Η άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Κύπρο κρύβει παγίδα

Η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε πρόσφατα την απόφαση να άρει το επί δεκαετίες εμπάργκο όπλων στην Κύπρο εντός του 2023. Αυτή η ανακοίνωση για Αμερικανούς αναλυτές σηματοδότησε την άρνηση της Λευκωσίας για ελλιμενισμό ρωσικών πολεμικών πλοίων σε κυπριακά λιμάνια. Με την κίνηση αυτή η Ουάσιγκτον προσπαθεί να πετύχει τρία πράγματα. Να στείλει ένα μήνυμα στην Τουρκία. Να απομακρύνει περαιτέρω την Κύπρο από την Μόσχα. Και τέλος να προωθήσει τον ρωσικής κατασκευής εξοπλισμό της Εθνικής Φρουράς στη Ουκρανία.

Στην Ουάσιγκτον πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι η άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο είναι μια σημαντική ευκαιρία για να ενισχυθούν οι Ουκρανοί, αποκτώντας όπλα που ήδη γνωρίζουν. Πρόσφατο άρθρο του αμερικανικού ιδρύματος The Foundation for Defence of Democracies υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν μπορεί να βοηθήσει το Κίεβο και ταυτόχρονα τον εαυτό της στη Μεσόγειο. Υποστηρίζει συγκεκριμένα ότι η άρση του εμπάργκο, προσφέρει την ευκαιρία να επιτευχθεί συμφωνία με τη Λευκωσία για τη μεταφορά κυπριακών όπλων ρωσικής προέλευσης στην Ουκρανία με αντάλλαγμα την παροχή σύγχρονου αμερικανικού εξοπλισμού και άλλης βοήθειας για την ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η Ουάσιγκτον θα ήθελε να μπορεί η κυπριακή Εθνοφρουρά να συνεργάζεται με τις αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Φοβούμενη ενδεχόμενη κυπριακή παλινωδία, έθεσε ως ρήτρα ότι για την άρση του εμπάργκο θα απαιτείται πιστοποίηση ετησίως. Άρα, η Λευκωσία θα συνεχίζει να βρίσκεται με τον πέλεκυ πάνω από το κεφάλι της, εκβιαζόμενη ουσιαστικά από τους Αμερικανούς να ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις τους.

Το εμπάργκο όπλων στην Κύπρο που επεβλήθη το 1987 είχε επίσημα στόχο να διευκολυνθεί μια λύση του Κυπριακού μέσω διαπραγματεύσεων. Σύμφωνα με το αφήγημα της Ουάσιγκτον, πάντα, το εμπάργκο είχε σκοπό να αποτρέψει τη συσσώρευση όπλων στο νησί και να ωθήσει τις δύο κοινότητες στη διπλωματία. Στην πραγματικότητα, το εμπάργκο εμπόδισε μόνο την Κύπρο να αγοράσει αμερικανικά όπλα, ενώ η Τουρκία συσσώρευε αμερικανικά όπλα στα Κατεχόμενα. Μην έχοντας επιλογές, η Κύπρος προμηθεύτηκε όπλα από άλλες χώρες όπως η Ρωσία και η Γαλλία.

Προοίμιο της τωρινής απόφασης ήταν η απόφαση τον Σεπτέμβριο 2020 της κυβέρνησης Τραμπ να άρει εν μέρει το εμπάργκο όπλων στην Κύπρο. Η Άγκυρα δήλωσε ότι η άρση του εμπάργκο «έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της ισότητας των δύο πλευρών στο νησί», προσθέτοντας ότι θα οδηγήσει «σε κούρσα εξοπλισμών στο νησί, βλάπτοντας την ειρήνη και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο». Μπορεί να ακούγεται ειρωνική, αλλά αυτή είναι η αντίδραση της τουρκικής διπλωματίας.

Τα ρωσικά συστήματα στη Κύπρο

Ανάμεσα στα οπλικά συστήματα της Κύπρου, τα οποία εποφθαλμιούν οι Αμερικανοί για να τα στείλουν στην Ουκρανία, είναι 82 άρματα μάχης T-80U, 43 οχήματα μάχης πεζικού BMP-3, 11 ελικόπτερα Mi-35P, 6 συστήματα αεράμυνας Tor-M1, 4 συστήματα αεράμυνας Buk-M1-2 και 4 πολλαπλούς εκτοξευτές πολλαπλών ρουκετών BM-21. Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι αυτά μπορούν να ενσωματωθούν αμέσως, ακόμη και όταν η Ουκρανία στρέφεται σταδιακά σε πιο σύγχρονα και ικανά δυτικά συστήματα.

Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να αυξήσουν τα ουκρανικά αποθέματα και να αντικαταστήσουν τις απώλειες, καθώς οι ίδιες δεν είναι σε θέση να καλύψουν όλα τα κενά και η εκπαίδευση των Ουκρανών σε εντελώς διαφορετικής φιλοσοφίας και σχεδίασης οπλικά συστήματα παίρνει χρόνο. Ο υπουργός Άμυνας της Κύπρου είχε αποκλείσει την αποστολή όπλων στην Ουκρανία τον Απρίλιο. Έκτοτε αμερικανικά Μίντια ανέφεραν ότι υπάρχουν ανάμεικτα μηνύματα από το κυπριακό Υπουργείο Άμυνας, που υποδηλώνουν ότι μια τέτοια μεταφορά μπορεί υπό όρους να γίνει δυνατή.

