Εκβιασμοί Ερντογάν για το ψευδοκράτος στη διεθνή σκηνή

«Είτε θα γίνει αποδεκτή η κυριαρχική ισότητα και το ίσο διεθνές καθεστώς, είτε η τουρκική πλευρά θα κλείσει κάθε κανάλι επικοινωνίας και θα επικεντρωθεί στις προσπάθειες της για αναγνώριση του ψευδοκράτους». Αυτό είναι το “δίλημμα”, που εκβιαστικά θέτει ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά τη διάρκεια των συναντήσεων του με ξένους αξιωματούχους, όταν στην ατζέντα βρίσκεται το Κυπριακό. Η κατοχική πλευρά δεν επιδιώκει να συζητήσει το Κυπριακό, όταν όμως τεθεί από τους συνομιλητές της, αυτή είναι η “αδιαπραγμάτευτη” τοποθέτηση της.

Αυτό που εν πολλοίς αναφέρει ο Ερντογάν και οι συνεργάτες του, είναι πως είτε η Λευκωσία θα αναγνωρίσει από μόνη της την αποσχιστική οντότητα είτε η  Άγκυρα θα επιβάλλει τούτο ως αποτέλεσμα των μη εξελίξεων και των μεθοδεύσεων της. Είναι προφανές πως αυτό το εγχείρημα δεν είναι καθόλου εύκολο για την Τουρκία, η οποία, ωστόσο, έχει εντατικοποιήσει τις προσπάθειες για την αναβάθμιση του ψευδοκράτους. Είναι προφανές πως μεθοδεύει να γίνουν βήματα μέσω, για παράδειγμα του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών, στον οποίο το ψευδοκράτος συμμετέχει ως παρατηρητής. Σημειώνεται ότι στην ιστοσελίδα του συγκεκριμένου Οργανισμού, το ψευδοκράτος παρουσιάζεται ως κράτος με σημαία κι άλλα τα άλλα χαρακτηριστικά.

Οι πληροφορίες αναφέρουν πως ο Ερντογάν ασκεί έντονες πιέσεις στο Αζερμπαϊτζάν και στον φίλο του, Αζέρο ομόλογό του, Ιλχάν Αλίεφ για να κάνει περαιτέρω βήματα προσέγγισης και αναβάθμισης του ψευδοκράτους. Εκ του αποτελέσματος προκύπτει πως το μεγάλο βήμα δεν μπορεί να το κάνει το Μπακού γιατί έχει προειδοποιηθεί με επιπτώσεις από την Ε.Ε., μετά από παρέμβαση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Στην Άγκυρα, λοιπόν, εισπράττουν το μήνυμα από τις ΗΠΑ, τους Ευρωπαίους όπως κι από άλλους, πως δύσκολα θα γίνουν αποδεκτά τα δυο κράτη στην Κύπρο. Την ίδια ώρα, όμως, γίνεται αντιληπτό ότι ένα μεγάλο διαδικαστικό κενό, το οποίο προκαλεί η κατοχική δύναμη, αποσκοπεί στο να επιβάλλει ως τετελεσμένο την τουρκική αυτή επιδίωξη.

