Γιατί ο Ερντογάν κλιμακώνει την επεκτατική πίεση

Η Τουρκία όχι απλώς έχει εντείνει την επεκτατική πίεση που παραδοσιακά ασκεί στον Ελληνισμό, αλλά έχει “ανεβεί πίστα”. Ο τουρκικός επεκτατισμός έχει πραγματοποιήσει ποιοτικό άλμα κατά τρόπο που μπορεί να εκληφθεί ως προετοιμασία του εδάφους για να δημιουργήσει επεκτατικό τετελεσμένο. Τη διαπίστωση έχω κάνει επανειλημμένως εδώ και πολύ καιρό.

Η κυρίαρχη ερμηνεία στην Αθήνα είναι ότι η Τουρκία πιέζει την Ελλάδα για να την υποχρεώσει να διαπραγματευθεί διμερώς τα υφιστάμενα προβλήματα. Η ανωτέρω ερμηνεία δεν είναι γενικά λανθασμένη, αλλά αν δεν διευκρινισθεί μπορεί να οδηγήσει σε απολύτως λανθασμένα συμπεράσματα. Κι αυτό, επειδή η κυρίαρχη σχολή σκέψης στα κέντρα αποφάσεων και επιρροής στην Αθήνα ισχυρίζεται ότι όλα αυτά τα χρόνια οι Τούρκοι προσθέτουν μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις και κλιμακώνουν τις επιθετικές πιέσεις τους, επειδή η Ελλάδα είναι υποτίθεται απρόθυμη να διαπραγματευθεί μαζί τους ένα συμβιβασμό.

Ποιο άραγε είναι το περιεχόμενο ενός τέτοιου συμβιβασμού; Το ερώτημα αυτό συνήθως απαντάται με γενικολογίες. Και εάν κάποιος επιμείνει, η απάντηση που θα λάβει από τη συγκεκριμένη σχολή σκέψης είναι πως οι Τούρκοι δεν έχουν εδαφικές διεκδικήσεις. Θέλουν μόνο η Ελλάδα να μην επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια, να περιορίσει τον εναέριο χώρο της από τα 10 στα έξι μίλια και να οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο όχι με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, αλλά με ένα κριτήριο που θα λαμβάνει περισσότερο υπόψη τον χερσαίο όγκο της. Όπως είπε και ο Κοτζιάς να μην είμαστε μοναχοφάηδες!

Είναι, όμως, τα πράγματα έτσι; Την απάντηση μας την δίνουν οι ίδιοι οι Τούρκοι. Είναι αληθές ότι στη δεκαετία του 1970, όταν άρχισε η σύγχρονη φάση της ελληνοτουρκικής διένεξης για το Αιγαίο, αυτές ήταν σε γενικές γραμμές οι διεκδικήσεις της Άγκυρας. Και τότε, όμως, είχε αρνηθεί συστηματικά να αποδεχθεί την παραπομπή της διαφοράς για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στη Χάγη.

Έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι

Εν τω μεταξύ, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Το 1992 ο Τούρκος αρχηγός Στόλου προανήγγειλε τη θεωρία περί “γκρίζων ζωνών” και το 1996 η Άγκυρα την πρόβαλε και επισήμως με αφορμή την κρίση στα Ίμια. Σταδιακά, οι νησίδες (και κατοικημένες) που αρχικά χαρακτηρίζονταν “γκρίζες ζώνες” έγιναν “τουρκικά νησιά υπό ελληνική κατοχή”! Με τον τρόπο αυτό ενώ το 1996 οι Τούρκοι αμφισβήτησαν την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, σταδιακά μετέτρεψαν την αμφισβήτηση σε ρητή διεκδίκηση τμήματος της ελληνικής επικράτειας.

