Γιατί οι “Πρέσπες” θα στοιχειώσουν τις σχέσεις Αθήνας-Σκοπίων

Η Συμφωνία των Πρεσπών έχει τεθεί πλέον σε ισχύ και γι’ αυτό είναι απίθανο να αλλάξει. Η Ελλάδα θα κληθεί να πληρώσει την επιλογή του Αλέξη Τσίπρα, του ΣΥΡΙΖΑ και όσων βουλευτών έβαλαν πλάτη για να συγκροτηθεί η πλειοψηφία των 153 στη Βουλή. Και μάλιστα, χωρίς να έχει προηγούμενα εξακριβωθεί εάν τα Σκόπια έκαναν όλες τις συνταγματικές τροποποιήσεις που προβλέπουν οι “Πρέσπες”.

Έχει ήδη αναφερθεί η εξαίρεση του άρθρου 36 από την αλλαγή του ονόματος. Εκεί υπάρχει αναφορά σε “μακεδονικό κράτος”, αν και θα έπρεπε να υπάρχει μόνο το όνομα “Βόρεια Μακεδονία”. Η ελληνική κυβέρνηση το αποδέχθηκε σιωπηρά, αποδεχόμενη τη δικαιολογία του Ζόραν Ζάεφ ότι η αναφορά υπάρχει για ιστορικούς λόγους. Λες και η Συμφωνία έκανε εξαίρεση! Ούτε, εξάλλου, αναφέρεται αυτή η δικαιολογία στη ρηματική διακοίνωση.

Άλλη μία παρασπονδία του Ζόραν Ζάεφ είναι ότι οι συνταγματικές τροποποιήσεις θα ισχύσουν μετά την κύρωση από το ελληνικό Κοινοβούλιο και της Συμφωνίας των Πρεσπών και του πρωτοκόλλου ένταξης της “Βόρειας Μακεδονίας” στο ΝΑΤΟ. Η Συμφωνία είναι ξεκάθαρη ως προς αυτό: απαιτούσε οι συνταγματικές αλλαγές να έχουν τεθεί σε ισχύ πριν οι “Πρέσπες” πάνε στο ελληνικό Κοινοβούλιο προς κύρωση. Και βέβαια ούτε γι’ αυτό υπήρξε ελληνική αντίδραση. Αντίθετα, ο Γιώργος Κατρούγκαλος, μιλώντας στη Βουλή, το δικαιολόγησε!

Ένα ακόμα ζήτημα -ίσως το πιο καίριο- είναι η τροποποίηση Νο 33. Μέσω αυτής, τα Σκόπια αλλάζουν τους όρους “Μακεδονία” και “Δημοκρατία της Μακεδονίας” με τους αντίστοιχους “Βόρεια Μακεδονία” και “Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας”. Οι προς αντικατάσταση όροι υπάρχουν αρκετές φορές στο προοίμιο του Συντάγματος, το οποίο, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι δεν έχει τροποποιηθεί, ενώ η τροποποίησή του προβλέπεται από τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Το ζήτημα με το προοίμιο

Η κυβέρνηση, δια του Γιώργου Κατρούγκαλου, έχει οχυρωθεί πίσω από τη ρηματική διακοίνωση, η οποία αναφέρει πράγματι ότι το όνομα “Μακεδονία” θα αντικατασταθεί από το όνομα “Βόρεια Μακεδονία”. Τα Σκόπια, ωστόσο, δεν έχουν στείλει στην Αθήνα το κείμενο του τροποποιημένου Συντάγματος, ούτε αυτό κυκλοφορεί, όπως θα έπρεπε.

Αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχει κείμενο του προοιμίου στα σλαβομακεδονικά, το οποίο συμπεριλαμβάνει άλλες αλλαγές που προβλέπονται από τη Συμφωνία, αλλά στην πρώτη φράση του αναφέρει το όνομα “Δημοκρατία της Μακεδονίας”. Δεν θα έπρεπε όλα αυτά να έχουν ξεκαθαρίσει και να έχουν ενημερωθεί επαρκώς οι βουλευτές πριν κληθούν να ψηφίσουν την κύρωση της Συμφωνίας;

