμη. Ο επεκτατισμός της Τουρκίας την φέρνει σε ανταγωνισμό με τον επεκτατισμό του Ισραήλ. Ο διαμελισμός της Συρίας είναι προς το παρόν το μήλον της Έριδος μεταξύ των δύο δυνάμεων. Η παρουσία της Τουρκίας στην Κύπρο και τα σχέδια της περί “Γαλάζιας Πατρίδας”, την φέρνει εν δυνάμει σε αντιπαράθεση με το Ισραήλ στην ευρύτερη περιοχή.

Και οι τρεις παράμετροι αφορούν άμεσα την χώρα μας. Θα προσχωρήσει η Ελλάδα στο κλαμπ των προθύμων σταυροφόρων κατά της Ρωσίας; Θα αποστασιοποιηθεί και θα προσαρμοστεί στην νέα αμερικανική γραμμή; Αυτό μας φέρνει πιο κοντά στο Ισραήλ για δύο λόγους:

• Λόγω της πάγιας ειδικής σχέσης των ΗΠΑ με το Ισραήλ, η οποία είναι σήμερα ακόμα ισχυρότερη από πριν και διόλου φιλειρηνική σε αντίθεση προς τη νέα στάση τους απέναντι στη Ρωσία.
• Λόγω της αντιπαλότητας του Ισραήλ προς την Τουρκία, η οποία αποτελεί την κύρια απειλή εναντίον της χώρας μας.

Στη νέα συγκυρία που διαμορφώνεται με την εκδίπλωση των τουρκικών μεγάλων γεωπολιτικών φιλοδοξιών, ο πλέον σταθερός σύμμαχος της Τουρκίας είναι πλέον οι Ευρωπαίοι. Οι υπόλοιποι μεγάλοι παίκτες βλέπουν με επιφύλαξη την γιγάντωσή της. Πλέον η Ευρώπη, στην οποία δεν ανήκει η Τουρκία, και την οποία θεωρούσε η επίσημη Ελλάδα σαν μεγάλη της ασπίδα, ως το πλεονέκτημα έναντι του οχληρού γείτονα, αυτή η Ευρώπη αποτελεί πλέον σύμμαχο της Τουρκίας.

Όλα δείχνουν ΗΠΑ-Ισραήλ

Όλα δείχνουν προς την κατεύθυνση ΗΠΑ-Ισραήλ. Όλο και πιο έντονα ακούγονται τελευταία φωνές που προτείνουν αν δεν υποστηρίζουν ένθερμα τη στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ. Δεν είναι απλό να τοποθετηθεί κανείς ευθέως επί του ζητήματος. Απαιτείται βαθιά και λεπτομερής γνώση και στάθμιση όλων των γεωστρατηγικών και στρατιωτικών παραμέτρων, που αφορούν όχι μόνον το Ισραήλ και την Τουρκία, αλλά όλη την ευρύτερη περιοχή και την σχέση μας μαζί τους. Θα μπορούσαμε ωστόσο, να θέσουμε μια σειρά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν πριν κριθεί εάν είναι ή δεν είναι σκόπιμο να προχωρήσει η Ελλάδα σε μια τέτοια κίνηση.

Πρέπει να είναι σαφές ότι μέχρι τώρα δεν υφίσταται συμμαχία με το Ισραήλ. Μόνον στην φαντασία ορισμένων της ελληνικής πλευράς υπάρχει. Πιθανότατα και στη σκέψη ορισμένων της άλλης πλευράς, η οποία δεν διαθέτει πολλά στηρίγματα στην γειτονιά της. Η συνεργασία σε θέματα εξοπλισμών δεν συνιστά συμμαχία. Στην ουσία, η συνεργασία αυτή δεν είναι παρά σχέση πελάτη προς παραγωγό-εξαγωγέα. Περιττό να αναφέρουμε ποιος είναι μονίμως ο πελάτης σε αυτήν την συνεργασία μονής κατεύθυνσης. Στην πρόσφατη επίσκεψη του στο Ισραήλ, ο πρωθυπουργός δεν συνοδεύτηκε από υπουργό Άμυνας ούτε στρατιωτικούς. Μια απροσδιόριστης ταυτότητας συνοδεία είχε, γεγονός που εμφανώς ξένισε την άλλη πλευρά. Παραγγελίες συζήτησε, δείχνοντας ότι ουσιαστικά, τα πάντα περνούν από τον ίδιον προσωπικά.

Το ερώτημα ωστόσο, επανατίθεται. Ακόμα και αν προς το παρόν δεν υπάρχει η συμμαχία αυτή, μήπως θα πρέπει να την επιδιώξουμε; Πώς και γιατί; Για να υπάρχει όμως στρατηγική συμμαχία με οποιονδήποτε, θεμελιώδης και αυτονόητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει δική μας εθνική στρατηγική. Κατόπιν εξετάζεται κατά πόσον η δική μας στρατηγική είναι συμβατή και μέχρι ποιου σημείου με την αντίστοιχη στρατηγική του όποιου υποψήφιου συμμάχου. Εάν δεν διαθέτεις εθνική στρατηγική και εντούτοις κάνεις λόγο για συμμαχίες, στην ουσία ζητάς την ένταξή σου στην στρατηγική του όποιου υποψήφιου συμμάχου.

