Διοίκηση Ειδικού Πολέμου: Οι Ειδικές Δυνάμεις στο ελληνοτουρκικό μέτωπο

Την άνοιξη του 2021 είχε εγκριθεί από το ΚΥΣΕΑ η νέα Δομή Δυνάμεων, η οποία –μεταξύ άλλων– προβλέπει την αυτονόμηση των Ειδικών Δυνάμεων και την υπαγωγή τους στον αρχηγό ΓΕΕΘΑ. Στη νεοπαγή Διακλαδική Διοίκηση Ειδικού Πολέμου θα υπάγονται οι καταδρομείς-αλεξιπτωτιστές, οι πεζοναύτες, το Ειδικό Τμήμα Αλεξιπτωτιστών και η Ζ΄ Μοίρα Αμφιβίων Καταδρομών, τμήμα της Διοίκησης Υποβρυχίων Καταστροφών και το Τάγμα Εναέριου Εφοδιασμού.

Στη διοίκηση έχουν δοθεί ελικόπτερα της Αεροπορίας Στρατού (ΝΗ-90 Chinook), ώστε να αποτελέσουν τη Μονάδα Αεροπορικών Ειδικών Επιχειρήσεων (Special Operations Air Task Group). Τα ελικόπτερα θα χρησιμοποιούνται και από άλλες μονάδες για επιχειρήσεις. Τη νέα Διοίκηση διοικεί αντιστράτηγος, ο οποίος έχει την θέση συμβούλου του αρχηγού ΓΕΕΘΑ σε θέματα ειδικών επιχειρήσεων. Η Διοίκηση θα έχει δύο σκέλη: μια μεραρχία Ειδικών Δυνάμεων (καταδρομείς, πεζοναύτες, αλεξιπτωτιστές) και ένα δεύτερο πιο “υγρό” σκέλος που θα περιλαμβάνει τμήματα της Διεύθυνσης Υποβρυχίων Καταδρομών, το Τάγμα Εναέριου Εφοδιασμού και τις μοίρες αμφίβιων καταδρομών.

Η νέα Διοίκηση έχει ως τομείς επιχειρήσεων τις άμεσες επιθετικές ενέργειες, την ειδική επιτήρηση και αναγνώριση, τον ανορθόδοξο πόλεμο και τη στρατιωτική αρωγή προς χώρες, με τις οποίες η Ελλάδα έχει συμμαχικές σχέσεις. Ο τελευταίος αυτός τομέας ανοίγει προοπτικές συμμετοχής μονάδων της Διοίκησης σε αποστολές σε εμπόλεμες ζώνες, πράγμα που θα συνέβαλε στην εκπαίδευσή τους.

Η αμερικανική οπτική

Πολλοί εγχώριοι αναλυτές έχουν παρομοιάσει τη νέα δομή με την δομή Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ. Η εισβολή στο Αφγανιστάν (2001) έθεσε τις ΗΠΑ μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα, όπου οι συμβατικές δυνάμεις απλά δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν. Η εισβολή παρείχε το τέλειο πεδίο μάχης για την ανάπτυξη μη συμβατικών δυνάμεων. Έτσι ανέλαβαν οι Ειδικές Δυνάμεις, οι βομβαρδισμοί ακριβείας και το τμήμα ειδικών δραστηριοτήτων της CIA.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των Ειδικών Δυνάμεων είναι η ικανότητά τους να προβάλλουν ισχύ γρήγορα και αποτελεσματικά. Πρόσφατες συγκρούσεις, στις οποίες ενεπλάκησαν συμβατικές δυνάμεις, κατέδειξαν ότι αυτές έχουν δυσανάλογα μεγάλο οικονομικό κόστος και έλλειψη ταχύτητας. Οι Ειδικές Δυνάμεις δεν αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα, έχοντας την απαραίτητη ταχύτητα ανάπτυξης και στοιχίζοντας πολύ λιγότερο. Η εκπαίδευση για επιχειρήσεις όπισθεν των εχθρικών γραμμών και την αντιμετώπιση ακραίων καταστάσεων σε πολεμικές συνθήκες τις καθιστούν κατάλληλες όχι μόνο για να αντιδράσουν άμεσα, ή να επιτεθούν αιφνιδιαστικά, αλλά και για να σταλεί πολιτικό μήνυμα.

Ο μη συμβατικός πόλεμος βασίζεται σε αρχές όπως η παρατεταμένη σύρραξη, ο συνεχής ελιγμός, οι ενέδρες και η απόκρυψη. Οι Ειδικές Δυνάμεις ειδικεύονται σε ακριβώς αυτά τα πεδία, ενώ οι στρατιώτες στις συμβατικές δυνάμεις δεν έχουν αυτές τις δυνατότητες. Βασικό σκεπτικό στο αμερικανικό δόγμα Ειδικών Δυνάμεων και Ειδικών Επιχειρήσεων είναι η προβολή ισχύος σε μεγάλες αποστάσεις από την ηπειρωτική χώρα. Αυτό δεν είναι στόχος της Ελλάδας, αλλά η γεωγραφία του Αιγαίου απαιτεί κάτι παρεμφερές.

