Διπλωματικά πήγαινε-έλα στο τρίγωνο Ελλάδα-Λιβύη-Τουρκία

Στην Τουρκία βρίσκεται σήμερα ο Νίκος Δένδιας, όπου θα συναντηθεί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ενώ αύριο Πέμπτη θα έχει την κρίσιμη συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η συνάντηση αναμένεται να δείξει τις προθέσεις της Άγκυρας γι’ αυτή την περίοδο, η οποία θεωρείται μεταβατική, χωρίς να είναι σαφές προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν το επόμενο διάστημα οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών ήταν στη Βεγγάζη της Λιβύης, όπου είχε συνομιλίες με τον πρόεδρο της λιβυκής Βουλής κι άλλους αξιωματούχους, όταν ο Ερντογάν υποδεχόταν τον μεταβατικό πρωθυπουργό της Λιβύης στην Άγκυρα. Ας σημειωθεί ότι σήμερα Τετάρτη ο επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης Μοχάμαντ αλ Μένφι είχε στην Αθήνα, συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης οι δύο ηγέτες συμφώνησαν για την άμεση επανεκκίνηση των συνομιλιών Ελλάδας και Λιβύης για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών υπό την ευθύνη των Υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών. Επίσης, συζητήθηκαν ακόμη οι προοπτικές διεύρυνσης των οικονομικών σχέσεων, οι οποίες θα αποτελέσουν και το αντικείμενο της επίσκεψης που θα πραγματοποιήσει σύντομα στη Λιβύη ο υφυπουργός Εξωτερικών, Κώστας Φραγκογιάννης.

Επίσης, δόθηκε έμφαση στη συνεργασία στον τομέα του Πολιτισμού. Στη συνάντηση συμμετείχαν ο Αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, η Κυβερνητική Εκπρόσωπος, Αριστοτελία Πελώνη και η Διευθύντρια του Διπλωματικού γραφείου του Πρωθυπουργού, Πρέσβης Ελένη Σουρανή.

Αντίστροφη μέτρηση

Η αυριανή συνάντηση του Δένδια με τον Τσαβούσογλου  θα γίνει την ώρα που εντείνεται η κινητικότητα στο τρίγωνο Ελλάδα-Τουρκία-Λιβύη. Οι εξελίξεις αυτές θέτουν σε πρώτο πλάνο την συζήτηση για το τουρκολιβυκό μνημόνιο Σάρατζ-Ερντογάν, για το οποίο, κατά τον Τούρκο πρόεδρο, Άγκυρα και Τρίπολη επιβεβαίωσαν την δέσμευσή τους.

Στο πλαίσιο αυτό, ο πρωθυπουργός είχε χθές το πρωί συνάντηση προετοιμασίας με τον Νίκο Δένδια, ο οποίος τον ενημέρωσε και για τις επαφές που είχε την Δευτέρα στην Βεγγάζη με Λίβυους αξιωματούχους. Οι επαφές του υπουργού Εξωτερικών, με αφορμή το επικείμενο άνοιγμα του ελληνικού προξενείου στην πόλη αυτή της ανατολικής Λιβύης, έγιναν  μία εβδομάδα μετά την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Τρίπολη, η οποία δεν αξιολογείται γενικώς ως επιτυχής.

Υπό το πρίσμα αυτό, οι συναντήσεις που είχε ο Νίκος Δένδιας με Λίβυους αξιωματούχους ήρθαν για να εξισορροπήσουν τις αρνητικές εντυπώσεις που άφησε η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Τρίπολη και η συνάντησή του με τον μεταβατικό πρωθυπουργό Ντμπεϊμπά. Ο υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε με αξιωματούχους, οι οποίοι στηρίζουν μεν την νέα μεταβατική κυβέρνηση στην πορεία προς την εκλογική διαδικασία του Δεκεμβρίου, αλλά διαφοροποιούνται από επιλογές της, που αποτελούν συνέχεια της κυβέρνησης Σάρατζ, όπως το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Δυσμενές πλαίσιο

Αντίβαρο βέβαια σε αυτήν την ενέργεια ήταν η επίσκεψη του Ντμπεϊμπά στην Άγκυρα, ο οποίος συνοδευμένος από σχεδόν ολόκληρο το υπουργικό συμβούλιό του υπέγραψε μια σειρά συμφωνιών, οικονομικής κυρίως  συνεργασίας με την Τουρκία. Σήμερα μάλιστα ο μεταβατικός πρωθυπουργός της Λιβύης συναντάται με Τούρκους επιχειρηματίες, για τους οποίους δήλωσε ήδη ότι θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην ανοικοδόμηση της χώρας του.

Κατά τον Ερντογάν, η επίσκεψη Ντμπεϊμπά στην Άγκυρα είναι η επιβεβαίωση των δύο πλευρών, της Λιβύης και της Τουρκίας, στις συμφωνίες  που έχουν υπογράψει. Ο νέος μεταβατικός πρωθυπουργός της βορειοαφρικανικής χώρας έχει ταχθεί άλλωστε ανοιχτά υπέρ του τουρκολιβυκού μνημονίου και τη θέση αυτή επανέλαβε και στην πρόσφατη συνάντησή του με τον Μητσοτάκη.

Έτσι, την ώρα που ο Δένδιας ευχαριστούσε στην Βεγγάζη τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της Λιβύης, Αλ Κατράνι, για την ευθεία τοποθέτησή του στο θέμα του παράνομου μνημονίου Σάρατζ-Ερντογάν, ως ο εκφραστής της “άλλης Λιβύης”, ο επικεφαλής της νέας μεταβατικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας επιβεβαίωνε την πίστη του σε αυτό και την πρόσδεσή του στην Τουρκία. Ο Τούρκος πρόεδρος έκανε, ωστόσο, επίσης άνοιγμα στην “πολιτική ελίτ” της ανατολικής Λιβύης, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να ανοίξει και η Τουρκία το προξενείο της στην Βεγγάζη.