Προϋπόθεση γι’ αυτό, όμως, είναι οι Αμερικανοί να εφοδιάσουν την κυπριακή Εθνοφρουρά με νέα όπλα και μάλιστα σε αντίστοιχες ποσότητες πριν η Κύπρος παραδώσει τα ρωσικά συστήματα. Μια ρητορική δέσμευση της Ουάσιγκτον για μελλοντική μεταφορά αμερικανικού οπλισμού στην Κύπρο δεν θεωρείται ικανοποιητική από τη Λευκωσία όταν στα Κατεχόμενα βρίσκονται 35,000 Τούρκοι στρατιώτες. Η Λευκωσία δικαιολογημένα δεν έχει εμπιστοσύνη ούτε στην Ουάσιγκτον ούτε σε Ευρωπαίους.

Μπορούν οι ΗΠΑ να καλύψουν το κενό;

Θεωρητικά, οι ΗΠΑ μπορούν να παράσχουν άρματα μάχης M1 Abrams, οχήματα μάχης Stryker, ελικόπτερα AH-64 Apache και συστήματα πυροβολικού. Το δυσκίνητο αντιαεροπορικό σύστημα Patriot θα ήταν εύκολος στόχος για το τουρκικό πυροβολικό και τα τουρκικά drones. Είναι αντιαεροπορικό-αντιπυραυλικό σύστημα μεγάλης εμβέλειας και μεσαίας εμβέλειας αυτοκινούμενα αντιαεροπορικά συστήματα δεν είναι στην ατζέντα. Οι Αμερικανοί θα μπορούσαν σε άλλες συνθήκες να παραχωρήσουν μεγάλο αριθμό Stinger αλλά, όπως και όλα τα σχετικά αμερικανικά οπλικά συστήματα, διοχετεύονται μαζικά στην Ουκρανία.

Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να πιέσουν συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ να προσφέρουν αντάλλαγμα στην Κύπρο. Η Γαλλία έχει πουλήσει στην Εθνοφρουρά αντιαεροπορικούς και αντιπλοϊκούς πυραύλους, ενώ και το Ισραήλ έχει πουλήσει drones και ένα περιπολικό σκάφος τα τελευταία πέντε χρόνια. Και τα δύο αυτά κράτη θα προτιμούσαν να πουλήσουν στην φερέγγυα Κύπρο, αντί να παράσχουν οπλισμό στο Κίεβο, έναντι κάποιου μελλοντικά νεφελώδους ανταλλάγματος.

Έτσι κι αλλιώς, υπάρχει ζήτηση για αμερικανικά όπλα, οι δε ΗΠΑ έχουν εγκαταλείψει την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων που δεν ενδιαφέρουν τις δικές τους γεωστρατηγικές-επιχειρησιακές ανάγκες. Τους έχουν μείνει, βέβαια, στόλοι οχημάτων μετά την απόσυρση των στρατευμάτων τους από την Μέση Ανατολή, αλλά ούτε είναι σε καλή κατάσταση, ούτε μάλλον εξυπηρετούν τις αμυντικές ανάγκες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και όπως προαναφέραμε, τα νέα οπλικά συστήματα, εκτός από το γεγονός ότι απαιτούν χρόνο, μεταφέρονται αμέσως στην Ουκρανία.

Μία πρόταση που έχει κατατεθεί και για να σταλούν τα κυπριακά οπλικά συστήματα στην Ουκρανία και η Κύπρος να λάβει αντίστοιχα ανταλλάγματα, είναι η Ουάσιγκτον να εντάξει την Κυπριακή Δημοκρατία στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Κινήτρων Ανακεφαλαιοποίησης (ERIP). Πρόκειται για πρόγραμμα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που προσφέρει στρατιωτική χρηματοδότηση σε φιλικές χώρες για να τις βοηθήσει να απομακρυνθούν από τα σοβιετικής ή ρωσικής κατασκευής οπλικά συστήματα και να αγοράσουν αμερικανικά. Η Ελλάδα συμμετείχε για την αγορά οχημάτων μάχης πεζικού και ελικοπτέρων.

Υπάρχουν, όμως, πλέον τέτοια κονδύλια και έτοιμα προς αγορά αμερικανικά όπλα; Οι απειλές γενικά αυξάνονται και οι χώρες, παρότι υπάρχει οικονομική κρίση, ολοένα και περισσότερο αυξάνουν τους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους και στρέφονται προς τη Δύση για αγορές οπλικών συστημάτων. Κι αν αυτό ισχύει γενικά, για την Κυπριακή Δημοκρατία ισχύει στον κύβο. Παρόλα αυτά, η άρση του αμερικανικού εμπάργκο δεν είναι αμελητέα, εξ ου και η αντίδραση της Άγκυρας. Το κρίσιμο, ωστόσο, είναι η Λευκωσία να μην υποκύψει σε πιέσεις και υποσχέσεις και αφήσει την ελεύθερη Κύπρο αμυντικά απροστάτευτη…