Η εξάρτηση εμποδίζει την ανάπτυξη στρατηγικής

Αυτά ισχύουν γενικά, όποιος κι αν είναι υποψήφιος σύμμαχος. Δυστυχώς στην Ελλάδα, η εξάρτηση, ήδη από την ίδρυση του εθνικού κράτους, εκφράζεται και στον στρεβλό τρόπο που αντιλαμβανόμαστε μια σειρά από έννοιες, μεταξύ αυτών και την έννοια της συμμαχίας. Ιδιαιτέρως δε μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, το κράτος πορεύεται χωρίς εθνικό στρατηγικό πρόταγμα. Η μεταπρατική και υποτελής νοοτροπία των αρχουσών τάξεων και της πολιτικής ελίτ, βλέπουν τη “συμμαχία” ως ένα ξένο τρένο ευκαιρίας, στο οποίο θα επιβιβαστούν και αυτό θα τους πάει εκεί που οδηγούν οι ράγες, προσφέροντάς τους πολιτική ασφάλεια και ιδιωτικό πλουτισμό. Το που πάει το τρένο δεν ενδιαφέρει. Εκείνο που ενδιαφέρει είναι να τους προσφέρεται προστασία, ώστε να αναπαράγουν τον εαυτό τους και την θέση τους στην ελληνική κοινωνία.

Έχουν ασφαλώς την βεβαιότητα, αλλά και τα μέσα να βεβαιώνουν και τους άλλους, ότι το δικό τους συμφέρον ταυτίζεται με το εθνικό. Γι’ αυτόν τον λόγο ειδικά στη χώρα μας, τα λογύδρια περί “έθνους” και “εθνικού συμφέροντος” είναι από παράδοση ιδιαιτέρως πομπώδη, βερμπαλιστικά και κενολόγα. Κυρίως δε, στο πλαίσιο αυτής νοοτροπίας, ως σύμμαχος νοείται ο προστάτης του εσωτερικού καθεστώτος. Συναισθηματικό παρακολούθημα της ίδιας εξαρτηματικής προσκόλλησης είναι η σύγχυση πως ο σύμμαχος-προστάτης είναι και “φίλος”.

Καθώς οι κυρίαρχες ιδέες είναι οι ιδέες των κυρίαρχων τάξεων, όλη σχεδόν η κοινωνία έχει εθιστεί στην παιδική προσδοκία της αγάπης των “μεγαλύτερων”. Κατά καιρούς έχουμε εξυμνήσει τα φιλελληνικά αισθήματα Άγγλων, Γάλλων, Γερμανών, Αμερικανών, αλλά και Ρώσων. Μαζί με την Επανάσταση διαμορφώθηκαν και τα κόμματα που έμειναν γνωστά ως Αγγλικό, Γαλλικό και Ρωσικό. Το ότι έχει γίνει στοιχείο της πολιτικής μας κουλτούρας αυτή η συναισθηματική ανωριμότητα αποτελεί σύμπτωμα του ελλείμματος ανεξαρτησίας και της απουσίας εθνικής στρατηγικής.

Ισραήλ και Τουρκία έχουν ό,τι μας λείπει

Ερχόμενοι στο προκείμενο τώρα, τι σημαίνει για την Ελλάδα η επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας και Ισραήλ;  Κατ’ αρχήν είναι ευπρόσδεκτο και συμφέρον, η επίβουλη κατά της ακεραιότητάς μας Τουρκία να έχει ανοικτό άλλο ένα μέτωπο και μάλιστα με πολύ ισχυρό αντίπαλο. Η ρωγμή στη μακρόχρονη στενή σχέση των δύο χωρών (πολύ στενότερη από αυτήν που έχουμε εμείς σήμερα με το Ισραήλ και πολλαπλώς εις βάρος μας) έχει ανοίξει εδώ και 15 χρόνια και όσο πάει διευρύνεται.

Σήμερα σε μια συγκυρία αναθεώρησης συνόρων, η ρήξη οξύνεται επικίνδυνα. Αντίστροφη πορεία ακολουθούν οι σχέσεις του Ισραήλ με την Ελλάδα, ήδη από τις δύο προηγούμενες κυβερνήσεις της χώρας. Όσο και να το τονίσουμε δεν αρκεί: τόσον η Τουρκία όσο και το Ισραήλ, σε κραυγαλέα αντίθεση προς την Ελλάδα, είναι χώρες που διαθέτουν εθνική στρατηγική και μάλιστα, με ευρύτατη εσωτερική συναίνεση και ισχυρή αποφασιστικότητα στην εφαρμογή της.

Η Τουρκία έχει αναθεωρητικό σχέδιο ελέγχου που εκτείνεται από το Αζερμπαϊτζάν μέχρι την Λιβύη, με φιλοδοξίες ηγεσίας επί του σουνιτικού Ισλάμ. Στα δε Βαλκάνια έχει μεγάλη επιρροή στην τριμερή συμμαχία Κροατίας-Κοσόβου-Αλβανίας, η οποία περικυκλώνει την Σερβία και δυνάμει την Ελλάδα. Είναι σαφές ότι το σχέδιο της Τουρκίας περνάει μέσα από την μείωση ζωτικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και κυριαρχίας της Ελλάδας, όπως ορίζονται από τη Συνθήκη της Λωζάννης. Από την άλλη, το Ισραήλ δεν απειλεί την χώρα μας. Τι θα σήμαινε όμως μια συμμαχία μαζί του, αν προηγουμένως δεν ανατραπεί η δική μας ενδοτικότητα και δεν καλυφθεί το κενό στρατηγικής;