Δεν μπορούν, πάντως, να θεωρούνται τυχαία δυο γεγονότα, που σχετίζονται με την πιο πάνω επιδίωξη: Πρώτο, το περιεχόμενο των προτάσεων, που κατέθεσε στη Νέα Υόρκη, κατά τις επαφές του, ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ και δεύτερο το γεγονός ότι η Άγκυρα επαναφέρει το θέμα της χωριστής συμφωνίας ψευδοκράτους και ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Σημειώνεται συναφώς ότι ο Ερσίν Τατάρ, έχοντας ενώπιον του έγγραφο, το οποίο ετοιμάσθηκε στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, παρουσιάζει κατά τις επαφές του τις θέσεις του, όπως έπραξε και με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, πρόσφατα στη Νέα Υόρκη. Το βασικό στοιχείο της πρότασης κινείται στη λογική της αναγνώρισης. Αποδέχεται, όπως εξήγησε, να συζητήσει με την ελληνική πλευρά, με ή χωρίς την παρουσία του Γενικού Γραμματέα, σε ισότιμη και μόνο βάση, θέματα όπως οι φυσικοί πόροι γύρω από το νησί, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ηλεκτρική σύνδεση, η παράτυπη μετανάστευση και η αποναρκοθέτηση. Τα πιο πάνω αφορούν τις σχέσεις των “δυο ισότιμων πλευρών”, των “δυο οντοτήτων”, των “δυο κρατών”. Ως βήματα βελτίωσης των σχέσεων, που εντάσσονται σε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης,  υποβλήθηκαν προτάσεις, όπως για παράδειγμα, η διάνοιξη οδοφράγματος στη Μια Μηλιά για εμπορικούς σκοπούς.

Χωριστή συμφωνία με ΟΥΝΦΙΚΥΠ

Σε ό,τι αφορά τη χωριστή συμφωνία ψευδοκράτους- ΟΥΝΦΙΚΥΠ αυτό επανήλθε από την Τουρκία, η οποία για πρώτη φορά περιέλαβε  το ζήτημα τούτο στην τελευταία ανακοίνωση του πανίσχυρου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. Στο ανακοινωθέν σημειώνεται επί τούτου τα εξής: «Διαπιστώθηκε ότι η στάση δύο μέτρων και δύο σταθμών και οι δραστηριότητες της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών έναντι της κυριαρχίας της ‘’Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου’’ (ΤΔΒΚ) και των πιο βασικών ανθρωπιστικών αναγκών των Τουρκοκυπρίων είναι ασυμβίβαστες με την υποχρέωση αμεροληψίας και βλάπτουν τη φήμη της.

»Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώθηκε ότι προέκυψε και πάλι η ανάγκη να τεθούν οι δραστηριότητες της ειρηνευτικής δύναμης στην ‘’ΤΔΒΚ’’ σε νομική βάση μέσω γραπτής συμφωνίας που θα επιτευχθεί με τις αρχές της ‘’ΤΔΒΚ’’. Τονίστηκε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να εγγυάται την ασφάλεια και την ειρήνη των Τουρκοκυπρίων στο πλαίσιο των δικαιωμάτων της που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο και τις συνθήκες».

Υπενθυμίζεται συναφώς ότι το κατοχικό καθεστώς  έχει ζητήσει από τα Ηνωμένα Έθνη να προχωρήσουν στη σύναψη συμφωνίας για το καθεστώς των δυνάμεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, που θα “φιλοξενούνται” στα κατεχόμενα, επικαλούμενο τη διεθνή πρακτική (SOFA-A status of forces agreement). Το Σεπτέμβριο του 2022 είχε καταθέσει και προσχέδιο για Συμφωνία για το Καθεστώς Δυνάμεων (SOFA) σε σχέση με τη λειτουργία της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο. Με βάση γνωμάτευση του Νομικού Τμήματος των Ηνωμένων Εθνών, μια τέτοια συμφωνία μπορεί να γίνει μόνο με κράτη. Ως εκ τούτου, ο ΟΗΕ δεν συζητά αυτή τη ρύθμιση, αναζητεί ωστόσο άλλες φόρμουλες.

Εκείνο το οποίο είναι ξεκάθαρο σε σχέση με την τουρκική στάση είναι πως η θέση της Άγκυρας δεν είναι διαπραγματευτική. Το θέμα της αναγνώρισης δεν αποτελεί παιχνίδι τακτικής. Όπως εξηγούν σε συνομιλητές τους οι Τούρκοι, η όποια άλλη φόρμουλα έχει δοκιμαστεί και απέτυχε και ως εκ τούτου δεν υπάρχει άλλη επιλογή, πλην των δυο κρατών.