Ο Αλέξης Τσίπρας, επικαλούμενος και τη ρηματική διακοίνωση, δηλώνει σε κάθε ευκαιρία πως οι αναφορές σε “Μακεδόνες” αφορούν την ιθαγένεια και όχι την εθνότητα. Ο όρος nationality αφήνει περιθώρια να εκληφθεί και σαν εθνότητα, έστω από μία επόμενη κυβέρνηση στα Σκόπια. Ας το παρακάμψουμε, όμως. Το ερώτημα που ετέθη εξαρχής και ποτέ δεν έλαβε από την κυβέρνηση Τσίπρα μία απάντηση είναι γιατί οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας ονομάζονται “Μακεδόνες” κι όχι Βορειομακεδόνες. Γιατί η γλώσσα τους “μακεδονική” κι όχι σλαβομακεδονική, αφού και τα Σκόπια αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για σλαβική γλώσσα.

Γιατί έγιναν τέτοια χονδροειδή λάθη; Γιατί το πράγμα στράβωσε εξαρχής. Η διαπραγμάτευση έγινε από μια μικρή ομάδα με επικεφαλής τον Νίκο Κοτζιά, χωρίς καμία ενημέρωση της αντιπολίτευσης και της ελληνικής κοινωνίας. Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι στον ΣΥΡΙΖΑ υποτιμούσαν ανέκαθεν αυτό το ζήτημα και πολλά επώνυμα στελέχη του είχαν πριν από χρόνια υποστηρίξει ότι το γειτονικό κράτος πρέπει να αναγνωριστεί σαν “Μακεδονία”, ούτε καν με σύνθετο όνομα.

Έτσι, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών επέλεξε να μην συμπεριλάβει στην κλειστή ομάδα που παρακολουθούσε τις διαπραγματεύσεις κάποιον ειδικό που δεν ταυτιζόταν με τις δικές του απόψεις. Άφησε στην άκρη διακεκριμένους διεθνολόγους και ειδικούς στο Διεθνές Δίκαιο και στη γεωπολιτική. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι περιθωριοποίησε μέχρι και έμπειρους διπλωμάτες που κουβάλαγαν την εμπειρία των διαπραγματεύσεων δύο δεκαετιών.

Ανοίγει ο δρόμος στο “Ουράνιο Τόξο”

Τώρα που η Συμφωνία των Πρεσπών έχει πια τεθεί σε ισχύ, το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς θα επιδράσει αφενός στις διμερείς σχέσεις, αφετέρου στη Βαλκανική. Είναι εμφανές ότι το γειτονικό κράτος δεν είναι σε θέση να απειλήσει την εθνική ακεραιότητα της Ελλάδας. Είναι σίγουρο, όμως, ότι οι μικροί σλαβομακεδονικοί πυρήνες που υπάρχουν στις περιοχές της Φλώρινας και της Πέλλας θα εκμεταλλευτούν τη Συμφωνία για να προωθήσουν την αναγνώριση “μακεδονικής μειονότητας”.

Το “Ουράνιο Τόξο”, η χρηματοδοτούμενη από τα Σκόπια και από τη διασπορά οργάνωση αυτών των πυρήνων, έχει ήδη υψώσει τους τόνους. Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι το πρώτο βήμα θα το κάνουν, πατώντας στο γεγονός ότι η Ελλάδα αναγνώρισε “μακεδονική” γλώσσα. Θα ιδρύσουν ιδιωτικά φροντιστήρια διδασκαλίας “μακεδονικής” γλώσσας και συλλόγους για την προώθηση και την καλλιέργεια της “μακεδονικής” γλώσσας και του “μακεδονικού” πολιτισμού. Και δεν θα μπορεί η πολιτεία να τους εμποδίσει. Ήδη, εξάλλου, το έχουν προσπαθήσει και έχουν εμπλακεί σε δικαστικούς αγώνες και στο εσωτερικό και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Είναι ξεκάθαρο πως αυτή η δραστηριότητα εκ των πραγμάτων θα προκαλέσει αντίδραση από την ελληνική πολιτεία, με αποτέλεσμα να δυσκολέψει τις σχέσεις Αθήνας-Σκοπίων. Μπορεί η κυβέρνηση Ζάεφ να μην θέτει ζήτημα “μακεδονικής” μειονότητας στην Ελλάδα, αλλά είναι κοινός τόπος ότι αυτό το ζήτημα είναι πάγιο στη διπλωματική ατζέντα των Σκοπίων.