Γερμανική μεσολάβηση για τις θαλάσσιες ζώνες στη Κύπρο;

Τη βδομάδα που ο πρόεδρος Αναστασιάδης ετοίμαζε την απάντησή του στην πρόταση Ακιντζί, η Τουρκία ανακοίνωσε πως «αποδέχεται την πρόταση της Γερμανίας για μεσολάβηση» στα θέματα των θαλασσίων ζωνών και του φυσικού αερίου. Ακολούθησε tweet του διευθυντή του γραφείου Τύπου του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Βίκτορα Παπαδόπουλου που διέψευσε την ύπαρξη γερμανικής πρότασης.

Η τουρκική θέση για ανάγκη γερμανικής μεσολάβησης έχει πολλαπλές στοχεύσεις. Κατά πρώτον επιδιώκει να εξουδετερώσει το ισχυρότερο όπλο της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή την ΕΕ και τις κυρώσεις της σε βάρος της Τουρκίας. Η Άγκυρα, παρά τις περί του αντιθέτου αλαζονικές και ειρωνικές δηλώσεις των υπουργών της, μετράει πολύ τις ευρωπαϊκές κυρώσεις. Ακόμα και στο συμβολικό επίπεδο έχουν τη σημασία τους κάτι που παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Τσαβούσογλου.

Επιλέγει, μάλιστα, τη Γερμανία γιατί είναι ηγέτιδα δύναμη της ΕΕ και θα μπορεί να αναστείλει τις όποιες νέες κυρώσεις εν ονόματι της δικής της μεσολαβητικής προσπάθειας όπως έμμεσα παραδέχεται ο Τσαβούσογλου. Η επιλογή της Γερμανίας έχει να κάνει και με το ότι η χώρα αυτή έχει τις μεγαλύτερες οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία. Επίσης, σε αυτή κατοικούν μερικά εκατομμύρια Τούρκοι μετανάστες. Η Γερμανία δείχνει ακόμα μεγάλη ευαισθησία στα θέματα των μεταναστών που είναι και το ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί της Τουρκίας έναντι της ΕΕ.

Κατά δεύτερον η τουρκική θέση-πρόταση έρχεται σχετικά γρήγορα και παράλληλα με τη κορύφωση των τουρκικών επιθετικών ενεργειών. Η Άγκυρα γνωρίζει πως θα είναι δύσκολη η παράταση και η περαιτέρω κλιμάκωση τους. Έτσι προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει όσο πιο σύντομα γίνεται τα κέρδη από τα τετελεσμένα των μέχρι σήμερα ενεργειών της. Χωρίς την υπογραφή της Κυπριακής Δημοκρατίας αυτό δεν είναι εφικτό.

Πολιτικές δυνάμεις στην Κυπριακή Δημοκρατία ακόμα μία φορά επαναλαμβάνουν την πρόταση-προσφορά για αγωγό προς Τουρκία, ενώ η κυπριακή κυβέρνηση με την απάντηση προς Ακιντζί δείχνει πρόθυμη να δώσει και άλλα στους Τουρκοκύπριους. Με τη θέση της για γερμανική μεσολάβηση η Τουρκία ικανοποιεί τις μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρωσία, η ίδια η Γερμανία αλλά και η ΕΕ (διά της κυρίας Μογκερίνι). Όλοι οι παραπάνω μαζί προτρέπουν σε διάλογο για διευθέτηση των διαφορών στην Ανατολική Μεσόγειο. Ούτως εχόντων των πραγμάτων, θεωρώ ότι η σοφότερη επιλογή που έχουμε είναι να διερευνήσουμε τη Γερμανία αν υπάρχει πραγματικά μία τέτοια πρόθεση της και αν ναι τους όρους της μεσολάβησης.

Μεταξύ ποιών και γιατί

Να ξεκαθαρίσουμε και να συμφωνήσουμε πρώτα απ όλα μεταξύ ποιών θα γίνει η μεσολάβηση και κατά δεύτερο το τι θα αφορά. Επιπρόσθετα να συζητήσουμε σε τι περιβάλλον αυτή θα λαμβάνει χώρα. Άποψη μου είναι ότι η γερμανική μεσολάβηση θα πρέπει να γίνει ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατία και την Τουρκία που είναι τα μόνα κυρίαρχα και αναγνωρισμένα κράτη που έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στη περιοχή δυτικά και εγγύς της Κύπρου.

Αντικείμενο της μεσολάβησης θα πρέπει να είναι μόνο οι επικαλυπτόμενες ζώνες δυτικά της Πάφου, όπως αυτές καθορίζονται με βάση τις συντεταγμένες που οι δύο χώρες κατέθεσαν στον ΟΗΕ. Τρίτον και σημαντικό στοιχείο, οι δύο χώρες να εφαρμόσουν μορατόριουμ ερευνών και γεωτρήσεων στις επικαλυπτόμενες ζώνες που θα ισχύει όσο η μεσολάβηση βρίσκεται σε εξέλιξη. Μόνο με τις πιο πάνω προϋποθέσεις θα μπορούσε να γίνει δεκτή η γερμανική μεσολάβηση. Όπως γίνεται αντιληπτό, η όποια συμφωνία για τις επικαλυπτόμενες ζώνες δυτικά της Πάφου θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην οριοθέτηση της ελληνικής και της τουρκικής ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας στη περιοχή νοτίως του Καστελλόριζου.

Για τον λόγο αυτό θεωρώ πως θα ήταν χρήσιμο να υπάρξει μία ανάλογη διαδικασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ήδη η Τουρκία δηλώνει ετοιμότητα για ταυτόχρονη επίλυση των διαφορών με την Ελλάδα σε Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο. Θεωρώ ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να διαπραγματευτεί τα της Ανατολικής Μεσογείου χωριστά από το Αιγαίο.

Στο μεν Αιγαίο τα γεωγραφικά και νομικά δεδομένα σαφώς ευνοούν την Ελλάδα. Τα αντίστοιχα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο ευνοούν περισσότερο τη Τουρκία. Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να δουν τη μεγάλη εικόνα και ανάλογα να σχεδιάσουν και υλοποιήσουν μία συγκροτημένη στρατηγική. Η εν εξελίξει κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο με τους κατάλληλους πολιτικούς, διπλωματικούς και αμυντικούς χειρισμούς μπορεί να γίνει ευκαιρία για την ειρήνη.