Η αμαρτωλή ΚΥΠ και ο Γλαύκος Κληρίδης

Η ενέργεια της ελληνικής Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) να αποχαρακτηρίσει δεκάδες έγγραφες της περιόδου εκείνης έχει αιφνιδιάσει ευχάριστα. Τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα αφορούν τα «Ημερήσια Δελτία Πληροφοριών επί Κύπρου- Τουρκίας» και καταγράφουν εξελίξεις από ανοικτές πηγές αλλά και από πληροφορίες, που είχαν συλλέξει πράκτορές της πρώην ελληνικής ΚΥΠ. Δεν πρόκειται για άκρως απόρρητα σημειώματα, που συνήθως απευθύνονται σε μικρή ομάδα αποδεκτών. Είναι σημειώματα με αποδέκτες ένα μεγαλύτερο εσωτερικό κατάλογο.

Πρέπει να σημειωθεί πως δεν υπάρχει Δελτίο στις 14 Ιουλίου, μια μέρα πριν το πραξικόπημα και τούτο δημιουργεί ερωτηματικά. Έχει Δελτίο στις 19 του ίδιου μήνα και μετά στις 23. Γιατί δεν υπάρχει την ημέρα της εισβολής; Τι είχε συμβεί τις τρεις επόμενες ημέρες; Υπάρχει κενό και χρειάζεται τούτο να εξηγηθεί.

Η “αθώα” ΚΥΠ

Πρωτογενές υλικό, παρουσιάζει στρατιωτικά στοιχεία για τον τουρκικό στρατό (κυρίως στην περιοχή Θράκης, Έβρου) ενώ καταγράφονται και πολλές πληροφορίες για την κατάσταση στο μέτωπο αλλά και την εσωτερική πολιτική κατάσταση. Με βάση «τα Ημερήσια Δελτία», παρουσιάζεται η ΚΥΠ να μην είχε σχέση με το πραξικόπημα. Αυτό είναι γελοιότητα και δεν επιβεβαιώνεται στην πράξη. Η πραγματικότητα αποδεικνύει το σκοτεινό ρόλο της ΚΥΠ. Συστηματικές ήταν οι μεθοδεύσεις της σε βάρος της Κυπριακής Κυβέρνησης και του Μακάριου. Ο Διευθυντής του εν Κύπρω κλιμακίου της ΚΥΠ Βιντζιλαίος, είχε συντονιστικό ρόλο πριν κατά και μετά το πραξικόπημα. Είχε στρατευμένους βουλευτές, που του παρείχαν πληροφορίες ενώ διατηρούσε και ομάδα δημοσιογράφων, που επί πληρωμή πρόσφεραν υπηρεσίες.

Πολλά, λοιπόν, τα στοιχεία που παρατίθενται και ο καθένας μπορεί να διατηρήσει τις επιφυλάξεις του για τον τρόπο, που αξιολογούνταν και παρουσιάζονταν γεγονότα και πληροφορίες.

Στο Δελτίο της 26ης Ιουλίου 1974, ο Γλαύκος Κληρίδης προβαίνοντας σε εμπιστευτική ενημέρωση σε εκδότες και αρχισυντάκτες των εφημερίδων ζήτησε την αναστολή της κυκλοφορίας των εντύπων προσωρινώς για να αποτραπεί, όπως ανέφερε, οιαδήποτε ένταση μεταξύ των Ελληνοκυπρίων. «Υπάρχουν αντιμαχόμενες παρατάξεις, οι οποίες είναι έτοιμες να στρέψουν τα όπλα εναντίων αλλήλων», είπε ενώ για το Κυπριακό σπεύδει να προκαταλάβει το τοπίο: «Τα διαπραγματευτικά περιθώρια διά την λύση του Κυπριακού έχουν στενέψει για την ελληνική πλευρά, η οποία έχει να επιλέξει μεταξύ διχοτομήσεως και ομοσπονδιακής λύσεως ή τουλάχιστον καντονοποιήσεως. Σε περίπτωση ομοσπονδιακής λύσης η μετακίνηση των πληθυσμών θα είναι φυσικό επακόλουθο… Η Βρετανία πιστεύει ότι οι βάσεις της στην Κύπρο θα ήταν ασφαλέστερες εάν η λύση θα ήταν ομοσπονδιακή».

Η ΕΟΚΑ Β και… Γ

Στο Δελτίο της 27ης Ιουλίου, σε σχέση με την εσωτερική κατάσταση, αναφέρεται ότι «ο Δώρος Ηλία, οπλαρχηγός του Λυσσαρίδη, επικεφαλής 100 ανταρτών, ενόπλων, ενεφανίσθη εις την ορεινή περιοχή της Κύπρου» ενώ στις 19 Αυγούστου, όπως σημειώνεται στο Δελτίο της επόμενης ημέρας, «ο Σαμψών αποκάλυψε εις Ιταλούς δημοσιογράφους ότι συγκροτείται νέα αντιστασιακή οργάνωσης της ΕΟΚΑ Γ- προς διεξαγωγή ανταρτοπόλεμου εις Κύπρο εναντίον των τουρκικών στρατευμάτων»!

Στις 31 Αυγούστου, η δολοφονία του Δώρου Λοΐζου και η απόπειρα κατά του Λυσσαρίδη είναι στη σελίδα 3 του Δελτίου κάτω από τον τίτλο «εσωτερική κατάσταση». Στο σημείωμα, διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι με βάση πληροφορία που έδωσε στην ΚΥΠ τέως υπουργός και στέλεχος της ΕΣΕΑ (Επιτροπή Συντονισμού Ενωτικού Αγώνα) η ΕΟΚΑ Β «ουδεμία ανάμιξη είχε», υποστηρίζοντας ότι έγινε από ομάδες του Σαμψών. Όπως αναφέρεται «η εκδοχή περί ευθύνης της ομάδας του Σαμψών κυκλοφορεί ευρέως εις Κύπρο ότι ο Σαμψών με μικρή ομάδα ανεχώρησε εις ασφαλή καταφύγιο εις την περιοχή Τροόδους, ένοπλοι δε άνδρες φρουρούν τα τυπογραφεία της εφημερίδος του ΜΑΧΗ και την αγροικία».

Στο ίδιο Δελτίο ο (Πρόεδρος) Κληρίδης ανέφερε «εις αντιπροσωπεία οπλαρχηγών της ΕΟΚΑ Β ότι «κατόπιν απειλής περί παραιτήσεως του, ο Έλληνας Πρωθυπουργός τον διαβεβαίωσε ότι δεν υπάρχει θέμα επιστροφής Μακαρίου». Αυτά είναι μερικά από εκείνα, που εντοπίσθηκαν και είχαν ενδιαφέρον. Περιέχονται και πολλά πολιτικά κουτσομπολιά.