Ενοχλητικές αποκαλύψεις – Ο ρόλος των Άγγλων στο σχέδιο Ανάν
30/03/2023
Πολλοί Έλληνες διερωτώνται γιατί η Βρετανία, η υποτιθέμενη σύμμαχός τους κατά τον πόλεμο, ευνοεί την Τουρκία στο πλαίσιο του Κυπριακού ζητήματος. Η απάντηση είναι εύκολη: στις διεθνείς σχέσεις, τα υλικά συμφέροντα έχουν απόλυτη προτεραιότητα έναντι της ηθικής, όπως έδειξε ο ρόλος των Άγγλων στην ιστορική διαδρομή.
Ως εκ τούτου, ενώ η Τουρκία εισέβαλλε στην Κύπρο, ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Κάλλαχαν έλεγε ότι «για τα γούστα του, οι Τούρκοι παραήσαν σωβινιστές και παραέμοιαζαν στον Χίτλερ» και το υπουργείο του ανέφερε σε ένα απόρρητο έγγραφο ότι «η Τουρκία θα πρέπει να θεωρηθεί ως πιο σημαντική για τα Δυτικά στρατηγικά συμφέροντα απ’ ό,τι η Ελλάς και ότι, εάν πρέπει να ρισκάρουμε κάτι, αυτό θα πρέπει να είναι μάλλον η ένταση των σχέσεων της Ελλάδος με τη Δύση, παρά εκείνων της Τουρκίας».
Το αυτό ισχύει και σήμερα και μάλιστα στον υπερθετικό βαθμό, δεδομένης της στάσεως που κράτησε η Βρετανία υπέρ του Σχεδίου Ανάν και η πάγια συνηγορία Τουρκίας στο Κυπριακό. Η ιστορία μάς εξηγεί: μετά την ήττα του Ναπολέοντος, η αντιοθωμανική Ρωσία έγινε ο υπ’ αριθμόν ένα εχθρός του βρετανικού Φόρεϊν Όφις, αφού είχε αρχίσει να απειλεί την ναυτική υπεροχή της Βρετανίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Για τον λόγο αυτό, η Βρετανία έσωσε την Τουρκία από την Ρωσία κατά τον πόλεμο της Κριμαίας και έβαλε τα δυνατά της (βλ. προηγούμενο άρθρο) για να βοηθήσει τους Τούρκους να κρατηθούν στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια, αλλά τελικώς υπεχώρησε στις ρωσικές πιέσεις. Πέραν μιας προσωρινής δυσφορίας, όταν κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Οθωμανοί συμμάχησαν βιαστικά με την Γερμανία, η Βρετανία στήριζε –και εξακολουθεί να στηρίζει– την Τουρκία, με τη συνδρομή συνεχώς αυξανόμενης αμερικανικής οικονομικής βοηθείας, από την δεκαετία του ’40.
Ο ρόλος των Άγγλων
Η Βρετανία χρειαζόταν την βοήθεια της Τουρκίας για να διατηρήσει την Κύπρο ως αποικία της και (σήμερα) ως μετα-αποικία. Ακόμη και πριν το ξέσπασμα της Κυπριακής αντιαποικιακής επαναστάσεως, η βρετανική κυβέρνηση βοηθούσε την Κύπρο με την προπαγάνδα της και συζητούσε την Κυπριακή της πολιτική εν κρυπτώ. Όταν η Βρετανία, αγνοώντας το Άρθρο 16 της Συνθήκης της Λωζάννης προσκάλεσε την Τουρκία να συμμετάσχει στην μοιραία διάσκεψη του 1955 για την άμυνα της Ανατολικής Μεσογείου και της Κύπρου, το Φόρεϊν Όφις είχε γράψει:
«Η τουρκική κυβέρνηση θα ενημερωθεί εκ των προτέρων επί του περιεχομένου της παρούσης ανακοινώσεως και θα της εξηγήσουμε τα κίνητρά μας, ήτοι να μην αφήσουμε στην ελληνική κυβέρνηση τυχόν αφορμή για περαιτέρω παραπομπή του Κυπριακού ζητήματος στα Ηνωμένα Έθνη». Και ο Βρετανός πρωθυπουργός Ήντεν έγραψε ότι «οι Τούρκοι συμπεριεφέροντο καλώς» και ότι «δεν θα πρέπει να τους αποχωριστούμε»!
Το αρχειακό αποδεικτικό υλικό δείχνει ότι οι Βρετανοί σχεδίαζαν την διάσκεψη με σκοπό να διχάσουν την Ελλάδα και την Τουρκία και να κρατηθούν στην Κύπρο. Ο επικεφαλής του Φόρεϊν Όφις είχε γράψει: «Πάντοτε έβρισκα ελκυστική την ιδέα μιας Τριμερούς Συνδιασκέψεως, απλούστατα επειδή θα έφερνε σε εξαιρετικώς δύσκολη θέση την ελληνική Κυβέρνηση… Δεν θα εμφανίσω κάποιο βρετανικό σχέδιο ή πρόταση πριν παγιωθεί αδιέξοδο στις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις· μέχρι να αποκαλυφθούν πλήρως οι ελληνοτουρκικές διαφορές».
Η Βρετανία πέτυχε την εκτράχυνση των σχέσεων Ελλάδος-Τουρκίας το 1955: όταν απέτυχε η διάσκεψη (όπως είχαν σχεδιάσει οι Βρετανοί), σημειώθηκαν τεράστιες ανθελληνικές διαδηλώσεις στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Ακριβώς πριν τις ταραχές αυτές, στέλεχος του βρετανικού Φόρεϊν Όφις έγραφε: «Μερικές διαδηλώσεις στην Άγκυρα θα ήσαν ό,τι πρέπει». Άλλος αξιωματούχος έγραφε ότι μια ενδεχόμενη Τουρκική εκστρατεία εμπλοκής του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στο Κυπριακό «παρουσίαζε ενδιαφέρουσες δυνατότητες».
Το ανυπόληπτο αγγλοαμερικανικό Σχέδιο Ανάν δεν υπήρξε παρά η συνέχιση του… Τουρκωμένου Βασιλείου και των αναχρονιστικών βρετανικών περιοχών στην Κύπρο. Καθώς είναι γνωστός ο ρόλος των Άγγλων, δεν αποτέλεσε έκπληξη η στάση του Λονδίνου…
Στο επόμενο μέρος: “Οι Τούρκοι δοκιμάζουν την υπομονή του Λονδίνου”
