ΕΟΚΑ: Μια βουβή επέτειος με πολλά μηνύματα

Βουβή επέτειος δεν σημαίνει και βουβά μηνύματα. Η χθεσινή ημέρα, 1η Απριλίου, τιμάται πάντα από τον Ελληνισμό της Κύπρου, από τον απανταχού Ελληνισμό γιατί το 1955 τέτοια ημέρα είχε ξεκινήσει ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών), για εκδίωξη των Βρετανών κατακτητών. Άρχισε ο αγώνας, με όραμα την αυτοδιάθεση-ένωση και κατέληξε σε μια κολοβωμένη ανεξαρτησία. Κατέληξε σε μια εξαρτημένη ανεξαρτησία.

Η χθεσινή επέτειος τιμήθηκε μέσα σε συνθήκες καραντίνας. Δεν έγιναν, λόγω κορονοϊου, εκδηλώσεις, τελετές και δεν εκφωνήθηκαν οι γνωστοί και επαναλαμβανόμενοι πανηγυρικοί λόγοι. Και μπορεί να είναι καλύτερα έτσι. Περισσότερο για τους θυσιασθέντες. Γιατί δεν θα ακουστούν βαρύγδουπες αναφορές που ξεχνιούνται μόλις σβήσουν τα λόγια. Η απόσταση των λόγων και των πράξεων απέχουν όταν η υποκρισία περισσεύει. Είναι η συμπεριφορά που κρίνεται και όχι το περιεχόμενο των ομιλιών, όταν κυρίως δεν συνάδουν με τη στάση ζωής, τις πολιτικές που υιοθετούνται.

Οι συγκρίσεις του τότε και του σήμερα αναπόφευκτες, αν και οι συνθήκες και τα δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην. Έχουν αλλάξει προτεραιότητες. Έχουν περάσει εξήντα πέντε χρόνια από την έναρξη του αγώνα κατά της αποικιοκρατίας, σαράντα έξι σχεδόν από την εισβολή της Τουρκίας και τη συνεχιζόμενη κατοχή. Έχει γίνει συνήθειο η κατοχή, ιδιοκτήτες συναγελάζονται με τους σφετεριστές των περιουσιών τους. Χάνουμε τη φήμη μας ως κράτος επειδή πωλούνται διαβατήρια έναντι “επένδυσης”, αλόγιστα, χωρίς έλεγχο.

Το χρήμα πάνω από όλα και από όλους. Τα πάντα αλλάζουν, τίποτε δεν μένει το ίδιο. Έχει “εμβολιαστεί” με άλλες προσεγγίσεις το DNA μας. Τα επετειακά κείμενα, τα ντοκιμαντέρ, λειτουργούν ως σημεία αναφοράς ιστορικής μνήμης. Θυμίζουν το τότε, όταν αποφασίσθηκε η ένοπλη αναμέτρηση με τον κατακτητή. Είναι η συνεχής υπενθύμιση για έναν επικό αγώνα. Μπορεί να λειτουργεί ως παρηγοριά σε μια κοινωνία με παθογένειες και πολλές στρεβλώσεις, αλλά είναι αναγκαίο να τα διαβάζουμε και να τα παρακολουθούμε. Για να ξυπνήσουμε από τον λήθαργο.

Ο αγώνας στην πράξη

Βουβή η χθεσινή επέτειος. Μπορεί να ήταν καλύτερα. Αντί βαρύγδουπων εξαγγελιών και λογικών ηττοπάθειας, η καλύτερη οδός είναι να τιμάται ο αγώνας στην πράξη. Δεν τιμάται ο αγώνας, οι θυσιασθέντες με εκδηλώσεις βιτρίνας. Με σπρωξίματα ποιος θα φανεί στη φωτογράφιση, στα τηλεοπτικά πλάνα. Μια βουβή επέτειος, πολλά μπορούν να είναι τα μηνύματα.

Πάντα επίκαιρο πρέπει να είναι το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου για τον Γρηγόρη Αυξεντίου, “Αποχαιρετισμός”. Ένα απόσπασμα πιο κάτω: «…Ναι, θα μπορούσα να ζήσω οπουδήποτε, στη μοναξιά, στη λησμονιά, οπουδήποτε, απόστρατος κι ανεύθυνος, δίχως φθόνο, να χαίρουμαι τα κατορθώματα των άλλων, ένδοξες πράξεις, που δεν έκανα εγώ – να κοιτάω τη διαδρομή ενός αργοπορημένου μερμηγκιού που κουβαλάει μες στο ολοπόρφυρο λιόγερμα ένα σπυρί καλαμπόκι πιο μεγάλο απ’ το μπόι του και να νιώθω όλης της γης το κάλεσμα και του καλοκαιριού τη ζέστα με τα πόδια αυτού του μερμηγκιού, κι όλου του κόσμου η ευγνωμοσύνη αμίλητη να στέκει μες στα μάτια μου καθώς θ’ ακούω αιώνια κείνο το ψαράκι να φωνάζει: “αύριο, αύριο”. Ποιο αύριο σήμερα;

Τρομερή παγωνιά τούτη η ζέστη. Δεν προφταίνω. Ο αέρας χάνεται. Και πρέπει να εξαντλήσω την προθεσμία μου. Ν’ αφήσω και κάποια διαθήκη. Τι χρειάζεται; Θα την κάψει κι αυτήν η φωτιά. Δε θα την κάψει.

Τι δύσκολα, λοιπόν που τελειώνει η ζωή. Και πρέπει να προλάβω να ζήσω αυτή την τελευταία μου δυσκολία, να την κερδίσω, κ’ ίσως να τη δώσω σα μια χαρά στους άλλους. Πως; Με τι; “Μα πρέπει”. Τι πρέπει; Ποιος μιλάει; Τι λέει; Γιατί; “Μα πρέπει”. Εδώ ούτε καθήκοντα, ούτε ανάγκες πια. Ποιος προστάζει; Τι ζητούν από μένα; και ποιοι; Κ’ οι φτωχοί, κ’ οι αδικημένοι, κ’ η πατρίδα, κι ο κόσμος, κι ο εαυτός μου; Καθήκοντα κι ανάγκες. Ναι. Καθήκοντα κι ανάγκες. Ένα κόκκινο φως μέσα κ’ έξω. Το αίμα κι ο αγέρας…»