Το ζητούμενο είναι πώς θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί αυτή η τουρκική εμμονή. Αλλά και πως αποτρέπονται οι μεθοδεύσεις αυτές. Η Λευκωσία φαίνεται να επεξεργάζεται διάφορα σενάρια, έχοντας βολιδοσκοπήσει διεθνείς παίκτες. Είναι σαφές πως ανεξαρτήτως των κινήσεων της Λευκωσίας το σκηνικό είναι περίπλοκο και δύσκολο.

Η τουρκική πλευρά κινείται στη λογική bottom up approach (από τη βάση προς τα πάνω). Υπενθυμίζεται πως αυτή η διατύπωση εμφανίσθηκε από πλευράς ΟΗΕ  στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη στη Γενεύη ( 27-29 Απριλίου 2021) όταν ο Γ.Γ. του Διεθνούς Οργανισμού έθεσε μια νέα προσέγγιση ως προς το θέμα της κυριαρχίας. Αναφέρθηκε σε «bottom up approach». Δηλαδή, η κυριαρχία θα ξεκινά από κάτω, από τις κυρίαρχες κοινότητες, και τα αποθέματα θα “πηγαίνουν” στην κεντρική εξουσία. Μια προσέγγιση, η οποία παραπέμπει σε συνομοσπονδία. Πρόκειται για βρετανικής προέλευσης ιδέα ενώ η λογική του “από κάτω προς τα πάνω” -όχι τυχαία- μνημονεύεται έκτοτε και από τους Τούρκους. Υπενθυμίζεται πως είχε σπεύσει αμέσως μετά, ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, να “κλειδώσει” αυτή την προσέγγιση, να την καταστήσει κεκτημένο της διαδικασίας και των συζητήσεων, στέλνοντας επιστολές. Ακόμη και προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ο οποίος είχε διατύπωση.

Προς συμφωνία για την Πύλα

Πολύ κοντά σε συμφωνία για την Πύλα βρίσκονται Κυπριακή Δημοκρατία και τουρκική πλευρά. Οι εκ του σύνεγγυς συζητήσεις, που διεξήχθηκαν μέσω των Ηνωμένων Εθνών, έχουν διαμορφώσει ένα πλαίσιο, το οποίο φαίνεται ότι εκ πρώτης όψεως να γίνεται εκατέρωθεν  αποδεκτό. Με βάση τη συμφωνία, διασφαλίζεται το καθεστώς της νεκρής ζώνης στην περιοχή Άρσους- Πύλας, υπό τον έλεγχο της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών, ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Θα υπάρξει αστική ανάπτυξη από τους ιδιοκτήτες της γης. Θα υπάρξει, επίσης και γεωργική ανάπτυξη της γης. Με αυτά τα δεδομένα, της διατήρησης του στάτους κβο της νεκρής ζώνης, με την παρουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, θα κατασκευασθεί και ο δρόμος, που θα ενώνει ο δρόμος Άρσους-Πύλας, που θα χρησιμοποιείται μόνο από πολίτες. Η ευθύνη για τη διακίνηση προσώπων θα έχει η ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Το Εθνικό Συμβούλιο, το οποίο συνεδρίασε την περασμένη Τρίτη, ενημερώθηκε ενδελεχώς από τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας, πρέσβη Τάσο Τζιωνή, για το πλαίσιο που έχει συζητηθεί και σε μεγάλο βαθμό θεωρείται συμφωνημένο. Είναι προφανές πως εάν και εφόσον επιτευχθεί συμφωνία, η κατοχική πλευρά δεν θα προχωρήσει και να καταλάβει τη νεκρή ζώνη στη συγκεκριμένη περιοχή ενώ, όπως έγινε και σε άλλες περιπτώσεις, ιδιοκτήτες θα μπορούν να αξιοποιήσουν τις περιουσίες τους.