Μέχρι και λίγες ημέρες πριν τα γεγονότα στον Έβρο, οι σημαιοφόροι της γραμμής “να τα βρούμε με την Τουρκία” δεν έχαναν ευκαιρία να δηλώνουν σε όλους τους τόνους πως μόνη λύση για την Ελλάδα είναι η παραπομπή των ελληνοτουρκικών στη Χάγη. Δεν έκαναν, όμως, τον κόπο να πουν ποια ακριβώς προβλήματα θα παραπέμψουμε. Θα ζητήσουμε από το Δικαστήριο να αποφασίσει π.χ. εάν οι Οινούσσες ή οι Φούρνοι είναι ελληνικό ή τουρκικό νησί; Με άλλα λόγια, δεν απαντούν στο κρίσιμο ερώτημα: είναι η Ελλάδα διατεθειμένη να θέσει στην κρίση κάποιων ξένων δικαστών την εδαφική της ακεραιότητα; Και ευρύτερα είναι διατεθειμένη να διαπραγματευθεί με τους Τούρκους την εδαφική της ακεραιότητα;

Συνήθως, η απάντηση της σχολής σκέψης που κυριαρχεί στα κέντρα αποφάσεων και επιρροής στην Αθήνα είναι πως τα όσα λέει η Άγκυρα για τα ελληνικά νησιά δεν τα εννοεί, πως είναι ένας διαπραγματευτικός ελιγμός, με σκοπό να αποσπάσει ένα συμβιβασμό αναφορικά με την υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα κλπ. Αυτή η απάντηση, ωστόσο, δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας ισχυρισμός, μία παντελώς αυθαίρετη ερμηνεία.

Ελλαδικός “ευσεβοποθισμός”

Η Άγκυρα δεν περιορίζεται σε δηλώσεις. Έχει ήδη προχωρήσει σε πράξεις κι όχι μόνο στα Ίμια. Οι συνεχείς τουρκικές υπερπτήσεις πάνω από ελληνικές νησίδες δεν δικαιολογούνται πλέον ως μη εσκεμμένες ενέργειες, αλλά σαν νόμιμες πτήσεις πάνω από τουρκικό έδαφος!Επιπροσθέτως, η Τουρκία έχει καταθέσει συντεταγμένες στον ΟΗΕ για τα όρια της υφαλοκρηπίδας της με βάση τον παντελώς παράνομο ισχυρισμό ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ.

Το περασμένο φθινόπωρο, μάλιστα, συνήψε το μνημόνιο με την κυβέρνηση Σάρατζ για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, το οποίο μηδενίζει την υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ των ελληνικών νησιών που παρεμβάλλονται! Και για να αφήσει καμία αμφιβολία για τις προθέσεις του, το καθεστώς Ερντογάν προανήγγειλε τη διεξαγωγή ερευνών και γεωτρήσεων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ που Άγκυρα και Τρίπολη επιχειρούν να οικειοποιηθούν.

Αυτά είναι τα γεγονότα και διαψεύδουν εκκωφαντικά τον “ευσεβοποθισμό” (κατά πως θα έλεγαν και οι Ελληνοκύπριοι) της κυρίαρχης σχολής σκέψης στην Αθήνα. Το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στρατιωτικά σε μειονεκτική θέση οφείλει να την καθιστά πολύ προσεκτική, αλλά όχι να την βυθίζει σε επικίνδυνες αυταπάτες. Είναι πολύ διαφορετικό, όμως, η ελληνική πλευρά να αποφεύγει κινήσεις που στρατιωτικοποιούν τη διένεξη με την Τουρκία από το να “φοβάται τον ίσκιο της”.

Αντί να κατευνάζουν τροφοδοτούν την τουρκική επιθετικότητα

Για την οικονομία της συζήτησης ας συμφωνήσουμε ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων στο ανατολικό Αιγαίο είναι, λόγω και του τουρκικού casus belli, καυτό ζήτημα. Γιατί, άραγε, δεν επεκτείνουμε τα χωρικά ύδατα στις περιοχές που δεν γειτνιάζουν με την Τουρκία; Έτσι κι αλλιώς το ο “κόσμος το έχει τούμπανο και εμείς κρυφό καμάρι” ότι αιτία είναι ο φόβος της τουρκικής απειλής.