Τα πλεονεκτήματα

Η δημιουργία της νέας Διοίκησης αποσκοπεί, επίσης, στην ενίσχυση της διακλαδικότητας, αλλά και την ομοιομορφία του εξοπλισμού και υλικού, η οποία ίσως οδηγήσει σε οικονομίες κλίμακος και ποιο γρήγορες αποφάσεις προμηθειών. Η συγκέντρωση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, πλωτών και εναέριων μέσων υπό ενιαία διοίκηση με αναφορά κατευθείαν στον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, ο οποίος έχει και την πλήρη εικόνα, δίνει δυνατότητα άμεσης αντίδρασης.

Αυτό είναι καλό, αλλά εγείρεται το ερώτημα πως θα λειτουργήσει με μια πιο συμβατικά σκεπτόμενη στρατιωτική ηγεσία. Υπάρχει το προηγούμενο της ΙΙΙ Μεραρχίας Ειδικών Δυνάμεων, η οποία δεν ήταν τέλεια, άλλα έβαζε κάποιο “νερό στο αυλάκι”. Η προσπάθεια εκείνη τελεύτησε ελάχιστα χρόνια αργότερα, επειδή η αντίληψη της ηγεσίας, καλώς ή κακώς, διέφερε.

Ταυτόχρονα, το ΓΕΕΘΑ θα έχει στην διάθεση του μια σειρά από “χειρουργικά” εργαλεία, με τα οποία μπορεί να υλοποιήσει δράσεις, οι οποίες δεν αποτελούν πάντα πράξεις πολέμου σε πληθώρα επιπέδων έως και το πλέον επιθετικό πολεμικό σενάριο. Ο πόλεμος ειδικών επιχειρήσεων υλοποιεί την αρχή για οικονομίας δυνάμεων, καθώς μικρός αριθμός ειδικών στελεχών μπορεί συχνά να επιτύχει πολύ μεγαλύτερα αποτελέσματα από τις συμβατικές στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Δεδομένης της δυσανάλογα υψηλής απόδοσης προς επένδυση, οι ειδικές επιχειρήσεις έχουν αξία για την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία –τόσο σε στρατηγικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο– ως μέθοδος χαμηλού κόστους για την αντιμετώπιση επειγόντων προβλημάτων με μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας. Οι επιχειρήσεις ειδικών δυνάμεων (ειδικές επιχειρήσεις) μπορεί να είναι πιο οικονομικές, αλλά δεν είναι χωρίς κίνδυνο. Η επιτυχία δεν είναι εγγυημένη σε καμία στρατιωτική επιχείρηση. Ένας σημαντικός στρατηγικός κίνδυνος που σχετίζεται με μια ειδική επιχείρηση υψηλής απόδοσης είναι η ταπείνωση σε περίπτωση ολοκληρωτικής, ή μερικής αποτυχίας. Κάτι τέτοιο μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά.

Οι παγίδες

Η άλλη όψη του νομίσματος είναι η υπερβολική στήριξη σε τέτοιες δυνατότητες, οι οποίες ενέχουν άλλους κινδύνους, πέραν των πολιτικών. Τέτοιος κίνδυνος είναι η παραμέληση των τακτικών δυνάμεων, η καταπόνηση του προσωπικού των Ειδικών Δυνάμεων και ο εθισμός σε θεαματικά πλήγματα, χωρίς επιχειρησιακό αντίκτυπο. Με άλλα λόγια, παραμονεύει ο κίνδυνος της υπερεξάρτησης των Ενόπλων Δυνάμεων από τις ειδικές επιχειρήσεις με όλα τα παραπάνω μειονεκτήματα.

Η εξάρτηση των ΗΠΑ από τις Ειδικές Δυνάμεις τις τελευταίες δύο δεκαετίες οδήγησε ακριβώς στον προαναφερθέντα κίνδυνο. Το ζητούμενο δεν είναι να δημιουργήσουμε ένα εργαλείο, η δράση του οποίου μπορεί να έχει μεγάλες πολιτικές προεκτάσεις. Το ζητούμενο είναι αυτό το εργαλείο να αποτελέσει στρατιωτικό θεσμό με διάρκεια στο χρόνο, δηλαδή να διαθέτει άρτια εκπαίδευση και να βρίσκεται σε ετοιμότητα για δράση.

Είναι τελικά η Διακλαδική Διοίκηση Ειδικού Πολέμου ένας ακόμη κλάδος, μετά τον Στρατό, το Ναυτικό και την Αεροπορία; Και ναι και όχι. Η έμφαση που διεθνώς δίνεται στις Ειδικές Δυνάμεις έχει ωθήσει κάποιους στρατιωτικούς αναλυτές να προφητεύουν ότι κάποια στιγμή στο όχι μακρινό μέλλον, οι Ειδικές Δυνάμεις θα υπερκεράσουν τις συμβατικές. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ωστόσο, άλλο μας διδάσκει…