Η ανυπομονησία για λύσεις εδώ και τώρα…

του Μένιου Τασιόπουλου  – 

Προ καιρού, η Αθήνα ανέλαβε το ρίσκο της επίσκεψης Ερντογάν με τα γνωστά αποτελέσματα. Παράλληλα, άνοιξε και το κεφάλαιο των δύσκολων ελληνοαλβανικών σχέσεων και το ζήτημα της ονομασίας του κράτους των Σκοπίων. Όλα αυτά στο πλαίσιο της ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής που πρεσβεύει ο Νίκος Κοτζιάς. Στην πραγματικότητα, ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών ανατρέπει την παράδοση που είχε διαμορφωθεί από τη μεταπολίτευση.

Σύμφωνα με αυτή την παράδοση, που συγκροτήθηκε από μια σειρά “μεγάλων πρέσβεων”, οι οποίοι λειτούργησαν ως σύμβουλοι των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ , η Ελλάδα δεν εμπλεκόταν σε διαπραγματεύσεις-εξπρές εάν δεν υπήρχαν απτές ενδείξεις πως το αποτέλεσμά τους θα ήταν θετικό. Εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα αποτελούσαν τα κατά καιρούς μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και οι ατέρμονες διερευνητικές συνομιλίες που είχαν σκοπό να διατηρούν χαμηλά τη θερμοκρασία ειδικά στις σχέσεις με την Τουρκία.

Η παράδοση αυτή δομήθηκε κύρια επί πρωθυπουργίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή του πρεσβύτερου και ακολουθήθηκε με μικρές αποκλίσεις από τις κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου. Με την πάροδο των δεκαετιών τα προβλήματα με γειτονικές χώρες, γνωστά και ως εθνικά θέματα, άλλοτε εκφυλίσθηκαν σε εκκρεμότητες κι άλλοτε, λόγω του επεκτατικού αναθεωρητισμού της Τουρκίας, πολλαπλασιάσθηκαν.

Τις προηγούμενες δεκαετίες η Δύση άσκησε επανειλημμένα πιέσεις για την άρση αδιεξόδων και για επίλυση προβλημάτων και στα ελληνοτουρκικά και στο ζήτημα της ονομασίας. Η Αθήνα δεν αρνήθηκε τις συνομιλίες, αλλά τήρησε προσεκτική στάση, αποφεύγοντας να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα δημιουργούσαν αρνητικό προηγούμενο.

Η εποχή του εθνομηδενισμού

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι πιέσεις κλιμακώθηκαν, αλλά ήταν η κυβέρνηση Σημίτη, η οποία υιοθέτησε μία πολιτική που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί εξαγορά συμφωνίας δια παραχωρήσεων. Ήταν η εποχή που εθνομηδενισμός αναγορεύθηκε εμμέσως πλην σαφώς σε δόγμα και κυρίως σε ιδεολογία, με το πρόσχημα ότι η ένταξη στον κλειστό πυρήνα της Ευρώπης αποτελεί «λύση δια κάθε νόσο».

Οι ήττες για την Ελλάδα διαδέχθηκαν η μία την άλλη. Η νύχτα στην κρίση των Ιμίων ήταν μόνο η αρχή και η παράδοση του Οτσαλάν στους Τούρκους ένα άλλο μελανό σημάδι. Σήμερα, η ελληνική διπλωματία κινείται με όρους πολύ πιο ενεργητικούς, σε διαφορετικές  γεωπολιτικές συνθήκες. Από μία άποψη θυμίζει έντονα την περίοδο 1900-1940 και την προώθηση εθνικής ατζέντας μέσω της διεθνούς πολιτικής που είχαν προκρίνει τότε οι Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Ιωάννης Μεταξάς.

Τα αποτελέσματα εκείνης της περιόδου έχουν αποτιμηθεί από την Ιστορία. Τα αποτελέσματα της σημερινής περιόδου δεν έχουν ακόμα προκύψει. Θα ήταν, ωστόσο, λάθος να υποτιμηθεί το γεγονός πως ο δρόμος της ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής είναι ολισθηρός, μπορεί να αποδειχθεί παραγωγικός, αλλά μπορεί και να οδηγήσει σε εθνικές ζημιές, ειδικά εάν κυριαρχήσει η ανυπομονησία για “λύσεις εδώ και τώρα”…