Η επίσκεψη Δένδια στην Τουρκία

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πηγαίνει την Πέμπτη στην Τουρκία ο Νίκος Δένδιας, προκειμένου να συναντηθεί με τον Τσαβούσογλου. Η συνάντηση αποτελεί συνέχεια της επανέναρξης των διερευνητικών επαφών και έρχεται μετά από ένα θυελλώδες 2020, στη διάρκεια του οποίου οι δύο χώρες βρέθηκαν, με υπαιτιότητα της Άγκυρας, στα πρόθυρα πολέμου. Η Αθήνα, έχοντας επενδύσει πέραν του δέοντος στην ευρωπαϊκή στήριξη, αλλά χωρίς να πιέσει για αυτήν την ώρα που έπρεπε, σύρθηκε ουσιαστικά σε συζητήσεις με την Τουρκία, και πλέον διακατέχεται από το άγχος να μην χρεωθεί το ναυάγιο.

Αυτό όμως επιτρέπει στον Ερντογάν να παίζει στο δικό του γήπεδο, εκείνο των παράνομων και ανυπόστατων επιδιώξεων σε βάρος της ελληνικής κυριαρχίας και ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Την ίδια ώρα, η ΕΕ περιορίζεται στο να δηλώνει την στήριξή της στην Ελλάδα και την Κύπρο, στην Τουρκία όμως δεν “ιδρώνει αφτί”. Ο Τούρκος πρόεδρος συνεχίζει να προκαλεί, φτύνοντας κατάμουτρα την Ευρώπη και τους Θεσμούς της, όπως έδειξε και το πρόσφατο περιστατικό με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ένα περιστατικό που κακώς διαβάζεται από τους Ευρωπαίους ως “αγενής παράλειψη”, καθώς αποτελεί πολιτική ενέργεια του Ερντογάν με υψηλό συμβολισμό.

Στην συνάντηση, εάν υπάρχει καρέκλα και για τον Νίκο Δένδια, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών θα ακούσει για άλλη μία φορά τις προκλητικές τουρκικές αξιώσεις, σε έναν όμως πολιτικά αναβαθμισμένο διάλογο. Και θα απαντήσει βεβαίως με την πάγια ελληνική θέση για τη μία και μοναδική διαφορά, αυτή του καθορισμού θαλάσσιων ζωνών και υφαλοκρηπίδας που, όπως είναι αυτονόητο για την Αθήνα, θα πρέπει να επιλυθεί στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, των Αρχών για το Δίκαιο της Θάλασσας και του “ευρωπαϊκού κεκτημένου”.

Η Αθήνα θα ξαναβρεί μπροστά της το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Η τύχη άλλωστε αυτού του μνημονίου θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία και των διερευνητικών επαφών. Τι μπορεί να περιμένει όμως η Αθήνα επ’ αυτού, όταν ακόμα και η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, τον Μάρτιο, χρησιμοποιεί στην απόφασή της ηπιότερη φρασεολογία για το θέμα σε σχέση με προηγούμενες αποφάσεις της, όπως κατήγγειλαν και κόμματα της αντιπολίτευσης;

Τα “ασυμμάζευτα”

Διπλωματικές πηγές, αποτιμώντας τα αποτελέσματα της χθεσινής επίσκεψης Δένδια στην Βεγγάζη, αναφέρουν ότι η Αθήνα επικεντρώνει σε τρία βασικά σημεία: πρώτον να μην αναληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες όσον αφορά το παράνομο μνημόνιο, δεύτερον να ενισχυθεί η ελληνική παρουσία στην βορειοαφρικανική χώρα και να στηριχθούν οι  προσπάθειες για σταθεροποίηση και τρίτον να συμμετέχει η Ελλάδα στην ανοικοδόμηση. Σύμφωνα μάλιστα με τις ίδιες πηγές η ανταπόκριση των Λιβυκών αρχών ήταν ιδιαίτερα θετική και στα τρία σημεία.

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως, ότι ο Δένδιας, ο οποίος καλά έκανε και πήγε στην Βεγγάζη, συναντήθηκε ουσιαστικά με αξιωματούχους που εκφράζουν κυρίως το αντι-Σάρατζ “στρατόπεδο” και την συνέχεια του. Και το ερώτημα που επανέρχεται είναι γιατί η “μη ανάληψη άμεσων πρωτοβουλιών” σχετικά με το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν τέθηκε πριν την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Τρίπολη, η οποία μεταφράστηκε από αρκετούς ως νομιμοποίησή του; Ειδικά, όταν ο Ντμπεϊμπα, παρότι και ο ίδιος μεταβατικός και μη εκλεγμένος, τυγχάνει μεγαλύτερης νομιμοποίησης από τον προκάτοχό του Σάρατζ, τόσο στο εσωτερικό της Λιβύης όσο και διεθνώς, στην πορεία προς την πολιτική λύση του Δεκεμβρίου.

Σε αυτήν όμως, την εκ των υστέρων επισήμανση των διπλωματικών πηγών, απαντούν οι ίδιες οι εξελίξεις, καθώς πρωτοβουλίες ελήφθησαν με σημαντικότερη την σχεδόν σύσσωμη επίσκεψη της μεταβατικής κυβέρνησης στην Άγκυρα. Σε ό,τι αφορά δε τα άλλα δύο σημεία, πάλι οι εξελίξεις δίνουν την απάντησή τους με τις νέες τουρκολιβυκές συμφωνίες οικονομικής συνεργασίας και την σημερινή συνάντηση Ντμπεϊμπά με Τούρκους επιχειρηματίες.