Γιατί, άραγε, δεν ανακηρύσσουμε (όχι να οριοθετήσουμε μονομερώς) ΑΟΖ; Μία επιστολή στον ΟΗΕ απαιτείται. Γιατί, άραγε, η Ελλάδα, δεν κλείνει τους κόλπους της με ευθείες γραμμές βάσης; Κατά ποία έννοια αυτό μπορεί να ενοχλήσει την Τουρκία; Γιατί δεν καταθέτει συντεταγμένες για τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ ως απάντηση στις τουρκικές συντεταγμένες, ώστε τουλάχιστον να καταγραφεί πολύ καθαρά η υφιστάμενη διαφωνία;

Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι όσοι επιδιώκουν τον κατευνασμό της Άγκυρας το μόνο που καταφέρνουν είναι το ακριβώς αντίθετο: τροφοδοτούν την επιθετικότητα και τον επεκτατισμό της. Τραβώντας ολοένα και περισσότερο το σκοινί, οι Τούρκοι πλησιάζουν ολοένα και περισσότερο το όριο θραύσης. Με άλλα λόγια, οι υποστηρικτές του κατευνασμού φέρνουν πιο κοντά το ενδεχόμενο ένοπλης σύγκρουσης. Κι αυτό, επειδή δύσκολα θα βρεθεί ελληνική κυβέρνηση, η οποία θα αποδεχθεί τον ακρωτηριασμό όχι μόνο κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά και της εδαφικής ακεραιότητας, χωρίς οι ένοπλες δυνάμεις να ρίξουν ντουφεκιά.

Κλιμακώνει την επεκτατική πίεση

Το γεγονός ότι η Άγκυρα έχει “ανεβεί πίστα” και στα ελλαδοτουρκικά και στην κυπριακή ΑΟΖ, εγείρει το ερώτημα εάν ο Ερντογάν προετοιμάζει το έδαφος για να δημιουργήσει ένα επεκτατικό τετελεσμένο σε βάρος της Ελλάδας. Οι κινήσεις του αυτό δείχνουν, αλλά το εάν θα κάνει το άλμα ή όχι, δεν μπορεί να απαντηθεί με κατηγορηματικότητα. Είναι συνάρτηση του τρόπου που θα σταθμίσει την οικονομική κρίση στην Τουρκία, την ελληνική αντίδραση και βεβαίως την αντίδραση των άλλων δρώντων στην περιοχή (ΗΠΑ, Γαλλία, ΕΕ, Ρωσία, Αίγυπτος και Ισραήλ) στις συνθήκες της πανδημίας.

Προφανώς, θα προτιμούσε να κερδίζει επιμέρους μάχες, χωρίς να ρίξει ντουφεκιά, δεδομένου ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις είναι σε θέση να προκαλέσουν μεγάλες καταστροφές στον επιτιθέμενο, ανεξαρτήτως της τελικής έκβασης. Θα προτιμούσε, λοιπόν, να κερδίζει μάχες, εξωθώντας την Αθήνα σε αλλεπάλληλες υποχωρήσεις με την άσκηση πιέσεων και την τροφοδοσία του φοβικού συνδρόμου της.

Αν, όμως, κρίνει ότι δημιουργώντας ένα επεκτατικό τετελεσμένο θα γκρεμίσει τις μέχρι τώρα ελληνικές αντιστάσεις και ως εκ τούτου θα βρεθεί σε απολύτως πλεονεκτική θέση, είναι πιθανόν να το τολμήσει. Και μόνο αυτό το ενδεχόμενο θα έπρεπε να έχει προκαλέσει συναγερμό στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, το οποίο, όμως, φαίνεται να βολεύεται στη θαλπωρή των αυταπατών. Ο στρουθοκαμηλισμός σε κανέναν και ποτέ δεν βγήκε σε καλό, αλλά εντούτοις παραμένει –για πολιτικοψυχολογικούς λόγους– ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο.